Franciszek Lanckoroński
Franciszek Lanckoroński herbu Zadora (ur. ok. 1645, zm. 1716) – wojewoda krakowski w latach 1706-1709, podkomorzy krakowski w latach 1698-1706 i 1709-1715[1], starosta budziszowski od 1679, stopnicki od 1683 i bocheński od 1703, oberszter piechoty.
 Zadora | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1645 |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Anna Dembińska, córka Franciszka Dembińskiego h. Rawicz |
| Żona |
Jadwiga Morsztyn h. Leliwa |
| Dzieci | |
W 1673 na czele stukonnej chorągwi kozaków wziął udział w bitwie pod Chocimiem. W 1674 roku był elektorem Jana III Sobieskiego z województwa krakowskiego[2]. Jako podpułkownik regimentu pieszego gen. Eliasza Jana Łąckiego brał udział w bitwie pod Wiedniem i pod Parkanami w 1683. 10 listopada 1683 został ciężko postrzelony w nogę, którą musiano amputować. Mimo kalectwa od 1 lutego 1685 objął dowództwo nad regimentem ks. kurlandzkiego Fryderyka Kazimierza Kettlera. Za swe zasługi wojskowe otrzymał w 1679 starostwo budziszowskie, w 1683 starostwo stopnickie. W 1696 został sędzią kapturowym w województwie krakowskim. Deputat województwa krakowskiego do rady stanu rycerskiego rokoszu łowickiego w 1697 roku[3]. W 1698 szlachta krakowska wybrała go na urząd podkomorzego.
Poseł sejmiku proszowickiego na sejm zwyczajny 1688 roku, sejm nadzwyczajny 1688/1689 roku, sejm zwyczajny 1692/1693 roku, poseł sejmiku podolskiego na sejm 1690 roku[4]. Poseł na sejm 1701 roku i sejm z limity 1701-1702 roku z województwa krakowskiego[5]. W styczniu 1702 roku podpisał akt pacyfikacji Wielkiego Księstwa Litewskiego[6]. Jago chrągiew pancerna walczyła pod Kliszowem w 1702, jako część pułku jazdy hetmana Hieronima Lubomirskiego. Za zasługi wojenne sejm przyznał mu w 1690 nagrodę w wysokości 50 000 złp. W latach 1699 i 1703 był mianowany komisarzem sejmowym do negocjacji z Brandenburgią w sprawie Elbląga. Był członkiem konfederacji sandomierskiej 1704 roku[7], jednak podpisał pacta conventa Stanisława Leszczyńskiego[8]. Jako reprezentant Augusta II występował w 1705 jako komisarz do rokowań ze Szwecją. W 1706 poparł Stanisława Leszczyńskiego, który obdarzył go urzędem wojewody krakowskiego. W 1709 zrezygnował z tej godności i powrócił na urząd podkomorzego krakowskiego. Pozostał jednak niechętny Augustowi II Mocnemu. Jako poseł województwa krakowskiego był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku[9].
Był konsyliarzem powiatu krakowskiego i województwa krakowskiego w konfederacji tarnogrodzkiej 1715 roku[10].
Franciszek Lanckoroński podniósł znaczenie rodu, zrobił karierę i dorobił się magnackiej fortuny. Obok starostw stopnickiego i skalskiego, miał tenuty: bocheńską i wielicką, a przede wszystkim dochody z warzelni soli. Po ojcu odziedziczył klucz wodzisławski. Forunę tę powiększyli jego synowie Józef i Wawrzyniec, których miał z małżeństwa z Jadwigą Morsztynówną. Franciszek Lanckoroński żył jeszcze 25 kwietnia 1716, wtedy bowiem będąc ciężko chory, poprosił w liście do Adama Sieniawskiego o opiekę nad synami.
Przypisy edytuj
- ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 235.
- ↑ Suffragia Woiewodztw, y Ziem Koronnych, y Wielkiego Xięstwá Litewskiego, zgodnie na Naiaśnieyszego Jana Trzeciego Obránego Krola Polskiego, Wielkiego Xiążęćiá Litewskiego, Ruskiego, Pruskiego, Mázowieckiego, Zmudzkiego, Inflantskiego, Smolenskiego, Kijowskiego, Wołhynskiego, Podolskiego, Podláskiego, y Czerniechowskiego Dáne między Wárszawą á Wolą / Dnia Dwudziestego pierwszego Máiá / Roku 1674, [b.n.s.]
- ↑ Rokosz Generalny ku obronie wiary swiętey katolickiey y zaszczytu wolności uczyniony na poparciu elekcyey w okopach elekcyalnych między Wolą a Warszawą die 26 Augusti Anno Millesimo Sexcentesimo Nonagesimo 7mo, [b.n.s]
- ↑ Robert Kołodziej, Ostatni wolności naszej klejnot. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014, s. 614.
- ↑ Diariusz Sejmu Walnego Warszawskiego 1701-1702, Warszawa 1962, s. 349.
- ↑ Diariusz Sejmu Walnego Warszawskiego 1701-1702, Warszawa 1962, s. 305.
- ↑ Actum In Castro Sandomiriensi Sabbatho Ante Festvm Sanctorum Viti et Modesti martyrum proximo, Anno Domini millesimo sptingentesimo quarto, [b.n.s.].
- ↑ Articuli pactorum conventorum Stanów tej Rzeczypospolitej i W. X. L. i państw do nich nalężących z Posłami JKM [...], s. 18.
- ↑ Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 99.
- ↑ Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka NAN Ukrain. Oddział Rękopisów. Zespół 4 (Zbiór rękopisów Biblioteki Baworowskich) Dział I (Inwentarz rękopisów Biblioteki Baworowskich), rkps 638 Akt konfederacji generalnej tarnogrodzkiej, 26 listopada 1715 (mylnie opisany w zasobach archiwalnych jako 26 lutego). Varia, brak foliacji.
Bibliografia edytuj
- Biografia w iPSB
- Stanisław Cynarski: Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku. Sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego. Warszawa-Kraków: PWN, 1996, s. 174–177.