Góry Wierchojańskie
Góry Wierchojańskie (ros. Верхоянский хребет) – łańcuch górski w azjatyckiej części Rosji, w Jakucji. Ciągnie się wygiętym łukiem od Morza Łaptiewów na północnym zachodzie po rzekę Tompo na południowym wschodzie i rzekę Ałdan na południu. Od zachodu ogranicza go dolina rzeki Lena, a od wschodu Wyżyna Jańsko-Ojmiakońska i dolina rzeki Jana oddzielające Góry Wierchojańskie od Gór Czerskiego[1][2].
 Krajobraz Gór Wierchojańskich | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Republika | |
| Najwyższy szczyt |
bez nazwy (2389 m n.p.m.) |
| Długość |
1200 km |
 Lokalizacja Gór Wierchojańskich | |
Położenie na mapie Jakucji  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
 67°00′N 129°00′E/67,000000 129,000000
| |
Góry Wierchojańskie ciągną się na długości około 1200 km, a ich szerokość wynosi od 100 do 250 km. Najwyższy szczyt (bez nazwy) ma wysokość 2389 m n.p.m. i znajduje się w paśmie Orułgan[2].
Geografia i geologia edytuj
Góry zbudowane są głównie z prekambryjskich skał metamorficznych i mezozoicznych oraz paleozoicznych skał osadowych i magmowych, miejscami poprzecinanych intruzjami granitów i diabazów. Szczyty są skaliste i ostre z niewielkimi lodowcami. Występują tu znaczne złoża węgla kamiennego (nie eksploatowane) oraz złota i cyny[3][1][4].
Góry Wierchojańskie dzielą się na kilkadziesiąt pasm. Licząc od północy są to m.in. pasma: Charaułachskij chriebiet, Primorskij chriebiet, Tuora-Sis, Dżardżanskij chriebiet, Sijetindienskij chriebiet, Orułgan, Kułar, Byranda chriebiet, Tagyndżynskij chriebiet, Kuturginskij chriebiet, Ketlerskij chriebiet i Pasmo Skaliste[1].
Południowo-wschodnim przedłużeniem Gór Wierchojańskich jest pasmo Suntar-Chajata, a południowym pasma Sette-Daban i Ułachan-Bom[1].
Góry stanowią dział wodny między dorzeczami Leny, Jany i Indygirki. Doliny rzek spływających ze stoków gór są głębokie i noszą ślady działalności lodowców[5].
Przyroda edytuj
W dolnych partiach rzadkie lasy liściaste, od wysokości 800–1200 m zarośla olchy, sosny syberyjskiej, tundra górska, a jeszcze wyżej arktyczna pustynia i lodowce (łączna powierzchnia 23 km²). W dolinach występuje sosna, brzoza, topola[6].
Klimat edytuj
Klimat umiarkowany chłodny, skrajnie kontynentalny. Na północy subpolarny. W czasie długich zim często występuje inwersja temperatury, szczególnie w głębokich dolinach i na przedgórzach. Średnia temperatura stycznia wynosi minus 36–38 °C, przez co (pomimo zimowej inwersji temperatury) jest to najzimniejszy obszar górski Ziemi. Lato krótkie, w dolinach względnie ciepłe (średnia temperatura lipca 12–14 °C). Opady do 600 mm rocznie. W dolinach Gór Wierchojańskich zmierzono najniższe temperatury na półkuli północnej:
- Wierchojańsk –67,8 °C
- Ojmiakon –71,2 °C
- Tomtor –72,2 °C[7]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom 2 Góry Azji, Katowice: Wydawnictwo STAPIS, 2005, ISBN 83-88212-42-7.
- ↑ a b Верхоянский хребет [online] [dostęp 2019-03-27] (ros.).
- ↑ ВЕРХОЯНСКИЙ ХРЕБЕТ [online], Словари, энциклопедии и справочники - бесплатно Онлайн - Slovar.cc [dostęp 2019-03-27] (ros.).
- ↑ Верхоянский хребет - Энциклопедический словарь (В) [online], www.e-reading.mobi [dostęp 2019-03-27].
- ↑ Верхоянский хребет [online], Великая Россия, 26 listopada 2013 [dostęp 2019-03-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-27].
- ↑ Верхоянский хребет [online], Россия на вершинах мира, 3 czerwca 2010 [dostęp 2019-03-27].
- ↑ Tak radzą sobie z mrozem mieszkańcy najchłodniejszej miejscowości świata