Dynamika społeczna
Dynamika społeczna – w ujęciu Augusta Comte’a jeden z dwóch (obok statyki społecznej) głównych działów socjologii, które razem wyjaśniać miały dwa pozornie wykluczające się aspekty społeczeństwa: porządek i postęp[1]. Zadaniem dynamiki społecznej miało być badanie procesów zachodzących wewnątrz społeczeństwa[2].
Główne założenia dynamiki społecznej można streścić do następujących tez[3]:
- Ewolucja społeczeństw jest ukierunkowana i ma charakter prawidłowy.
- Ludzkość w toku rozwoju przeszła przez trzy kolejne stadia różniące się sposobem wyjaśniania rzeczywistości przez ludzi: stadium teologiczne, stadium metafizyczne i stadium naukowe (pozytywne), które z kolei dzielą się na fazy. Przy ich analizie Comte pod względem wiedzy o historii okazał się dyletantem.
- Przemiany w świadomości ludzkiej, różnej w każdym ze stadium, wiążą się z odpowiednimi przemianami systemu społecznego.
- Ewolucja społeczna doprowadzi z czasem do doskonałego ładu społecznego w stadium naukowym, gdzie porządek społeczny nie będzie wykluczany przez ewolucyjne zmiany, ale nie będzie w nim miejsca na kryzysy.
- Ludzkość jest całością i stanowi ona podmiot dziejów.
Koncepcje dynamiki społecznej w ujęciach socjologów edytuj
- W ujęciu Johna Stuarta Milla dynamika społeczna odpowiada prawom następstwa, a statyka społeczna współwystępowaniu[4].
- W koncepcji Karola Marksa źródła dynamiki społecznej tkwią w sprzeczności między zmieniającymi siłami wytwórczymi i dotychczasowymi stosunkami produkcji[5].
- Na podobnych zasadach Herbert Spencer, opierając się na analogii organicystycznej, sformułował pojęcia struktury oraz funkcji, gdzie funkcje odnosiły się do działań i przekształceń[2].
- W odniesieniu do ukierunkowanej ewolucji, Pitirim Sorokin zakładał, że historia ludzkości to „bezkierunkowe fluktuacje”, zakładając przy tym, że okresy stabilizacji są krótkimi momentami w ciągłej zmienności[6]. Takie podejście w socjologii idzie w parze z trendem do odrzucenia podziału na statykę i dynamikę, podkreślającym procesualny charakter rzeczywistości społecznej[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Szacki 2002 ↓, s. 258.
- ↑ a b Sztompka 2005 ↓, s. 19.
- ↑ Szacki 2002 ↓, s. 261-262.
- ↑ Szacki 2002 ↓, s. 266.
- ↑ Szacka 2003 ↓, s. 97-98.
- ↑ Szacki 2002 ↓, s. 721, 728.
- ↑ Sztompka 2005 ↓, s. 24.
Bibliografia edytuj
- Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
- Jerzy Szacki: Historia myśli socjologicznej. Warszawa: PWN, 2002. ISBN 83-01-13844-0.
- Piotr Sztompka: Socjologia zmian społecznych. Jacek Konieczny (tłum.). Kraków: Znak, 2005. ISBN 83-240-0598-6.