Gáivuotna Kåfjord
Gmina Gáivuotna / Kåfjord (norw. Kåfjord kommune, płnlap. Gáivuona suohkan, po kweńsku Kaivuonon komuuni) – norweska gmina leżąca w okręgu Troms. Jej siedzibą jest miejscowość Olderdalen.
| gmina | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Siedziba | |||||
| Kod |
5540 | ||||
| Powierzchnia |
997 km² | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
2,2 os./km² | ||||
Adres urzędu: Øverveien 29148 OLDERDALEN | |||||
Położenie na mapie okręgu
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Gmina powstała w roku 1929 poprzez oddzielenie od gminy Lyngen[2]. W 1994 roku nazwę Kåfjord zmieniono oficjalnie na Gáivuotna-Kåfjord, rozszerzając ją o nazwę lapońską. W roku 2005 nazwę ponownie zmieniono – od tego czasu obie nazwy można stosować samodzielnie na równych prawach.
Gáivuotna / Kåfjord jest 105. norweską gminą pod względem powierzchni.
W latach 2020–2023 gmina należała do okręgu Troms og Finnmark. Od 1 stycznia 2024 zmienił się jej numer identyfikacyjny z 5426 na 5540[3].
Geografia edytuj
Gmina Kåfjord leży na wschodnim brzegu fiordu Lyngenfjord. Od północy i północnego wschodu graniczy z gminą Nordreisa, od południa z gminą Storfjord, od zachodu z gminą Lyngen. Od południowego wschodu gmina ma granicę państwową z Finlandią.
Nazwa pochodzi od fiordu Kåfjord, odnogi Lyngenfjordu, która na 20 km wbija się w terytorium gminy.
Najwyższą górą jest niemal pionowo wznoszący się nad południowym brzegiem Kåfjordu Isfjellet (1375 m). Dalsze szczyty o podobnych wysokościach to Raisdouttarhaldi (1365 m), Nordmannviktinden (1335 m) i Njižžinvarre (1306 m).
Linia brzegowa gminy ma długość ok. 70 km. Strome, skaliste wybrzeże poprzerywane jest przez doliny lodowcowe. Najważniejsze z nich to Kåfjorddalen, Manndalen, Olderdalen i Nordmannvikdalen. Dolinami płyną rwące górskie rzeki, z których największą jest licząca 40 km Guolasjokka (w górnym biegu zwana Smulkkojavrek). Przepływa ona przez Guolasjávri, największe (ok. 10 km²) spośród licznych jezior górskich na terenie gminy.
Oprócz głównej miejscowości Olderdalen na terenie gminy znajdują się następujące wsie (od północy na południe) Djupvik, Nordmannvik, Kåfjord, Birtavarre, Løkvollen i Manndalen. Ludzie mieszkają także w maleńkich osadach i samotnych domach. Znaczna część z nich nieleżąca nad brzegiem, lecz np. wokół Guolasjávri lub w dolinach Kåfjorddalen i Manndalen, zamieszkana jest tylko przez krótkie lato.
Demografia edytuj
Większość mieszkańców gminy stanowią zasymilowani na skutek norwegizującej polityki państwa w minionych dziesięcioleciach Lapończycy i Kwenowie, dla których norweski jest językiem ojczystym. Są też nieliczni „prawdziwi” Lapończycy. W ostatnich latach podejmowane są działania w celu powrotu do języka lapońskiego.
Według danych na 1 stycznia 2011 roku gminę zamieszkuje 2191 osób. Gęstość zaludnienia wynosi 2,2 os./km². Jeszcze w roku 2005 liczba ludności wynosiła 2288 osób. Liczba ludności spada systematycznie od początku lat siedemdziesiątych XX wieku (1 stycznia 1971 wynosiła 3279[4]), ale w ostatnich latach[kiedy?] jej spadek jest nieco wolniejszy.
Pod względem zaludnienia Gáivuotna / Kåfjord zajmuje 317. miejsce wśród norweskich gmin.
| ludność stan na 1 stycznia 2005 | |||
| kobiety | mężczyźni | razem | |
|---|---|---|---|
| osób | 1187 | 1101 | 2288 |
| % | 51,88% | 48,12% | 100% |
| wykształcenie stan na 1 października 2004 | ||||
| podst. | średnie | wyższe | niezn. | |
|---|---|---|---|---|
| osób | 588 | 1012 | 246 | 19 |
| % | 31,53% | 54,26% | 13,19% | 1,02% |
Gospodarka edytuj
Podstawą gospodarki stanowiło rybołówstwo. Na niewielu gruntach, na których było to możliwe zajmowano się rolnictwem. W dolinie Kåfjorddalen znajdowała się też kopalnia rud miedzi. Rybołówstwo straciło w obecnym czasie bardzo na znaczeniu. Rolnictwo ogranicza się do hodowli bydła i uprawy paszy na jej potrzeby.
Komunikacja edytuj
Podstawę komunikacji stanowi droga międzynarodowa E6, która wije się wzdłuż brzegów fiordu. W niektórych miejscach brzegi są na tyle strome, że musiano dla przeprowadzenia trasy wybudować tunele. Na terenie gminy istnieją trzy tunele drogowe o długości powyżej 1 km (najdłuższy ma 3,2 km). Na drodze E6 istnieje regularna komunikacja autobusowa. Jedynie w dwu dolinach – Kåfjorddalen i Manndalen – istnieją boczne drogi o twardej nawierzchni. Reszta terenu gminy jest dla samochodów niedostępna.
Między Lyngseidet i Olderdalen istnieje regularne połączenie promowe (35 min), będące częścią alternatywnej trasy drogowej nr 91 z Tromsø na północny wschód.
Turystyka edytuj
Dopiero od kilku lat podejmowane są działania w celu udostępnienia okolicy turystom. Baza noclegowa jest jednak bardzo skromna i ogranicza się do kilku domków feryjnych głównie na terenie wsi Djupvik i Nordmannvik. W marcu i kwietniu, kiedy w Europie centralnej jest już wiosna, panują tu idealne warunki dla narciarstwa biegowego. Od maja bogaty w ryby Lyngenfjord staje się atrakcyjny dla wędkarzy, którzy przyjeżdżają tu nawet do października.
Edukacja edytuj
Według danych z 1 października 2004:
- liczba szkół podstawowych (norw. grunnskolar): 3
- liczba uczniów szkół podst.: 303
Władze gminy edytuj
Według danych na rok 2011 administratorem gminy (norw. rådmann) jest Einar Pedersen, natomiast burmistrzem (norw. ordfører, d. borgermester) jest Bjørn Inge Mo.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Statistics Norway – Berekna folkemengd 1. januar 2011 og berekna folketilvekst i 2010. Fylke og kommunar
- ↑ Jukvam, Dag: Historisk oversikt over endringer i kommune- og fylkesinndelingen, Statistisk sentralbyrå 1999
- ↑ Nye fylkes- og kommunenummer fra 2024 [online], Regjeringen.no, 23 sierpnia 2022 [dostęp 2024-01-17] (norw. bokmål).
- ↑ Folkemengd i Gaivuotna – Kåfjord 1. januar kvart år frå 1951, z Statistisk sentralbyrå [Centralny Urząd Statystyczny]
Bibliografia edytuj
- Dane liczbowe: Statistisk sentralbyrå
- Dane adresowe i dotyczące władz: Kommunenøkkelen