Gadolinit
Gadolinit (daw. iterbit, od miejscowości Ytterby[1]) – minerał należący do gromady krzemianów z grupy minerałów rzadkich. Nazwa minerału pochodzi od nazwiska fińskiego chemika, Johana Gadolina, który wyizolował z niego tlenek itru i jest uznawany za odkrywcę pierwiastka itru[2][3].
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny | |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
6,5–7 |
| Przełam |
łuskowy, muszlowy |
| Łupliwość |
brak |
| Układ krystalograficzny |
jednoskośny |
| Gęstość minerału |
3,96–4,65 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Rysa |
zielono-szara |
| Połysk |
szklisty, tłusty (na powierzchni przełamu) |
Właściwości edytuj
Tworzy kryształy o pokroju słupkowym, tabliczkowym – najczęściej nieforemne i źle wykształcone. Występuje w skupieniach ziarnistych i zbitych. Jest kruchy, czasami przezroczysty. Oprócz składu podstawowego zawiera wapń, tor, niekiedy uran, cer, neodym, lantan. Bywa promieniotwórczy.
Występowanie edytuj
Jest składnikiem pegmatytów sjenitowych i granitowych. Czasami spotkać go można w żyłach alpejskich przecinających skały metamorficzne. Spotyka się go w towarzystwie fluorytu, allanitu, ksenotymu, monacytu, cyrkonu, uraninitu.
Miejsca występowania: Norwegia, Szwecja, USA, Włochy, Austria, Wielka Brytania, Rosja.
W Polsce – występuje w pegmatytach okolic Szklarskiej Poręby, Jeleniej Góry, Kowar.
Zastosowanie edytuj
- ruda itru, toru i innych pierwiastków ziem rzadkich
- ceniony przez kolekcjonerów – czasami szlifowany na ich potrzeby
Przypisy edytuj
- ↑ Yttrium. Elementymology & Elements Multidict. [dostęp 2011-07-25]. (ang.).
- ↑ Johan Gadolin. Undersökning af en svart tung Stenart ifrån Ytterby Stenbrott i Roslagen. „Vetenskaps Academiens Nya Handlingar”. 15, s. 137–155, 1794.
- ↑ P.B. Dean, K.I. Dean. Sir Johan Gadolin of Turku: The Grandfather of Gadolinium. „Acad Radiol”. 3 Suppl 2, s. S165–S169, 1996. DOI: 10.1016/S1076-6332(96)80523-X. PMID: 8796552. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- (ang.) Artykuły na portalu WebMineral: Gadolinit-(Ce), Gadolinit-(Y)