Ewald Georg von Kleist
Ewald Georg von Kleist[1], Ewald Jürgen von Kleist[2] (ur. 10 czerwca 1700 w Wicewie koło Białogardu, zm. 10 grudnia 1748 w Koszalinie) – niemiecki prawnik i uczony, jeden z dwóch niezależnych wynalazców butelki lejdejskiej[3] (drugim był Pieter van Musschenbroek).
Życiorys edytuj
Urodził się 10 czerwca 1700 w Wicewie koło Białogardu[4]. Ukończył gimnazjum akademickie w Gdańsku, a następnie studiował nauki prawne w Lipsku i w Lejdzie. Po ich ukończeniu wrócił do Kamienia Pomorskiego, gdzie odziedziczył majątek po wuju[5], i w 1722 r. został dziekanem kapituły przy katedrze[6], z czym wiązała się opieka nad szkołą katedralną[5].
W wolnym czasie badał zjawiska elektryczne i 11 października 1745 r. przeprowadził udaną próbę z kondensatorem elektrycznym, który był zamkniętym korkiem naczyniem ze szkła wypełnionego wodą. Przez korek przebito na wylot miedziany drut. Butelkę można było naładować elektrycznie, pocierając pręt jedwabiem. W liście z 19 grudnia 1745 r. do profesora Johanna Gottloba Krügera z Halle, opisał swoje doświadczenia, a list ten znalazł się później w książce Krügera Historia Ziemi. O dokonanym odkryciu poinformował listem z 4 listopada 1745 członka Berlińskiej Akademii Nauk i sekretarza jej sekcji fizyki Johanna Lieberkühna oraz kolegę z czasów gimnazjum w Gdańsku, diakona w gdańskim kościele św. Jana Pawła Swietlickiego, który zainteresował nim późniejszego burmistrza Gdańska Daniela Gralatha. Jego wyników nie udało się odtworzyć badającym je naukowcom, jedynie Gralath zdołał je powtórzyć[5].
W 1747 r. został powołany przez Fryderyka II Wielkiego na stanowisko prezesa Sądu Królewskiego w Koszalinie, które piastował do śmierci 10 grudnia 1748 r.[5] w Koszalinie[4].
W 2021 wyremontowany został dworek, w którym mieszkał, a w miejskim muzeum powstała interaktywna wystawa poświęcona jego życiu[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Jerzy Sawicki, Ewald Georg Kleist : wielki odkrywca z małego miasta : Kamień Pomorski 1745, Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, 2018, ISBN 978-83-86062-39-3, OCLC 1091331758 [dostęp 2021-09-15].
- ↑ Kleist Ewald Jurgen, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-12-20].
- ↑ Jerzy Sawicki, Kleist vs. Musschenbroek – trudna droga do prawdy, Studia Historiae Scientiarum, 17, (Dec. 2018), 275–340. https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.18.011.9331
- ↑ a b R. Nowakowski, P. Szymczak, I. Moszyńska, Ewald Jürgen von Kleist – Człowiek i jego dzieło, „Maszyny Elektryczne : zeszyty problemowe”, Nr 4 (112), 2016, ISSN 0239-3646 [dostęp 2021-07-21] (pol.).
- ↑ a b c d Butelka Kleista [online], DeltaMi [dostęp 2021-07-21] (pol.).
- ↑ a b Zachodniopomorskie/ Wystawa poświęcona zapomnianemu wynalazcy von Kleistowi [online], Nauka w Polsce [dostęp 2021-07-21] (pol.).