Gąski (powiat grójecki)
Gąski (niem. Gonzig[6]) – wieś w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie grójeckim, w gminie Warka[5][7].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
48 |
| Kod pocztowy |
05-660[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WGR |
| SIMC |
0640142[5] |
Położenie na mapie gminy Warka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu grójeckiego  | |
 51°50′20″N 21°10′35″E/51,838889 21,176389[1]
| |
Pierwsza pisana wzmianka o wsi jest z roku 1425. Leżała w powiecie wareckim w Ziemi Czerskiej i należała do parafii w Warce. Najprawdopodobniej ponowna lokacja wsi datowana jest na rok 1471, a jej nazwa w tamtym okresie to Wola Gąska. Właścicielem wsi w roku 1576 był Adam Mniszewski, który odziedziczył ją po swojej matce. Był dziedzicem Mniszewa i pełnił różne funkcje w Rzeczypospolitej. Nieznana jest data kiedy wieś przeszła we władanie duchowieństwa (najprawdopodobniej w XVII w.).
W latach 1670-1672 Ulryk Werdum – współuczestnik podróży francuskiego szpiega zanotował w swoim pamiętniku opis trasy "Potem przez krzaki do Warki – opisanej poprzednio. Potem krzaczastymi i piaszczystemi gruntami do Gąsek (Kapuska), wsi bez kościoła. Potem takiemiż gruntami do Chojnowskiej Woli (Kokiscow) wsi z dworem, a dalej Drwalew i do Prażmowa".
Do roku 1758 dzierżawcą Gąsek był biskup krakowski Andrzej Stanisław Załuski, który w swoim testamencie zapisał 40 000 zł, na dobrach Magierowa Wola i Gąski, dla Biblioteki Załuskich (najzasobniejszej w Europie).
Po III rozbiorze Polski wieś znalazła się w obrębie zaboru pruskiego. Majątki należące do duchowieństwa zagarnięto na rzecz skarbu Państwa Pruskiego i najprawdopodobniej dlatego w roku 1795 założono we wsi niemiecką kolonię rolniczą – nazwaną Gonzig. Osadnicy opuścili wieś dopiero w 1945 roku.
W roku 1827 – wieś składała się z 31 domów i mieszkało w niej 241 osób. Gąski wchodziły w skład dóbr królewskich, które rosyjski car Mikołaj I przekazał w 1827 r. Skarbowi Królestwa Polskiego. Zarząd ekonomii państwowej do 1833 r. był w Potyczy. Gąski były wsią rządową i w roku 1833 zostały odłączone od Ekonomii w Potyczy (sprzedane).
W roku 1880 we wsi było 31 osad włościańskich na 241 morgach i należała do gminy Nowa Wieś.
Od I poł. XIX w. do 1944 r. był użytkowany cmentarz ewangelicki, ponieważ we wsi mieszkali koloniści niemieccy. W roku 1929 – działało Stowarzyszenie Mleczarskie, we wsi był też wiatrak.
Ofensywa zimowa rozpoczęła się 14 stycznia 1945 r. Rosjanom nie dało się całkowicie przełamać linii obrony niemieckiej. Niemcy stawiali silny opór, szczególnie w rejonie Magierowej Woli, Gąsek i Warki.
Po II wojnie światowej wieś zasiedlili Polacy. We wsi działa OSP.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa radomskiego.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32156
- ↑ Wieś Gąski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-04-28], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-03-03].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 254 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Karte der Deutschen Siedlungen in Mittelpolen : Maßstab 1:500 000, Bibliographisches Institut AG., 1938 [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
Linki zewnętrzne edytuj
- Gąski (10, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 512.