Wikipedia

Edmund Słuszkiewicz

Oficer Wojska Polskiego, prawnik, dziennikarz, poeta, pisarz, tłumacz, działacz społeczny

Edmund August Słuszkiewicz (ur. 27 sierpnia 1895 w Sanoku, zm. 23 kwietnia 1980) – doktor praw, dziennikarz, poeta, pisarz, tłumacz, antykwariusz, działacz społeczny, porucznik piechoty Wojska Polskiego.

Edmund Słuszkiewicz
Ilustracja
Edmund Słuszkiewicz przemawiający podczas Zjazdu Absolwentów sanockiego gimnazjum w 50-lecie istnienia szkoły (1938)
Data i miejsce urodzenia

27 sierpnia 1895
Sanok

Data śmierci

23 kwietnia 1980

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor praw

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Sanoku

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Wydział

Prawa i Umiejętności Politycznych

Rodzice

Michał, Paulina

Krewni i powinowaci

Franciszek, Witold, Józef, Teofila, Maksymilian, Emilia, Władysława, Roman (rodzeństwo)
Eugeniusz Słuszkiewicz, Wiesław Nowotarski (bratankowie)

Multimedia w Wikimedia Commons
Ilustracja
porucznik piechoty porucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia

27 sierpnia 1895
Sanok

Data śmierci

1980

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

3 Batalion Strzelców Sanockich

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Grobowiec Edmunda i Janiny Słuszkiewiczów

Życiorys edytuj

Edmund August Słuszkiewicz urodził się 27 sierpnia 1895 w Sanoku[1][2][3][4][5]. Był synem Michała (1848-1936, kontynuujący rodzinne tradycje rzeźnicze i prowadzący zakład masarski[6][7], a także burmistrz Sanoka) i Pauliny z domu Dziura[1][8] (zm. 1926 w wieku 68 lat). Jego rodzice mieli 12 dzieci, z których troje zmarło w dzieciństwie, a dziewięcioro pozostałych to: Franciszek (1875–1944, jego synem, bratankiem Edmunda był Eugeniusz Słuszkiewicz), Józef (1880–1914), Teofila (1882–1951, żona Franciszka Martynowskiego[9]), Maksymilian (1884–1940, urzędnik, ostatni burmistrz Sanoka w II Rzeczypospolitej), Emilia (1888–1982, nauczycielka, m.in. w Szkole Żeńskiej nr 4 im. Królowej Jadwigi w latach 1918-1923[10]), Władysława (1886–1971, jej synem, a siostrzeńcem Edmunda był Wiesław Nowotarski oraz Witold Nowotarski - stroiciel instrumentów muzycznych), Witold (1890–1914[11][12], absolwent Akademii Handlu Zagranicznego[13], pisarz, kierownik kółka amatorskiego[14], jako ochotnik armii austriackiej walczył w bitwie pod Kraśnikiem, zmarł od ran wówczas odniesionych[15]), Roman (1892–1975) i Edmund (1895–1980, najmłodsze dziecko). Wszyscy z nich ukończyli szkoły, trzech było absolwentami wyższych uczelni. Rodzina Słuszkiewiczów zamieszkiwała w Sanoku przy ulicy Tadeusza Kościuszki 60[2][16] (przy tej ulicy działał też sklep wędliniarski Słuszkiewiczów[17][18]).

Edmund Słuszkiewicz w 1914 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Wiktor Boczar, Mieczysław Jus, Aleksander Kolasiński, Stanisław Kosina, Stanisław Kurek, Franciszek Löwy, Tadeusz Piech)[4][19][20]. Po maturze miał wstąpić do zakonu oo. jezuitów[4]. Następnie w wymiarze roku odbył służbę wojskową w c. i k. armii podczas I wojny światowej. Był żołnierzem Legionów Polskich w szeregach II Brygady. Dekretem Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego z 19 lutego 1919 jako były oficer armii austro-węgierskiej został przyjęty do Wojska Polskiego z dniem 1 stycznia 1918 wraz z zatwierdzeniem posiadanego stopnia podporucznika ze starszeństwem z dniem 15 stycznia 1918[21] i rozkazem z tego samego dnia 19 lutego 1919 szefa Sztabu Generalnego płk. Stanisława Hallera skierowany jako oficer gospodarczy przy szpitalu załogi Sanok od 1 listopada 1918[22]. Następnie służył w 3 batalionie Strzelców Sanockich. W Wojsku Polskim awansowany do stopnia porucznika rezerwy piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[23][24][25]. W 1923, 1924 był przydzielony jako oficer rezerwowy do 7 pułku piechoty Legionów w Chełmie[26][27].

Jako absolwent akademii handlowej w styczniu 1924 został uznany przynależnym do gminy Sanok[5]. Ukończył studia prawa na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego z tytułem doktora praw.

Publikował wiersze od 1919 i artykuły jako dziennikarz m.in. w „Ilustrowanym Kuryerze Codziennym”, „Kuryerze Literacko-Naukowym”, tygodniku „As”, „Światowidzie”, „Tygodniku Powszechnym”, „Gościu Niedzielnym”, pismach „Wschód”[28] i „Bóg i Ojczyzna” (wydawany przez Hufiec Harcerski w Sanoku[29]), „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. W 1929 był jednym z założycieli sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[30], w ramach którego działał w komisji propagandowej. Działał w sanockim oddziale Związku Obrońców Podkarpacia, którego został wybrany prezesem w lipcu 1937[31]. Zebrał wspomnienia uczestników wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919 (później został zarekwirowane w większości przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego). W 1938 był przewodniczącym sekcji redakcyjnej publikacji Sprawozdanie finansowe z działalności Państwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888 – 1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu Wychowawców i Wychowanków Zakładu w 50 rocznicę pierwszego egzaminu dojrzałości wydanej z okazji obchodów jubileuszu szkoły oraz w jej ramach opublikował dwa rozdziały i wierszy okolicznościowy. W 1938 wygłosił prelekcję na antenie Polskiego Radia Lwów pt. Sanok w perspektywie wieków[32]. Działał na polu kulturalnym, wraz z bratem Maksymilianem przygotowywał w Sanoku inscenizacje jasełek[33]. Wykonywał także przekłady z języka łacińskiego i z sanskrytu.

Podczas II wojny światowej i trwającej okupacji niemieckiej pracował jako urzędnik w kasie oszczędności[5]. Był wówczas stanu wolnego[5]. Po wojnie w latach 50. zamieszkiwał przy ulicy Władysława Sikorskiego 21 w Krakowie[34]. Po 1956 popierał ideę ponownego wzniesienia pomnika Tadeusza Kościuszki w Sanoku w pierwotnym miejscu na placu św. Jana (pomysł wsparła m.in. Jadwiga Zaleska), lecz ostatecznie w 1962 nowy monument stanął w innym miejscu[35].

Zmarł 23 kwietnia 1980 i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[36].

W tym samym miejscu spoczęła Janina Słuszkiewicz (1908-1990)[37].

Publikacje edytuj

Inne
Przekłady

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 105 (poz. 158).
  2. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1905/1906 (zespół 7, sygn. 39). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 144.
  3. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 657.
  4. ↑ a b c XXXIII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1913/14. Sanok: Fundusz Naukowy, 1914, s. 57.
  5. ↑ a b c d Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 477 (poz. 323), 544 (poz. 806).
  6. ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 416-417.
  7. ↑ Wojciech Sołtys, Budownictwo, przemysł, rzemiosło i handel, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 535.
  8. ↑ Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 120.
  9. ↑ Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 321 (poz. 81).
  10. ↑ Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 48-55.
  11. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 238 (poz. 74).
  12. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 142.
  13. ↑ Tekla Wolwowicz. Z odległych lat. „Rocznik Sanocki”. Tom VI, s. 19, 1988. 
  14. ↑ Jan Bach: Wykaz imienny członków Drużyn Bartoszowych. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 383.
  15. ↑ Mannschaft. „Nachrichten über Verwundete und Verletzte”. Nr 344, s. 41, 18 marca 1915. (niem.). 
  16. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 280.
  17. ↑ Tanecznym krokiem przez życie. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2013-07-30]. (pol.).
  18. ↑ 100 lat życia to bardzo piękny jubileusz. sokolsanok.pl, 2016-02-27. [dostęp 2013-07-30]. (pol.).
  19. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. 25, s. 3, 14 czerwca 1914. 
  20. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2014-03-12].
  21. ↑ Dekret Naczelnego Wodza Wojsk Polskich o przyjęciu do W.P. oficerów z b. armii austro-węgierskiej (838). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 647, Nr 26 z 8 marca 1919. 
  22. ↑ Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich o przydziale oficerów (841). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 654, Nr 26 z 8 marca 1919. 
  23. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 518.
  24. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 457.
  25. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 276, 869.
  26. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 144.
  27. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 139.
  28. ↑ Edmund Słuszkiewicz. Pobudka Złotowa. „Wschód”. Nr 132, s. 1, 28 maja 1939. 
  29. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 184. ISBN 83-909787-0-9.
  30. ↑ Jerzy Kapłon: Zarys historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Sanoku. cotg.pttk.pl. [dostęp 2005-07-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-05)].
  31. ↑ Sanok. Związek Obrońców Podkarpacia. „Kurier Warszawski”. Nr 201, s. 4, 24 lipca 1937. 
  32. ↑ Co usłyszymy przez radio?. „Przegląd Filmowy, Teatralny, Radiowy”, s. 16, Nr 490 z 11-17 września 1938. 
  33. ↑ Dorota Mękarska. Wigilie w sanockich rodzinach. „Echo Sanoka”, s. 8, Nr 14 z 20 grudnia 1993. 
  34. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 145.
  35. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 179. ISBN 83-909787-0-9.
  36. ↑ Edmund Słuszkiewicz. zck-krakow.pl. [dostęp 2023-08-30].
  37. ↑ Janina Słuszkiewicz. zck-krakow.pl. [dostęp 2023-08-30].
  38. ↑ Na dworze króla Mroza i królowej Zimy. „Ilustrowany Kurier Codzienny (dodatek)”, s. 2, Nr 108 z 20 maja 1931. 
  39. ↑ „Zjazd Górski” – Sanok 14-17 sierpnia 1936 roku. Największa impreza kulturalna w dziejach miasta w okresie II Rzeczpospolitej. „Co słychać?”, s. 11, Nr 3 (11) – marzec 2000. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. 
  40. ↑ Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 165 z 24 lipca 1938. 
  41. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 234. ISBN 83-909787-0-9.
  42. ↑ Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej. „Wschód”. Nr 91, s. 4, 30 lipca 1938. 
  43. ↑ Pierwszy przewodnik po Sanoku. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 4, Nr 32 (196) z 11 sierpnia 1995. 
  44. ↑ 1958. Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2014-03-13].
  45. ↑ Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958.
  46. ↑ Chopin i jego muzyka w literaturze. chopin.pl. [dostęp 2014-03-13].
  47. ↑ Wiersze o Chopinie : antologia i bibliografia / zebr. i oprac. Edmund Słuszkiewicz ; przedm. Julian Przyboś.. /opac.ciniba.edu.pl. [dostęp 2014-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 marca 2014)].
  48. ↑ Wiersze o Chopinie : antologia i bibliografia / zebr. i oprac. Edmund Słuszkiewicz ; przedm. Julian Przyboś.. /opac.ciniba.edu.pl. [dostęp 2014-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 marca 2014)].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edmund_Słuszkiewicz&oldid=71907446”