Eimuntas Nekrošius
Eimuntas Nekrošius (ur. 21 listopada 1952 w Pažobris, w rejonie rosieńskim, zm. 20 listopada 2018[1]) – litewski reżyser teatralny.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
litewska |
| Dziedzina sztuki |
teatr |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys edytuj
Eimuntas Nekrošius ukończył w 1978 wydział reżyserii w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Moskwie, obecnie GITIS. Po powrocie na Litwę od 1978 do 1979 pracował w Państwowym Teatrze Młodzieżowym w Wilnie. Debiutował spektaklem Smak miodu Shelagh Delaney (1977). W 1979 przeniósł się do Państwowego Teatru Dramatycznego w Kownie, gdzie pracował do 1980. W tym samym roku wrócił do Państwowego Teatru Młodzieżowego w Wilnie. Uwagę krytyków zwrócił kilka lat później głośnymi adaptacjami prozy. W latach dziewięćdziesiątych powstały jego słynne spektakle Mozart i Salieri. Don Juan. Dżuma według Aleksandra Puszkina, Trzy siostry Antona Czechowa i Hamlet Wiliama Shakespeare’a, które stanowią kanon twórczości litewskiego reżysera. Te spektakle wprowadziły go na główne sceny europejskie[2].
28 stycznia 1998 Nekrošius utworzył własny teatr Meno Fortas. Pierwszym spektaklem granym pod szyldem Meno Fortas był Hamlet Shakespeare’a w 1997. Była to pierwsza z wielkich inscenizacji szekspirowskich Nekrošiusa. Dwa lata później powstał Makbet, a w 2000 roku Otello. W szekspirowskich przedstawieniach ukazał nowe możliwości podejścia do tekstu, które stały się dla litewskiego teatru punktem odniesienia. Do dzisiaj reżyserzy, sięgając po utwory Shakespeare’a, podejmują dialog z inscenizacjami Nekrošiusa[3].
Charakterystyczną cechą jego sztuk jest kojąca muzyka w tle o powtarzalnym wzorcu w całym spektaklu, szerokie zastosowanie tańca i ruchu oraz unikalne rekwizyty na scenie, a także wykorzystanie naturalnych substancji takich jak woda, ogień, wiatr, lód i kamień. Długość pojedynczego wykonania często przekracza konwencjonalny czas oglądania, ponieważ Nekrošius faworyzuje skomplikowane i wymagające utwory na scenie, takie jak Pieśń nad pieśniami według Starego Testamentu czy Pory roku autorstwa Kristijonasa Donelaitisa[4].
Na Litwie jest obecnie 13 teatrów dramatycznych, na czele których stoją uznani reżyserzy. Eimuntas Nekrošius należał do ścisłej litewskiej czołówki reżyserskiej, laureat wielu nagród litewskich i międzynarodowych. Wystawił m.in. operę rockową Sigitasa Gedy i Kęstutisa Antanėlisa Miłość i śmierć w Weronie (1982, 1996) a także sztuki znanych dramaturgów jak Czingiz Ajtmatow, Anton Czechow, Nikołaj Gogol. W 1997 Nekrošius wyreżyserował Hamleta Williama Shakespeare’a, za który otrzymał najwyższe nagrody na prestiżowych europejskich festiwalach teatralnych. W 1998 Nekrošius stworzył własny teatr Meno fortas (Fort sztuki) w którym kreuje swoje innowacyjne dzieła reżyserskie. W 2001 reżyser otrzymał prestiżową międzynarodową nagrodę im. Konstantina Stanisławskiego, m.in. za oryginalne koncepcje interpretacji klasyki[2].
Nekrošius wystawia swoje sztuki i widowiska także poza granicami Litwy, m.in. w Rosji, we Włoszech, Izraelu, Szwajcarii, Argentynie, Stanach Zjednoczonych, Austrii. W Polsce pracował wielokrotnie, po raz pierwszy w 1986. W 1997 otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznik Teatr, jako jedyny do dziś zagraniczny reżyser w historii tego wyróżnienia. W 2013 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej wyreżyserował operę Pawła Szymańskiego Qudsja Zaher, a w 2016 w Teatrze Narodowym odbyła się premiera Dziady Adama Mickiewicza[5].
W 1997 otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego za reżyserię spektaklu „Hamlet” Shakespeare’a – spektaklu wileńskiego Festiwalu LIFE, przedstawianego na Festiwalu „Kontakt” w Toruniu, a w 2016 za reżyserię "Dziadów" Adama Mickiewicza w adaptacji Rolandasa Rastkauskasa, ze scenografią Mariusa Nekrošiusa, do muzyki Pawła Szymańskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie[6].
Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2001)[7].
Dzieła sceniczne edytuj
| Rok wystawienia | Tytuł sztuki/widowiska | Autor dzieła | Miejsce wystawienia |
|---|---|---|---|
| 1977 | Smak miodu | Shelagh Delaney | Teatr Młodzieżowy w Wilnie |
| 1978 | Duokiškio baladės | Saulius Šaltenis | Państwowy Teatr Dramatyczny w Kownie |
| 1978 | Iwanow | Anton Czechow | Państwowy Teatr Dramatyczny w Kownie |
| 1980 | Katė už durų | Grigorij Kanowicz, Saulius Šaltenis | Tetr Młodzieżowy w Wilnie |
| 1981 | Pirosmani, Pirosmani | Wadim Korostylow, Saulius Šaltenis | Tetr Młodzieżowy w Wilnie |
| 1982 | Miłość i śmierć w Weronie, (rock opera) | Sigitas Geda, Kęstutis Antanėlis | Tetr Młodzieżowy w Wilnie |
| 1983 | Dzień dłuższy niż stulecie | Czingiz Ajtmatow | Tetr Młodzieżowy w Wilnie |
| 1986 | Wujaszek Wania | Anton Czechow | Tetr Młodzieżowy w Wilnie |
| 1991 | Nos | Nikołaj Gogol | Tetr Młodzieżowy w Wilnie |
| 1994 | Mozart i Salieri. Don Juan. Dżuma | Aleksander Puszkin | lisfestiva LIFE |
| 1995 | Trzy siostry | Anton Czechow | Międzynarodowy Festiwal Teatralny LIFE |
| 1996 | Miłość i śmierć w Weronie (rock opera) | Sigitas Geda, Kęstutis Antanėlis | Międzynarodowy Festiwal Teatralny LIFE |
| 1997 | Hamlet | William Shakespeare | Międzynarodowy Festiwal Teatralny LIFE |
| 1999 | Makbet | William Shakespeare | Meno Fortas, Wilno |
| 2000 | Mewa | Anton Czechow | École des Mitres (warsztaty teatralne) |
| 2001 | Otello | William Shakespeare | Meno Fortas, Wilno |
| 2002 | Iwanow | Anton Czechow | Teatr Argentyna, Rzym, Włochy |
| 2002 | Makbet (opera) | Giuseppe Verdi opera | Opera di Firenze – Maggio Musicale Fiorentino, Florencja, Włochy |
| 2003 | Donelaitis. Metai. Pavasario linksmybės | Kristijonas Donelaitis | Meno Fortas, Wilno |
| 2003 | Makbet (opera) | Giuseppe Verdi | Teatro Massimo, Palermo, Włochy |
| 2003 | Wiśniowy sad | Anton Czechow | Meno Fortas, Wilno; Międzynarodowa Fundacja Stanisławskiego, Moskwa, Rosja |
| 2003 | Makbet (opera) | Giuseppe Verdi | Teatr Bolszoj, Moskwa, Rosja |
| 2004 | Pieśń nad pieśniami | na podstawie Starego Testamentu | Meno Fortas, Wilno |
| 2005 | Dzieci Rozenthala | opera Leonida Diesiatnikowa, libretto Władimira Sorokina | Teatr Bolszoj, Moskwa, Rosja |
| 2006 | Faust | Johann Wolfgang von Goethe | Meno Fortas, Narodowy Teatr Dramatyczny |
| 2007 | Walkiria | Richard Wagner | Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu |
| 2008 | Anna Karenina | Lew Tołstoj | Teatro Storchi, Modena, Włochy |
| 2008 | Sakmė apie nematomąjį Kitežo miestą ir mergelę Fevroniją | – | Teatro Lirico di Cagliari, Włochy; Teatr Bolszoj, Moskwa, Rosja |
| 2009 | Idiota | Fiodor Dostojewski | Meno Fortas, Wilno |
| 2010 | Faust (opera Charles’a Gounoda) | Charles Gounod | La Scala, Mediolan, Włochy |
| 2011 | Kaligula | Albert Camus | Teatr Narodowy, Moskwa, Rosja |
| 2011 | Otello (opera) | Giuseppe Verdi | Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu |
| 2012 | Boska komedia | Dante Alighieri | Meno Fortas, Wilno |
| 2012 | Raj | Dante Alighieri | Meno Fortas, Wilno |
| 2013 | Qudsja Zaher | Paweł Szymański | Teatr Wielki, Warszawa, Polska |
| 2014 | Księga Jakuba | na podstawie Starego Testamentu | Meno Fortas, Wilno |
| 2015 | Borys Godunow | Aleksandr Puszkin | Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny |
| 2015 | Głodomór | Franz Kafka | Meno Fortas, Wilno |
| 2016 | Dziady | Adam Mickiewicz | Teatr Narodowy, Warszawa, Polska |
| 2018 | Ślub | Witold Gombrowicz | Teatr Narodowy, Warszawa, Polska |
Przypisy edytuj
- ↑ The famous theater director Eimuntas Nekrošius died, tech2.org/lithuania (dostęp: 20 listopada 2018).
- ↑ a b Eimuntas Nekrošius. Theatre Olympics. [dostęp 2018-04-01].
- ↑ Introduction. Meno Fortas. [dostęp 2018-04-01]. (ang.).
- ↑ Kultura. Lietuva.pl. [dostęp 2018-04-01].
- ↑ Dziady. Teatr Narodowy. [dostęp 2018-04-01].
- ↑ Nagroda im. Konrada Swinarskiego. Miesięcznik „Teatr”. [dostęp 2022-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-06)].
- ↑ M.P. z 2001 r. nr 43, poz. 691.