Wikipedia

Georg Heym

Georg Heym (ur. 30 października 1887 w Jeleniej Górze, zm. 16 stycznia 1912 w Berlinie) – niemiecki poeta i prozaik. Był przedstawicielem ekspresjonizmu[1].

Georg Heym
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 października 1887
Hirschberg

Data i miejsce śmierci

16 stycznia 1912
Berlin

Narodowość

niemiecka

Język

niemiecki

Dziedzina sztuki

literatura

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Georg Heym urodził się 30 października 1887 roku w Jeleniej Górze, która wtedy nosiła nazwę Hirschberg. Był synem Hermanna Heyma (1850-1920)[2], prokuratora wojskowego, i Jenny Heym, z domu Taistrzik (ok. 1850-1923)[2]. Przez kilka lat mieszkał w Gnieźnie, gdzie ukończył szkołę podstawową i uczył się w gimnazjum[2] od 1896 r[3]. Próbował robić doktorat na uniwersytecie w Würzburgu, ale jego pracę oddalono[2]. To zamknęło mu drogę do kariery akademickiej[2]. Zginął tragicznie. 16 stycznia 1912 roku Heym i jego przyjaciel Ernst Balcke wybrali się na łyżwy na zamarzniętą rzekę Hawelę[2]. Nigdy nie wrócili. Po kilku dniach znaleziono ich ciała. Wyglądało na to, że pod Balckem załamał się lód, a Heym próbował go ratować, ale też wpadł do wyrwy. Heym pozostał żywy przez pół godziny, wzywał pomocy. Jego krzyki usłyszeli przebywający w pobliżu pracownicy leśni, ale nie zdołali do niego dotrzeć. Zbigniew Herbert poświęcił temu wydarzeniu wiersz Georg Heym - przygoda prawie metafizyczna[2]. Wiersz pt. Georg Heym opublikował także poeta Dawid Jung w tomie #SPAM (wyd. Stowarzyszenie Pisarzy Polskich w Krakowie)[4].

Twórczość edytuj

Krótkotrwała erupcja talentu poetyckiego Heyma, która za jego życia objawiła się tylko jednym zbiorem Der ewige Tag (1911), wystarczyła, aby zaistniał obok G. Trakla jako najwybitniejszy liryk wczesnego ekspresjonizmu. W jego przesiąkniętej pesymizmem liryce jako główny element pojawia się motyw wielkiego miasta jako ponurego siedliska nieludzkich mocy pogrążających mieszkańców z ich cywilizacją w zgubie i zniszczeniu[5].

Tematyka i metaforyka poezji Heyma obecna jest też w jego prozie, której zbiór Der Dieb. Ein Novellenbuch (1913) pisarz zdążył przygotować do druku tuż przed śmiercią. Wydanie polskie (Sekcja) ukazało się w 1979 roku[5].

Liryka edytuj

  • Der ewige Tag[1] (1911)
  • Umbra vitae[1], wiersze ze spuścizny (1912). Wyd. 1924 z drzeworytami E.L. Kirchnera (polskie wyd. 2016, tłum. i oprac. A. Lam).
  • Marathon (wydane pośmiertnie 1914)
  • Wybór poezji: Armada nocy, przeł. A. Lam (2001).

Proza edytuj

  • Der Dieb. Ein Novellenbuch (wydane pośmiertnie 1913)

Dramat edytuj

  • Der Athener Ausfahrt (1907)

Pisma inne edytuj

  • Versuch einer neuen Religion (1909)

Opracowania edytuj

  • Heinrich Eduard Jacob: Georg Heym. Erinnerung und Gestalt; in: „Der Feuerreiter. Blätter für Dichtung und Kritik“, hrsg. von Fritz Gottfurcht, 1. Jg., Heft 2.
  • Heinrich Eduard Jacob: Verse der Lebenden. Deutsche Lyrik seit 1910. Berlin: Propyläen, 1924; 2. erw. Aufl. 1927; 3. erw. Aufl. 1932.
  • Kurt Mautz: Georg Heym. Mythologie und Gesellschaft im Expressionismus. Frankfurt am Main: Athenäum, 1987
  • Kurt Pinthus: Menschheitsdämmerung. Reinbek: Rowohlt, 2001.
  • Nina Schneider: Georg Heym. Der Städte Schultern Knacken. Zürich: Arche, 1987
  • Nina Schneider: Georg Heym 1887-1912. Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1988
  • Thomas B. Schumann: Geschichte des "Neuen Clubs" in Berlin als wichtigster Anreger des literarischen Expressionismus. Eine Dokumentation; in: "EMUNA. Horizonte zur Diskussion über Israel und das Judentum", IX. Jg., Nr. 1 (Frankfurt am Main), Jan./Feb. 1974; S. 55-70.
  • Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red. Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 132. ISBN 83-01-11995-0 (autor biogramu: Marek Zybura).

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Heym Georg, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-10-28].
  2. ↑ a b c d e f g Leksykon zapomnianych gnieźnian - Georg Heym (1887-1912). popcentrala.com. [dostęp 2016-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-29)]. (pol.).
  3. ↑ D. Jung, Stary gmach I Liceum im. B. Chrobrego: znani absolwenci szkoły'' [w:] 13 pomysłów na Gniezno i okolice. Przewodnik tematyczny dla turystów (red. nauk. Armin Mikos von Rohrscheidt), Gniezno 2016, s. 126.
  4. ↑ D. Jung, #SPAM, Kraków 2020, s.11-12, ISBN 978-83-956194-6-5
  5. ↑ a b Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red. Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 132.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Georg_Heym&oldid=72015366”