Franciszek Barda
Franciszek Barda (ur. 21 sierpnia 1880 w Mszanie Dolnej, zm. 13 listopada 1964 w Przemyślu) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, rektor seminarium duchownego w Krakowie w latach 1930–1931, biskup pomocniczy przemyski w latach 1931–1933, biskup diecezjalny przemyski w latach 1934–1964.
.jpg)
| ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
21 sierpnia 1880 | |
| Data i miejsce śmierci |
13 listopada 1964 | |
| Biskup diecezjalny przemyski | ||
| Okres sprawowania |
1934–1964 | |
| Biskup pomocniczy przemyski | ||
| Okres sprawowania |
1931–1933 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Prezbiterat |
26 lipca 1904 | |
| Nominacja biskupia |
10 lipca 1931 | |
| Sakra biskupia |
30 sierpnia 1931 | |
.jpg){kind=small}
| ||
| Odznaczenia | ||
| ||
| Data konsekracji |
30 sierpnia 1931 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Przemyśl | ||||||||||
| Miejsce |
katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela | ||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Życiorys edytuj
Urodził się 21 sierpnia 1880 w Mszanie Dolnej[1]. W latach 1892–1900 był wychowankiem małego seminarium duchownego w Krakowie. W tym czasie kształcił się w Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego i Gimnazjum św. Anny w Krakowie[2]. W 1900 złożył świadectwo dojrzałości[3]. Następnie odbył studia w seminarium duchownym w Krakowie i na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[2]. Na prezbitera został wyświęcony 26 lipca 1904 w Krakowie przez kardynała Jana Puzynę[4]. Od 1903 kontynuował studia na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie[2], które ukończył w 1907 uzyskaniem doktoratu z teologii[1].
Powróciwszy do Krakowa, został wikariuszem w parafii św. Anny. Pracował jako prefekt w Gimnazjum św. Anny i w Państwowym Gimnazjum Żeńskim w Krakowie. W latach 1910–1914 był prefektem i wicerektorem krakowskiego seminarium duchowego, a od 1919 do 1922 profesorem teologii moralnej w seminarium duchownym w Poznaniu[2]. Od 1925 do 1928 piastował stanowisko rektora Instytutu Polskiego w Rzymie[1], a w latach 1930–1931 sprawował urząd rektora krakowskiego seminarium[5].
10 lipca 1931 papież Pius XI mianował go biskupem pomocniczym diecezji przemyskiej[3] ze stolicą tytularną Medea[6]. Święcenia biskupie otrzymał 30 sierpnia 1931 w katedrze w Przemyślu[7]. Konsekrował go miejscowy biskup diecezjalny Anatol Nowak w asyście Edwarda Komara, biskupa pomocniczego tarnowskiego, i Stanisława Rosponda, biskupa pomocniczego krakowskiego[6]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Pax Christi” (Pokój Chrystusa)[8]. W diecezji objął urząd wikariusza generalnego[7].
Po śmierci biskupa Anatola Nowaka[3], 5 kwietnia 1933 został wybrany wikariuszem kapitulnym diecezji, a 25 listopada 1933 prekonizowany biskupem diecezjalnym[1]. 21 stycznia 1934 objął rządy w diecezji[1]. W 1936 przeprowadził kongres eucharystyczny, w którym uczestniczyło 100 000 wiernych, a w 1955 synod, na którym skodyfikowano prawo diecezjalne. Erygował około 100 nowych parafii, których kościoły zostały założone głównie w opuszczonych cerkwiach greckokatolickich[2]. Pomimo sprzeciwów władz komunistycznych przyczynił się do wybudowania kilku kościołów na terenie swojej diecezji[9]. Utworzył Instytut Wyższej Kultury Religijnej w Przemyślu i Katolicki Uniwersytet Ludowy w Ujeznej[3]. Powołał diecezjalny Caritas[3], wspierał rozwój Akcji Katolickiej, wzniósł Dom Katolicki w Przemyślu[1]. Przed wojną nie brał udziału w działalności politycznej. Pod koniec lat 30. działał na rzecz uspokojenia radykalnych nastrojów środowisk wiejskich i organizacji młodzieżowych. Podczas okupacji niemieckiej zachował nieugiętą postawę[1]. W okresie powojennym władze komunistyczne uznały go za niebezpiecznego przeciwnika ustroju i ZSRR[3].
W Episkopacie Polskim był członkiem Komisji do Spraw Społecznych oraz Fundacji i Zakładów Opiekuńczych[1], po wojnie zasiadał w Komisji Głównej[2]. Uczestniczył w pierwszej sesji soboru watykańskiego II[10][3]. Konsekrował biskupów pomocniczych przemyskich: Wojciecha Tomakę (1934), Stanisława Jakiela (1957) i Bolesława Taborskiego (1964), a także biskupa Bolesława Kominka (1954). Był współkonsekratorem podczas sakry biskupa pomocniczego tarnowskiego Michała Blecharczyka (1958), biskupa pomocniczego krakowskiego Juliana Groblickiego (1960) i biskupa diecezjalnego tarnowskiego Jerzego Ablewicza (1962)[6].
Zmarł 13 listopada 1964 w Przemyślu[1]. 16 listopada 1964[3] został pochowany w podziemiach miejscowej katedry[2].
Odznaczenia edytuj
W 1937 „za wybitne zasługi na polu pracy społecznej” został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[11][12].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i K. Krasowski: Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej. Słownik biograficzny. Poznań: Bene Nati, 1996, s. 26–27. ISBN 83-86675-03-9.
- ↑ a b c d e f g G. Delmanowicz: Nota biograficzna Franciszka Bardy na stronie archidiecezji przemyskiej. przemyska.pl (arch.). [dostęp 2021-06-03].
- ↑ a b c d e f g h Przemyśl: dziś 50. rocznica śmierci biskupa Franciszka Bardy. ekai.pl (arch.), 2014-11-13. [dostęp 2021-06-03].
- ↑ M. Kamieniecki: Sympozjum z okazji 50. rocznicy śmierci biskupa Bardy. naszdziennik.pl, 2014-11-11. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ Rektorzy Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. seminarium-krakow.pl (arch.). [dostęp 2016-05-14].
- ↑ a b c Franciszek Barda. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2015-07-08]. (ang.).
- ↑ a b Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. R. 31, z. 8–9, s. 358, sierpień–wrzesień 1931. [dostęp 2022-09-25].
- ↑ A.G. Miziński (red.): 100-lecie Konferencji Episkopatu Polski. Księga jubileuszowa. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2019, s. 254. ISBN 978-83-8144-179-7. [dostęp 2023-10-09].
- ↑ M. Szarek, Dzieje Kościoła i Parafii w Bączalu Dolnym, 2016.
- ↑ B. Bejze: Sobór Watykański II. W: Z. Pawlak (red.): Katolicyzm A-Z. Wyd. III. Łódź: 1989, s. 419. ISBN 83-850-22-03-1.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ Wysokie odznaczenie ks. biskupa Bardy. „Gazeta Lwowska”, s. 8, Nr 292 z 24 grudnia 1937. [dostęp 2015-02-25].
Linki zewnętrzne edytuj
- Nota biograficzna Franciszka Bardy na stronie archidiecezji przemyskiej (arch.). [dostęp 2021-06-03].
- Franciszek Barda [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-11-22] (ang.).