Dominique Marie Varlet

Dominique Marie Varlet (ur. 15 marca 1678 w Paryżu, zm. 14 maja 1742 w Rijswijk) – francuski duchowny, misjonarz, biskup tytularny Askalonu, biskup-nominat Babilonu.

Dominique Marie Varlet
Biskup Askalonu
ilustracja
Herb duchownego
Kraj działania

Zjednoczone Prowincje

Data i miejsce urodzenia

15 marca 1678
Paryż

Data i miejsce śmierci

14 maja 1742
Rijswijk

Biskup-nominat Babilonu
Okres sprawowania

1719

Wyznanie

Niezależny katolicyzm

Prezbiterat

1706

Nominacja biskupia

17 września 1718

Sakra biskupia

17 lutego 1719

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

17 lutego 1719

Miejscowość

Paryż

Miejsce

Krypta kaplicy Seminarium Towarzystwa Misji Zagranicznych w Paryżu

Konsekrator

Jacques Goyon de Matignon

Współkonsekratorzy

Louis François Duplessis de Mornay
Jean Baptiste Massillon

Życiorys edytuj

Początki drogi kapłańskiej edytuj

Dominique Marie Varlet pochodził z rodziny aktorskiej. Był synem Achillesa Varleta zwanego Sieur de Verneuil i Marii z domu Vallée. Jego stryjem był członek trupy Moliera, Charles Varlet zwany La Grange.

Varlet nie kontynuował tradycji rodzinnych. Już w młodym wieku obrał drogę kariery duchownej. Wpływ na to miało zachowanie jego ojca Achillesa Varlet, który pod koniec swojego życia poświęcił się pasji religijnej i osiadł wraz z rodziną na Mont Valérien, gdzie przystąpił do wspólnoty modlitewnej o przekonaniach augustiańskich oraz przestrzegającej w bardzo rygorystyczny sposób nauki o łasce[1].

Dominique Marie Varlet wychowywany w duchu augustynizmu kształcił się w należącym do oratorian Séminaire de Saint-Magloire w Paryżu. W 1701 roku otrzymał tytuł bakałarza w Collège de Navarre. W 1706 roku został doktorem teologii na Sorbonie. W czasie studiów otwarcie sympatyzował z jansenizmem i od 1699 roku należał do kongregacji Prêtres du Calvaire blisko związanej z tym ruchem teologiczno-duchowym. Poświęcał się również nauce języków orientalnych, a także poznawaniu kultury i religii Bliskiego Wschodu.

W 1706 roku Dominique Marie Varlet przyjął święcenia kapłańskie i rozpoczął posługę duchowną jako wikariusz w archidiecezji paryskiej. W 1708 roku został proboszczem na parafii rzymskokatolickiej w Conflans-Sainte-Honorine, gdzie znajdowała się letnia rezydencja kardynała Louisa de Noailles. Nie mogąc pogodzić się z zastanym na miejscu rozwiązłym trybem życia kleru i dworu arcybiskupiego zrezygnował jednak z tego stanowiska i w 1711 roku wstąpił do Towarzystwa Misji Zagranicznych.

Misja w Ameryce edytuj

Jako członek Towarzystwa Misji Zagranicznych Dominique Marie Varlet miał nadzieję, że zostanie wysłany na Bliski Wschód, gdyż studiował języki orientalne. W 1712 roku skierowano go jednak do pracy w Nowej Francji, gdzie miał pracować wśród Tamarcasów i Kaskaskiasów. Było to podyktowane polityką zarządu zgromadzenia, który w tym czasie wspierał swoim duchowieństwem rozwój diecezji Quebec[2].

W 1713 roku Varlet przybył do Ameryki Północnej. Z grupą francuskich duchownych odbył wielomiesięczną podróż po Luizjanie wzdłuż rzeki Missisipi. Przebywał w Cahokia i forcie Saint Louis. 6 października 1715 roku został nominowany na stanowisko wikariusza generalnego diecezji Quebec dla terytoriów Mississippi i Illinois. Jako administrator nowego terytorium wszedł w zatarg z misjami zakonów karmelitów i jezuitów, które działały niezależnie od struktur diecezjalnych. W 1717 roku musiał przedsięwziąć podróż do miasta Quebec, aby odpocząć oraz pozyskać nowych księży do pracy na placówkach w Luizjanie. Tam dowiedział się o nominacji na koadiutora biskupa Babilonu, Louisa Marie Pidou de Saint-Olon[3].

W 1718 roku powrócił z Ameryki Północnej do Francji w związku z otrzymaniem nowych instrukcji z zarządu Towarzystwa Misji Zagranicznych i skierowaniem do pracy misyjnej w Persji.

Biskup misyjny edytuj

Dominique Marie Varlet powrócił do Francji w listopadzie 1718 roku i rozpoczął przygotowania do kolejnej podróży. Zadaniem, które powierzyła mu Kuria Rzymska było jak najszybsze dotarcie incognito do Persji i udzielenie konsekracji biskupom wakujących diecezji.

17 lutego 1719 roku Varlet został konsekrowany w Paryżu na biskupa tytularnego Askalonu, a 20 lutego 1719 roku otrzymał papieską nominację na biskupa Babilonu. Następnie wyjechał z Francji, formalnie w celu podjęcia pracy dyplomatycznej, a faktycznie objęcia wakującego biskupstwa in partibus infidelium z siedzibą w Hamadanie.

W drodze na wschód biskup Askalonu został sekretarzem francuskiego konsula Etienne'a le Chevalier de Padery. Misja ta wybrała drogę przez Amsterdam skąd miała statkiem dotrzeć do Sankt Petersburga. Podczas pobytu w Niderlandach, na prośbę miejscowych duchownych Varlet udzielił sakramentu bierzmowania kilkuset katolikom. Akt ten spowodował stanowczą reakcję internuncjusza Vincenzo Santiniego, a następnie Kurii Rzymskiej. W tym czasie bowiem rzymskokatoliccy księża w Holandii byli podejrzewani o pomoc i ukrywanie zbiegłych z Francji przywódców jansenizmu, a papież od czasu sprawy o herezję arcybiskupa Petrusa Codde nie wydawał zgody na działalność duszpasterską biskupów katolickich w Republice Zjednoczonych Prowincji.

W maju 1719 roku Varlet przybył do Sankt Petersburga. Otrzymał wiadomości o nowych wytycznych Kongregacji Rozkrzewiania Wiary, a dotyczących wydania przez papieża dokumentów Unigenitus i Pastoralis Officii oraz o potencjalnej karze kościelnej mającej związek z udzieleniem bierzmowania na terenie Republiki Zjednoczonych Prowincji. Dominique Marie Varlet nie zdając sobie sprawy z konsekwencji zignorował te informacje. Nie podjął stanowczej reakcji. Wysłał jedynie list, w którym tłumaczył Kurii Rzymskiej swoje zachowanie i wyjechał w głąb Rosji[4].

7 maja 1719 roku za nieposłuszeństwo Varlet został obłożony suspensą. 1 listopada 1719 roku dotarł z poselstwem francuskim do Szamake w perskiej prowincji Szyrwan, gdzie zamieszkał u jezuitów. 15 marca 1720 roku podczas pobytu w tym mieście dostarczono mu pismo biskupa Isfahanu informujące o nałożonym na nim zakazie sprawowania sakramentów, pozbawieniu uposażenia i funkcji ordynariusza in partibus infidelium. Varlet natychmiast podjął podróż powrotną do Europy, aby apelować w Kurii Rzymskiej o cofnięcie tej decyzji[5].

W lipcu 1721 roku powrócił do Paryża i zgłosił się o pomoc do zarządu Towarzystwa Misji Zagranicznych. Zastał jednak swoich współbraci misjonarzy w trudnej sytuacji. Środowisko francuskich duchownych było pod presją i obarczone obawami. W archidiecezji paryskiej trwały wówczas czystki na stanowiskach w hierarchii kościelnej. Prześladowano kler sprzyjający jansenizmowi i apelantom. Brak wcześniejszego podporządkowania się dokumentom papieskim Unigenitus i Pastoralis Officii nie pozwalały suspendowanemu Varletowi na szybkie załatwienie jego sprawy i znalezienie odpowiednio wpływowych obrońców. Obawiając się aresztowania w Paryżu i chcąc pozostać w ukryciu Varlet udał się do Régennes, gdzie przebywał incognito kilka miesięcy na dworze projansenistycznego biskupa Auxerre, Charlesa de Caylus[6].

W 1722 roku na zaproszenie księdza Jacoba Krijsa, Varlet wyjechał do Republiki Zjednoczonych Prowincji. Zamieszkał w domu kupca Arnolda de Brigode Dubois w Amsterdamie, skąd podjął się swojej obrony i korespondencji z Kongregacją Rozkrzewiania Wiary. Kilkakrotnie wysyłał listy do Rzymu, aby ostatecznie 15 lutego 1723 roku złożyć oficjalny protest, w którym odwołał się do rozstrzygnięcia ze strony soboru powszechnego[7].

Obecność francuskiego biskupa misyjnego i jego trudną sytuację w relacjach z Kurią Rzymską postanowili wykorzystać miejscowi księża wikariatu apostolskiego Batawii, a od 1702 roku pozostający w konflikcie z papieżem. Tym razem Varlet miał stać się kartą przetargową dla ich własnej sprawy. 16 listopada 1722 roku kapituła w Utrechcie ogłosiła decyzję o planowanym wyborze arcybiskupa Utrechtu i 27 kwietnia 1723 roku samodzielnie nominowała spośród kanoników, bez porozumienia z Rzymem, nowego ordynariusza. Zwróciła się także z prośbą do Dominique'a Varleta, aby ten konsekrował elekta Corneliusa Steenovena.

Ekskomunika edytuj

Dominique Marie Varlet za radą i argumentacją prawną przedstawioną przez Zegera van Espena oraz innych wybitnych kanonistów z Lowanium i Sorbony, a badających casus elekcji Corneliusa Steenovena, zgodził się udzielić konsekracji wybrańcowi kapituły. Podjął również korespondencję z kilkoma biskupami, aby upewnić się co do swoich wątpliwości odnośnie do kanonów apostolskich. Po otrzymaniu od nich pozytywnych odpowiedzi przystąpił do święceń.

15 października 1724 roku w prywatnej kaplicy domowej w Amsterdamie Varlet dokonał samodzielnie aktu konsekracji nowego arcybiskupa Utrechtu. Czynem tym zaciągnął na siebie ekskomunikę latae sententiae. Kara ta została potwierdzona 22 lutego 1725 roku przez papieża Benedykta XIII w brewe Qua Sollicitudine. Tzw. Schizma utrechcka z 1724 roku doprowadziła do utworzenia w Republice Zjednoczonych Prowincji niezależnego od Stolicy Apostolskiej Rzymskokatolickiego Kościoła Starobiskupiego Kleru zwanego Kościołem Utrechtu.

W 1725 roku Varlet opublikował dwukrotnie apologię przeciw oskarżeniom o złamanie prawa kościelnego. Przeczuwając, że zwykłą pokutą i złożeniem przysięgi na konstytucję Unigenitus może nie odzyskać uposażeń z tytułu pełnionej funkcji biskupa oraz czeka go proces inkwizycyjny, odrzucił propozycje powrotu do Francji. Po śmierci arcybiskupa Corneliusa Steenovena pozostał jako episcopus vagans w Niderlandach. Udzielał się w życiu Kościoła Utrechtu, pełniąc mimo kar kościelnych, posługę duchowną. Publikował i wypowiadał się w kwestiach religijnych, które miały związek z ówczesnymi wydarzeniami w środowisku katolików Francji i Holandii (m.in. cud i kult diakona François de Pâris). W latach 17251739 konsekrował trzech kolejnych arcybiskupów Utrechtu: Corneliusa Barchmana Wuijtiersa, Theodorusa van der Croona i Petrusa Meindaertsa[8].

Pod koniec życia na skutek zaćmy zaczął tracić wzrok, kilkakrotnie miał ataki apopleksji. Zmarł na udar mózgu, którego doznał podczas pobytu w domu swoich francuskich przyjaciół w Rijswijk. Pochowany został w Utrechcie[9].

Postać biskupa w dziejach Kościoła edytuj

Większość współcześnie żyjących biskupów starokatolickich, część biskupów anglikańskich[10] i luterańskich[11] oraz znaczna część biskupów niezależnych określanych jako episcopi vagantes posiada sukcesję apostolską pochodzącą poprzez Kościół Utrechtu od biskupa Varleta[12][13].

W Polsce sukcesję apostolską z linii biskupa Dominique’a Varleta posiadają biskupi (stan – 2010 rok):

Ponadto w Polsce sukcesję apostolską z linii biskupa Dominique’a Varleta posiadał duchowny rzymskokatolicki Władysław Faron, który przed II wojną światową był biskupem Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego. Prawdopodobnie miał ją również duchowny luterański i pierwszy prezes Polskiej Rady Ekumenicznej, Zygmunt Michelis[14][15], który 26 kwietnia 1953 roku ordynował biskupa Karola Kotulę na zwierzchnika Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce.

Przypisy edytuj

  1. Bastiaan Abraham van Kleef. Dominik Maria Varleł (2). Lata młodości przyszłego biskupa. „Rodzina”. 6, s. 11, 10 lutego 1974. 
  2. Bastiaan Abraham van Kleef. Dominik Maria Varleł (3). Na misjach w Kanadzie. „Rodzina”. 7, s. 11, 17 lutego 1974. 
  3. Bastiaan Abraham van Kleef. Dominik Maria Varleł (4). Z Kanady do Persji. „Rodzina”. 8, s. 11, 24 lutego 1974. 
  4. Bastiaan Abraham van Kleef. Dominik Maria Varleł (6). Obraza Rzymu. „Rodzina”. 10, s. 11, 10 marca 1974. 
  5. Bastiaan Abraham van Kleef. Dominik Maria Varleł (7). Bolesny zawód. „Rodzina”. 11, s. 11, 17 marca 1974. 
  6. Bastiaan Abraham van Kleef. Dominik Maria Varleł (8). Odyseja. „Rodzina”. 12, s. 11, 24 marca 1974. 
  7. Bastiaan Abraham van Kleef. Dominik Maria Varleł (9). Protest. „Rodzina”. 13, s. 11, 31 marca 1974. 
  8. The archibishops of Utrecht. hull.ac.uk. [dostęp 2020-08-25]. (ang.).
  9. Bastiaan Abraham van Kleef. Dominik Maria Varleł (16). Kłopoty z sakrą biskupią. „Rodzina”. 21, s. 11, 26 maja 1974. 
  10. Dotyczy przede wszystkim biskupów Wspólnoty Anglikańskiej, która jest w interkomunii z Unią Utrechcką Kościołów Starokatolickich.
  11. Dotyczy przede wszystkim biskupów luterańskich, których Kościoły są sygnatariuszami Deklaracji z Porvoo.
  12. Charles N. Bransom, Jr.: The episcopal lineage of Dominique Marie Varlet. ucl.ac.uk. [dostęp 2020-08-25]. (ang.).
  13. Patres Ecclesiae Vagabundorum. mirabiliamundivagantorum.wordpress.com. [dostęp 2020-08-25]. (pol.).
  14. Jan Gross: Biskup adiunkt Zygmunt Michelis. luteranie.pl. [dostęp 2020-08-25]. (pol.).
  15. Dariusz Bruncz: Ekumeniczne Zgromadzenie Mariawitów, reformowany zakonnik i luterański biskup z mariawickimi święceniami. ekumenizm.pl. [dostęp 2020-08-25]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj