Garncarzowate
Garncarzowate[2] (Furnariidae) – rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes), obejmująca około dwustu trzydziestu[2] gatunków ptaków, występujących wyłącznie w krainie neotropikalnej[3][4].
| Furnariidae[1] | |||
| G.R. Gray, 1840 | |||
 Przedstawiciel rodziny – garncarz rdzawy (Furnarius rufus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina |
garncarzowate | ||
| Podrodziny | |||
| |||
Charakterystyka edytuj
Ich nazwa wywodzi się od zwyczaju budowania przez niektóre gatunki należące do tej rodziny, mocnych garncarzowatych, glinianych gniazd. Jednakże większość ptaków z tej grupy buduje klasyczne plecione gniazda na drzewach lub wykopuje tunele w skarpach ziemnych. Niezależnie od typu gniazda, wspólną cechą wszystkich gatunków jest obecność dachu (przykrycia od góry) w budowanych przez nie gniazdach. Składają do 6 białych lub blado ubarwionych jaj.
Systematyka edytuj
Badania filogenetyczne prowadzone w ciągu ostatnich lat sugerują włączenie do tej rodziny tęgosterów (Dendrocolaptidae)[5], które w tradycyjnym ujęciu wyodrębniane są w oddzielną rodzinę[6]. Do garncarzowatych zwykle zalicza się też liściarki (Sclerurinae)[3][7], które na Kompletnej liście ptaków świata traktowane są jako osobna rodzina (Scleruridae)[2].
Autorzy Handbook of the Birds of the World (HBW) w 2003 roku wyróżniali 236 gatunków[6]. Obecnie (2023) IOC wyróżnia 315 żyjących współcześnie gatunków[3], na liście opracowywanej przy współpracy BirdLife International z autorami HBW wyróżnia się ich 331[8], a w serwisie Birds of the World – 307[9]; należy jednak zauważyć, że te trzy bazy danych do rodziny garncarzowatych wliczają obecnie zarówno tęgostery, jak i liściarki[3][8][9]. Na Kompletnej liście ptaków świata, która traktuje tęgostery i liściarki jako osobne rodziny, do garncarzowatych zaliczane są jedynie 232 gatunki[2].
Do rodziny garncarzowatych należały także żyjące w plejstocenie gatunki z rodzaju Pseudoseisuropsis – Pseudoseisuropsis nehuen, Pseudoseisuropsis cuelloi i Pseudoseisuropsis wintu, odkryte w Urugwaju i Argentynie[10]. Na podstawie budowy czaszki umieszczono je w rodzinie Furnariidae, możliwe, że należały do tęgosterów (Dendrocolaptinae)[11]. Pozycji filogenetycznej Pseudoseisuropsis w obrębie garncarzowatych nie określiła jednoznacznie analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Stefaniniego, Gómeza i Tambussi (2016); wynika z niej, że Pseudoseisuropsis mógł być spokrewniony z tęgosterami, należeć do garncarzy lub liściowców albo być bazalnym przedstawicielem garncarzowatych nienależącym do żadnej z podrodzin[10].
Podział systematyczny edytuj
W ujęciu systematycznym według autorów Kompletnej listy ptaków świata do rodziny garncarzowatych należą następujące podrodziny[2]:
- Xenopinae – pełzaczniki
- Berlepschiinae – palmołazy – jedynym przedstawicielem jest Berlepschia rikeri – palmołaz
- Pygarrhichadinae – drzewołaźce
- Philydorinae – liściowce
- Pseudocolaptinae – kowalczyki
- Furnariinae – garncarze
- Synallaxinae – ogończyki
Przypisy edytuj
- ↑ Furnariidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Furnariidae Gray,GR, 1840 - garncarzowate - Horneros, Foliage-gleaners and Spinetails (wersja: 2022-09-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-23].
- ↑ a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
- ↑ Ovenbirds (Furnariidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2015-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-11)]. (ang.).
- ↑ Martin Irestedt i inni, Systematic relationships and biogeography of the tracheophone suboscines (Aves: Passeriformes), „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 23 (3), 2002, s. 499–512, DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00034-9.
- ↑ a b J. del Hoyo, A. Elliot, D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 162. ISBN 84-87334-50-4.
- ↑ John H. Boyd III: Furnariidae: Ovenbirds. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.08 [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
- ↑ a b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-05-23].
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Ovenbirds and Woodcreepers (Furnariidae), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
- ↑ a b M. Ignacio Stefanini, Raúl O. Gómez i Claudia P. Tambussi. A new species of the Pleistocene furnariid Pseudoseisuropsis (Aves, Passeriformes). „Journal of Vertebrate Paleontology”, s. e1100630, 2016. DOI: 10.1080/02724634.2016.1100630. (ang.).
- ↑ Santiago Claramunt & Andrés Rinderknecht. A new fossil Furnariid from the Pleistocene of Uruguay, with remarks on nasal type, cranial kinetics, and relationships of the extinct genus Pseudoseisuropsis. „The Condor”. 107 (1), s. 114–127, 2005.
