Dobro pozycjonalne

Dobro pozycjonalne (eng. positional good) – termin wprowadzony przez Freda Hirscha w 1976 roku na określenie produktów i usług, których wartość jest oceniana w głównej mierze (jeśli nie wyłącznie) w stosunku do innych. Przykładowo wartość domów jest oceniana na podstawie wiedzy o wartości domów sąsiadów lub kolegów; wartość samochodu może wynikać nie z jego funkcjonalności lecz z pożądanego statusu społecznego jego nabywcy. Generalnie dobra pozycjonalne zyskują na wartości dzięki ograniczonej dostępności, czego przykładem są np. dochodowe stanowiska pracy, atrakcyjne turystycznie miejsca, luksusowe dzielnice oraz pomieszczenia i sale w instytucjach kultury, ale też czyste powietrze i autostrady.

Pozycjonalność odnosi się do miejsca danego dobra w jednostkowych i zbiorowych hierarchiach wartości oraz konkurencji pozycjonalnej o ich zdobycie. Typowymi przykładami są: wysoki status społeczny, nieruchomości, miejsca na prestiżowych uczelniach, rezerwacje miejsc w restauracjach i sława. Miarą satysfakcji z ich posiadania jest porównywanie do zasobności innych.

Konkurencja o dobra pozycjonalne mają charakter gier o sumie zerowej. Zazwyczaj jest ich mało, może je nabyć jeden gracz kosztem innych. Tym samym ludzie nie mają równych statusów, nie każdy może zdobyć upragniony tytuł członka elity, czy osoby modnej. Warunki te prowadzą do separacji lub stosunków wyższości nad innymi ludźmi.

Przyjmuje się, że dobra pozycjonalne nie mogą być tworzone, a jedynie dystrybuowane. Tymczasem dobra materialne mogą być tworzone przy poświęceniu wysiłku i czasu. Jednakże większość towarów posiada zarówno komponent pozycjonalny, jak i materialny.

Zobacz też

• Konsumpcjonizm
• Ostentacyjna konsumpcja
• Dobra Veblena
• Paradoks Easterlina

Bibliografia

• Fred Hirsch, The Social Limits to Growth, Routledge & Kegan Paul, London 1976.
• Vatiero Massimiliano, Positional Goods: A Diagrammatic Exposition, (2009)