D-VHS

format cyfrowego zapisu wideo

D-VHS – cyfrowy zapis wideo, opracowany przez japońską firmę JVC przy współpracy z Hitachi, Matsushita i Philips. Litera "D" w skrócie D-VHS oznaczała z początku "Dane" ale wraz z rozszerzeniem formatu z zapisu wideo standardowej do wysokiej rozdzielczości, JVC zmieniło znaczenie litery "D" na Digital - z ang. "cyfrowy" i używa właśnie takiej formy na swojej stronie internetowej. System D-VHS korzysta z takiej samej kasety jak i mechaniki zapisu jak system S-VHS, który podobnie jak ten wymaga użycia wyższej jakości taśm, które są przez to droższe. D-VHS pozwala na rejestrowanie materiałów wideo w rozdzielczościach standardowej (SD - ang. "Standard Definition") i wysokiej rozdzielczości (HD - ang. "High Definition"). Dane wideo kodowane są za pomocą popularnej metody kompresji obrazu typu MPEG-2 i następnie obudowywane danymi dodatkowymi co w efekcie tworzy tzw. "strumień transportowy" albo strumień danych zapisywany na taśmie magnetycznej (w skrócie TS z ang. Transport Stream), taki sam jaki używany jest powszechnie w większości sprzętu używanego w profesjonalnej transmisji telewizyjnej.

D-VHS
Ilustracja
Ilustracja
Typ nośnika

taśma magnetyczna

Data premiery

1998

Pojemność

do 50 GB

Metoda odczytu

skanowanie spiralne

Metoda zapisu

skanowanie spiralne

Opracowany przez

Hitachi, JVC, Panasonic, Philips

Wykorzystanie

zapis filmu

Historia edytuj

Format D-VHS został wprowadzony na rynek w 1998 roku.

Inaczej niż w przypadku popularnego VHS, format D-VHS nie doczekał się kasety w wersji kompaktowej takiej jak VHS-C; na dodatek twórca systemu firma JVC zdecydowała się na wykorzystanie konkurencyjnego formatu kasety w formacie miniDV dla swojej pierwszej linii kamer cyfrowych. Od 2005 roku JVC rozszerzyło ofertę kamer cyfrowych o zapis bez taśmy prezentując kamery serii Everio zapisujące wideo bezpośrednio na wbudowanym dysku twardym (HDD). Równocześnie JVC oferowało alternatywny system Digital-S do użytku profesjonalnego, który używał bardzo zbliżonej do D-VHS taśmy, lecz zapis wideo opierał się na kodeku DV (a nie na MPEG) co powodowało brak kompatybilności pomiędzy obydwoma systemami ze względu na odmienny format danych.

Tryby zapisu i długość taśm  edytuj

System D-VHS posiada kilka prędkości taśmy przy zapisie, co ma bezpośredni wpływ na maksymalną możliwą do uzyskania jakość nagranego materiału. Przyjęto następujące prędkości zapisu: „HS” (ang. high speed, czyli duża prędkość), „STD” (ang. standard speed, czyli prędkość standardowa nazywana też często zamiennie z „LP” z ang. low speed, czyli mała prędkość) oraz „LS3” i „LS5”, które odpowiadają odpowiednio 3-krotnie lub 5-krotnie mniejszą prędkość taśmy i tym samym 3 i 5-krotnie dłuższy czas zapisu w porównaniu do prędkości standardowej (STD). Materiał w wysokiej rozdzielczości taki jak np. 1920x1080 (pełne HD) i 1280x720 (HD) zapisywany jest z prędkością danych 28,2 Mbit/s (28,2 megabitów na sekundę). Natomiast wideo w rozdzielczości standardowej 720x576 (dla systemu PAL) oraz 720x480 (dla systemu NTSC) może być zapisany już od 14,1 Mbit/s aż do najniższej 2,8 Mbit/s do czego używa się trybów STD, LS3 i LS5. Jakość zapisu w trybie standardowym (STD) przewyższa jakość zapisu na płytach DVD, ponieważ prędkość danych w trybie STD jest znacznie większa (14,1 Mbit/s) w porównaniu do zapisu na DVD (5 Mbit/s) co przedkłada się na mniejszą wymaganą kompresję obrazu i tym samym mniejszą ilość tzw. artefaktów których efektem ubocznym jest tzw. pikselizacja czyli drastyczne spadek ilości szczegółów w obrazie. Tryb LS3 jest porównywalny ze średniej jakości zapisem DVD przy prędkości danych 4,7 Mbit/s, natomiast tryb LS5 można porównać do niskiej jakości materiału wideo (2,8 Mbit/s). Wszystkie podane prędkości transmisji dotyczą strumienia danych ze skompresowanym obrazem, toteż nie należy tych porównywać z prędkościami transmisji w cyfrowych urządzeniach i interfejsach (HDMI) w których przesyła się obraz nieskompresowany, gdzie liczby mogą różnić się o kilka rzędów wielkości.

O ile tryby HS, STD i LS3 występują w prawie wszystkich nowoczesnych magnetowidach D-VHS, o tyle wyprodukowano tylko dwa modele urządzeń obsługujących tryb LS5, oba JVC: HM-DH40000U oraz SR-VD400U. Poniższa tabela systematyzuje prezentuje parametry i pokazuje maksymalny czas zapisu na poszczególnych taśmach dla różnych prędkości zapisu. Początkowo system D-VHS oferował tylko zapis materiału w rozdzielczości standardowej (SD). Rozszerzenie systemu o obsługę zapisu materiału w pełnej wysokiej rozdzielczości (HD) wymusiło wprowadzenie dodatkowego trybu prędkości zapisu HS. To spowodowało iż na taśmie oznaczonej jako DF-240 można zapisać 240 minut materiału w trybie STD (standardowym) albo połowę tego czyli 120 minut w trybie zapisu HS w wysokiej rozdzielczości. W analizie tabeli należy pamiętać, że podane prędkości taśmy w trybach HS i STD są odpowiednikami trybów odpowiednio SP i LP w analogowym systemie VHS.

 
Porównanie sposobów identyfikacji w różnych systemach VHS

Kaseta systemu D-VHS nie różni się od kaset VHS i S-VHS, jest jedynie wyposażona w dodatkowy otwór do rozpoznania jej typu przez magnetowid. Otwór identyfikacyjny jest umieszczony po stronie spodniej kasety. W sumie daje to dwa otwory identyfikacyjne dla kasety D-VHS, przy tylko jednym dla S-VHS oraz braku dla pierwotnego VHS.

Typowe taśmy D-VHS
Oznaczenie Pojemność danych Długość taśmy Czas zapisu w różnych trybach jakości
HS (SP) STD (LP) LS3 LS5
DF-240 25 GB 248 m 120 min (2 h) 240 min (4 h) 720 min (12h) 1200 min (20 h)
DF-300 32 GB 315 m 150 min (2:30 h) 300 min (5 h) 900 min (15 h) 1500 min (25 h)
DF-420 44 GB 433 m 210 min (3:30 h) 420 min (7 h) 1,260 min (21 h) 2100 min (35 h)
DF-480 50 GB 500 m 240 min (4 h) 480 min (8 h) 1,440 min (24 h) 2400 min (40 h)

Zalety systemu edytuj

Główną zaletą systemu D-VHS były: możliwość odtwarzania i zapisu materiału wideo w pełnej rozdzielczości HD (full HD, tzn. 1920x1080) z jakością porównywalną do współczesnych dysków Blu-ray w czasie kiedy te ostatnie nie były jeszcze w ogóle dostępne. Było to możliwe dzięki porównywalnej prędkości skompresowanego strumienia danych wspieranej przez system D-VHS (28.2 Mbp/s) w porównaniu z typowymi filmami na dyskach BluRay zapisywanymi ze strumieniem rzędu 20-28 Mbp/s oraz przy wsparciu wysokiej jakości cyfrowego dźwięku linearnego (PCM) a także wielokanałowego (AC3 5.1 oraz DTS) – wszystko zapisane na kasecie D-VHS. Magnetowidy D-VHS wspierały także system ograniczania kopiowania który umożliwiał wykonanie tylko jednej kopii oryginalnej kasety. Amatorskie nagrywanie na D-VHS jest możliwe przez wejścia analogowe takie jak wideo kompozyt (ang. Composite, w skrócie CVBS) czy S-Video, ale oba przenoszą tylko wideo w rozdzielczości standardowej (SD). Zapis takiego sygnału jest możliwy na wszystkich rodzajach taśm VHS, S-VHS i D-VHS, które z definicji magnetowid D-VHS obsługuje w trybach: analogowym oraz cyfrowym (tylko kasety D-VHS), które podano w tabeli na wstępie artykułu. Magnetowidy D-VHS nie zostały zaś wyposażone w wejście typu komponent (ang. Component, oznaczane często skrótem YPbPr), które wspiera przesyłanie analogowego sygnału wideo wysokiej rozdzielczości. Jedynym wejściem wideo wspierającym obraz w wysokiej rozdzielczości (HD) w magnetowidach D-VHS było cyfrowe złącze w standardzie FireWire. Firewire obecne było we wszystkich magnetowidach standardu D-VHS. Firma JVC wypuściła także na rynek model magnetowidu D-VHS z wbudowanym tunerem naziemnej telewizji cyfrowej w amerykańskim systemie ATSC. Urządzenie JVC o nazwie HM-DT100U pozwala na zapis na taśmie D-VHS programów naziemnej telewizji cyfrowej z rozdzielczościami: 720p oraz 1080i bez utraty jakości.

 
Przykład magnetowidu D-VHS firmy JVC model HM-DT100U
 
HM-DT100U jest przedstawicielem D-VHS wyposażonym w wiele funkcji znanych z odtwarzaczy DVD, takich jak obsługa kilku ścieżek audio, indeksy i wspomaganie menu.
 
HM-DT100U posiada wyjścia Component, HDMI oraz cyfrowego dźwięku Toslink. Wbudowany cyfrowy tuner HD w systemie ATSC oraz 2-kierunkowe wejście FireWire pozwala nagrywać wideo w rozdzielczości 720p oraz 1080i z wielokanałowym dźwiękiem w systemie AC3 5.1 (Dolby Digital).

Wady systemu edytuj

System D-VHS w tym magnetowidy oraz kasety był najszerzej dostępne na rynku USA, gdzie można było kupić urządzenia do zapisu w wysokiej rozdzielczości przystosowane do telewizji HDTV. W Europie segment D-VHS praktycznie nie istniał. System D-VHS wspiera zapis HD, ale element ten nie jest wymogiem standardu D-VHS, toteż np. spotykane w Europie Zachodniej magnetowidy JVC HM-DR10000 lub Philips VR20D nie mają możliwości zapisu wideo HD z urządzeń zewnętrznych. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy były obostrzenia licencyjne technologii kompresji MPEG-2. Natomiast oba modele umożliwiają zapis cyfrowy z kamery DV przez wejście FireWire, ale nie w postaci strumienia danych.

D-Theater edytuj

W 2002 roku na rynku amerykańskim pojawiły się pierwsze nagrane fabrycznie w HD filmy na kasetach D-VHS, sprzedawane pod logiem „D-Theater”. Pomimo że kasety te były zgodne z D-VHS, można je było odtworzyć tylko w magnetowidach D-VHS z logiem „D-Theater”. Kasety „D-Theater” oferowały materiał studyjnie nagrany w rozdzielczościach 720p oraz 1080i (pełne HD z przeplotem) oraz z co najmniej jedną ścieżką dźwiękową w zapisana w systemie Dolby Digital dwu lub wielokanałowym. Cztery hollywoodzkie studia filmowe (20th Century Fox, Artisan Entertainment, Dreamworks i Universal Pictures) wydały wiele pozycji filmowych na kasetach D-VHS pod logiem “D-Theater”. Nagrania „D-Theater” oferowały wysoką jakość obrazu i dźwięku w porównaniu ze starymi formatami (VHS i DVD). Podobnie jak DVD i BluRay, kasety D-Theater mają przypisany tzw. region w który musi być zgodny z regionem magnetowidu D-VHS aby odtworzyć film. Istnieją 3 regiony, 1 dla Stanów Zjednoczonych, 2 dla Japonii oraz 3 dla Korei Płd. Nie powstała jednak ani jedna kaseta w regionie innym niż 1.

Ostatnim filmem na kasecie D-VHS w formacie D-Theater był wydany przez 20th Century Fox „Ja, Robot” (tyt.oryg. „I, Robot”).Oprócz ścieżki dźwiękowej AC3, kaseta miała także zapisany dźwięk wielokanałowy w DTS. Film pojawił się w 2004 bez wcześniejszych zapowiedzi i był dostępny jedynie na stronie i w sklepach firmowych JVC. W momencie pojawienia się filmu „Ja, Robot”, studio zapowiedziało wersje D-Theater innego thrillera „Obcy kontra Predator” (tyt.oryg. „Alien vs. Predator”), ale film ten nigdy nie dostał się do dystrybucji.

DTS edytuj

Format D-Theater przewiduje umieszczenie nie jednej ale wielu ścieżek dźwiękowych na kasecie D-VHS, podobnie jak to ma miejsce na dyskach DVD i BluRay. Wielokanałowy zapis wysokiej jakości DTS jest jednym z nich, lecz jego wykorzystanie było możliwe tylko w nielicznych magnetowidach system D-VHS takich jak: Marantz MV-8300, modele JVC: HM-DH40000, HM-DH5U, HM-DT100U które pozwalały na wybór ścieżki dźwiękowej przez użytkownika oraz posiadały cyfrowe optyczne wyjście sygnału audio w celu przesłania strumienia DTS do zewnętrznego dekodera, np. wbudowanego w amplituner kina domowego. Magnetowidy D-VHS nie miały wbudowanego wewnętrznego dekodera DTS, a jedynie AC3 (Dolby Digital).

Zobacz też edytuj

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj