Edward Witten
Edward Witten (ur. 26 sierpnia 1951 w Baltimore) – amerykański fizyk teoretyczny i matematyk, profesor Institute for Advanced Study (IAS) w Princeton[1]. Laureat prestiżowych nagród fizycznych, ustępujących statusem tylko Nagrodzie Nobla jak Medal Lorentza (2010) czy Nagroda Fizyki Fundamentalnej (2012), a także najwyższych wyróżnień matematycznych – w tym Medalu Fieldsa (1990); w 2021 roku Witten pozostaje jedynym fizykiem, który otrzymał tę nagrodę[2].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
W 1986 i 2002 wygłosił wykłady plenarne na Międzynarodowym Kongresie Matematyków[3].
Witten zasłynął w teorii cząstek elementarnych i kwantowej grawitacji dzięki pracom nad teorią superstrun. W latach 90. zunifikował jej główne warianty – opisujące czasoprzestrzeń 10-wymiarową – oraz supergrawitację zawierającą jeszcze jeden, jedenasty wymiar. Zaproponował tak M-teorię[4]. Witten wprowadził również topologiczną kwantową teorię pola[potrzebny przypis] i miał wpływ na rozwój samej matematyki, przez badanie pokrewnych obszarów topologii i geometrii.
Członkostwa edytuj
- 2006: Papieska Akademia Nauk[5].
Wyróżnienia edytuj
- 1985: Medal Diraca (ICTP),
- 1990: Medal Fieldsa,
- 1998: Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics,
- 2000: Nagroda Frederica Essera Nemmersa w dziedzinie matematyki,
- 2002: National Medal of Science,
- 2006: Nagroda Henri Poincarégo,
- 2008: Nagroda Crafoorda w dziedzinie matematyki,
- 2010: Medal Lorentza,
- 2010: Medal Isaaca Newtona,
- 2012: Nagroda Fizyki Fundamentalnej,
- 2014: Nagroda Kioto w dziedzinie matematyki[6],
- 2016: Albert Einstein World Award of Science,
- 2023: Hamburg Prize for Theoretical Physics[7].
Zobacz też edytuj
- planetoida (11349) Witten
Przypisy edytuj
- ↑ Witten Edward, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-07-29].
- ↑ Christophe Galfard, Wszechświat w twojej dłoni, tłum. Sławomir Paruszewski, wyd. Otwarte, Kraków 2017, s. 234.
- ↑ ICM Plenary and Invited Speakers | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2022-10-09].
- ↑
The Second Revolution: Beyond Strings (Post 1995), whystringtheory.com [dostęp 2021-12-30].
- ↑ Edward Witten (ang.), casinapioiv.va [dostęp 2021-10-20].
- ↑ Kyoto Prize. [dostęp 2017-06-24].
- ↑ Hamburg Prize for Theoretical Physics (ang.), joachim-herz-stiftung.de [dostęp 2023-07-07].
Linki zewnętrzne edytuj
- Strona domowa, Institute for Advanced Study, ias.edu [dostęp 2023-05-01].
- John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Edward Witten w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
Wywiady z Wittenem na YouTube (ang.) [dostęp 2023-05-01]:
- Newton Medal winner (2010): Edward Witten, kanał Institute of Physics, 20 marca 2013;
- Kanał Closer to Truth:
- Why the ‘Unreasonable Effectiveness’ of Mathematics, 19 kwietnia 2020;
- How is Mathematics Truth and Beauty?, 27 kwietnia 2020;
- How Do Scientific Breakthroughs Happen?, 13 marca 2021;
- What are Breakthroughs in Science?, 22 marca 2023.