Gigondas (region winiarski)

Gigondas jest regionem winiarskim ograniczonym do gminy o tej samej nazwie w departamencie Vaucluse, w południowej dolinie Rodanu. 6 stycznia 1971 gmina wydzieliła się z AOC Côtes du Rhône-Villages i uzyskała status samodzielnej apelacji AOC. W Gigondas produkuje się niemal wyłącznie wino czerwone, udział wina różowego stanowi ledwie 2%. Obszar uprawy rozciąga się u stóp skalistego pasma Dentelles de Montmirail, na około 1300 ha[1].

Gigondas AOC
Ilustracja
Gigondas górujące nad winnicą
Nazwa urzędowa

Gigondas

Kategoria

AOC

Rok klasyfikacji

1971

Państwo

 Francja

Makroregion winiarski

południowa dolina Rodanu

Położenie

Vaucluse (u stóp Dentelles de Montmirail)

Pory roku

dwie suche (zima i lato), dwie deszczowe (wiosna i jesień)

Klimat

umiarkowany śródziemnomorski z wpływem mistralu

Nasłonecznienie (rocznie)

2700 godzin rocznie

Powierzchnia uprawiana

1233 ha

Struktura winnic

72 indywidualne, 3 spółdzielnie

Dominujące odmiany

grenache (cz.), syrah (cz.), mourvèdre (cz.)

Rodzaje win

98% czerwone i 2% różowe

Produkcja roczna

40 000 hl (średnio)

Liczba krzewów/ha

4300 krzewów na ha, co daje max. 2,2 m² na krzew

Średnia wydajność/ha

36-40 hl/ha

Podłoże i klimat edytuj

 
Winnica pod Gigondas, w tle Dentelles de Montmirail

Winnice rozciągają się na żwirowych tarasach, przemieszanych z czerwonawą gliną. Klimatolodzy wyróżniają cztery pory roku: dwie suche (krótka zima, długie lato) oraz dwie deszczowe, przy czym jesienne deszcze są bardziej intensywne[2]. Winnice leżą w zasięgu mistralu. Klimat jest zbliżony do śródziemnomorskiego, co odróżnia region od północnych sąsiadów, będących bardziej pod wpływem klimatu kontynentalnego. Granicę stanowi niewielki masyw górski Dentelles de Montmirail, który dzieli obszar upraw na dwie odrębne strefy: na południe od masywu jest często upalnie, zaś na północ temperatury są bardziej wyrównane. Na proces dojrzewania winogron wpływ ma również niejednolite położenie winnic - od 100 do 600 m n.p.m. na zboczach[3].

Winifikacja edytuj

Podobnie jak w wielu regionach winnych poniżej 45. równoleżnika, także wino gigondas składa się z kilku odmian. Wynika to z regionalnego klimatu, który cechuje się bardzo gorącym, czasem upalnym latem, które sprzyja przejrzeniu winogron. Zjawisko pogłębia jeszcze wiatr mistral. Liczne próby winifikacji w południowej dolinie Rodanu dowiodły, że to zestawienie czynników klimatycznych nie pozwala na uzyskanie z winogron jednej odmiany wina wysokiej jakości i oddającego złożoność terroir. Użycie kilku odmian pozwala na osiągnięcie doskonałej równowagi między kwasowością, alkoholem i garbnikami, co decyduje o klasie wina[4].

98% winogron jest wykorzystywanych do produkcji win czerwonych (Gigondas rouge). Pozostałe są wykorzystywane do produkcji win różowych (Gigondas rosé). Białych win nie uprawia się już w ogóle. W ramach apelacji można wykorzystywać tylko winogrona z obszaru gminy.

Odmiany winogron edytuj

Wino Gigondas jest kupażowane z kilku odmian (cuvée). Dominującą odmianą jest grenache, uzupełniają ją mourvèdre lub syrah. Przepisy stanowią, że w skład wina gigondas rouge (czerwonego) powinny wchodzić odmiany: grenache (do 80%), syrah lub mourvèdre (łącznie przynajmniej 15%) oraz do 10% innych winogron dopuszczonych dla ogólnej apelacji AOC Côtes du Rhône z wyjątkiem carignan. Spośród nich najczęściej spotykany jest cinsault. Niektórzy producenci ograniczają się do trzech głównych odmian. Spotyka się wina, w których udział grenache oscyluje wokół 50%, a reszta przypada na syrah i mourvèdre po 25%[5].

Wina różowe opierają się na soku z odmiany grenache, uzupełnianym przez odmianę cinsault. Udział mourvèdre nie przekracza 10%[6].

Wymagania jakościowe edytuj

Wydajność została ograniczona przepisami do jedynie 35 hl/ha. Wino musi zawierać przynajmniej 12,5% alkoholu, jednak przeważnie moc jest wyższa, w lepszych latach wino zawiera ok. 14,0% alkoholu. Beczki, w których dojrzewa wino, powinny być już wcześniej używane, aby zapobiec zdominowaniu wina przez waniliowy aromat, co jest charakterystyczne dla nowych beczek.

Dojrzewanie edytuj

Czerwone wino gigondas z lepszych roczników ma potencjał starzenia powyżej 10 lat, z korzyścią dla jego struktury. Ze względu na wysoką zawartość odmiany grenache, gorsze roczniki nie znoszą dobrze długiego leżakowania w butelce i powinny być pite szybko[3].

Ze względu na sposób winifikacji i niską zawartość tanin trwałość win różowych określa się na 2-4 lata.

Roczniki edytuj

Tabela poniżej określa średnią jakość win w dolinie Rodanu. Oceny roczników: wyjątkowe  , wyróżniające się  , dobre ***, przeciętne **, słabe *.

Roczniki 2000
2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000
Ocena   *** ***         ***    
Roczniki 1990
1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990
Ocena *** *** ** ***   ** ** ** ***  
Roczniki 1980
1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980
Ocena       ***   **   ***    
Roczniki 1970
1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 19722 1971 1970
Ocena       ** ***   *** ** **  
Roczniki 1960
1969 1968 1967 1966 1965 1964 1963 1962 1961 1960
Ocena ** *     *** *** ** ** ***  
Roczniki 1950
1959 1958 1957 1956 1955 1954 1953 1952 1951 1950
Ocena           ***     **  
Roczniki 1940
1949 1948 1947 1946 1945 1944 1943 1942 1941 1940
Ocena           **     ** **
Roczniki 1930
1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932 1931 1930
Ocena *     *** **     ** ** **
Roczniki 1920
1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922 1921 1920
Ocena     **   **     **    
Źródła : Yves Renouil (red.), Dictionnaire du vin, Éd. Féret et fils, Bordeaux, 1962; Alexis Lichine, Encyclopédie des vins et alcools de tous les pays, red. Robert Laffont-Bouquins, Paris, 1984, Les millésimes de la vallée du Rhône & Les grands millésimes de la vallée du Rhône

Produkcja edytuj

W roku 1924 wyprodukowano 4784 hl wina, w 1967 25 887[7] obecnie jest to około 40 000 hl, co odpowiada ok. 5 milionom butelek.

Charakter edytuj

Czerwone gigondas urzeka raczej swoją mocą niż elegancją. Jego charakter jest zbliżony do czerwonego châteauneuf-du-pape. Polecane jest przede wszystkim z aromatycznymi mięsami, np. dziczyzną.

Różowe gigondas dobrze komponuje się z wędlinami i serami, a także kuchnią azjatycką.

Historia edytuj

Niewiele jest znalezisk archeologicznych z czasów rzymskich, które świadczyłyby o uprawie wina w epoce imperium rzymskiego. W 1866 w posiadłości Eugène'a Raspail, o którym jeszcze mowa dalej, odkopano podobiznę Bachusa[8].

Około roku 1120 biskup Vaison, Rostang III nadał parafii w Gigondas lenno, w skład którego wchodziła także winnica nad rzeką Ouvèze słowami:

Petro vero Alberto Gigundatis pro vinea quoe sita est juxta viam publicam est inter (... otam)) episcopalem et fluvium Ovicœ solidis ordo dedit

Louis Anselme Boyer de Sainte-Marthe, Histoire de l’Église cathédrale de Vaison

Dokument o tym świadczący jest najstarszym świadectwem uprawy wina w okolicy Gigondas. Kolejna wzmianka pochodzi z roku 1341, za panowania książąt orańskich. Rajmund V de Baux nadał przywileje mieszkańcom Gigondas w zamian za siedmioletnie prawo korzystania z winnicy[9]. Dokument z roku 1376 wspomina o uprawie winorośli na parceli zwanej Les Bosquets, a zapiski z roku 1380 stwierdzają, że winnice rozciągały się od kaplicy w Gigondas aż do brzegu rzeki Ouvèze.

 
Pałac Raspail w Gigondas

Historyk Jean-Joseph Expilly pisał, że okolica Gigondas jest "bogata w wino"[10], rolnicy odwracali się od uprawy winorośli na korzyść oliwek i morw (na jedwab). Zainteresowanie krzewem winnym odżyło w 1861 roku za sprawą rodu Raspailów, przede wszystkim Eugène'a Raspail, który przejął posiadłość Bosquets, uporządkował 37 ha istniejących winnic, a w następnych latach obsadził kolejne 35 ha. Już trzy lata później wina wyprodukowane przez nich dostarczano przez port w Roquemaure nad Rodanem do Valence i Lyonu, a także dalej - do Saint-Étienne i Paryża. Klęska filoksery dziesięć lat później wstrzymała tylko na krótki czas dalszy rozwój kultury winiarskiej.

W 1956 roku nastała sroga zima, która zniszczyła gaje oliwne. Rolnicy Jean-Louis Alexandre, Albin Gaudin, René Goubert, Jules Marcel, Fernand Pézenas i Jean Souchières zdecydowali się założyć spółdzielnię winiarską, pod nazwą Cave des vignerons de Gigondas. Wina sprzedawano początkowo jako Côtes du Rhône-Villages, do używania której wieś miała prawo. Ambicja winiarzy doprowadziła do tego, że 6 stycznia 1971 INAO, organ regulacyjny we Francji przyznał wytwórcom z Gigondas, jako pierwszej gminie w dolinie Rodanu prawo do używania samodzielnej apelacji, tzw. cru. Odtąd wina wytwarzane na terenie gminy mogą być sprzedawane jako Gigondas AOC.

Przypisy edytuj

  1. Andrée Girard: Vins de France, S. 443. Éducagri éditions, Dijon, 1999.
  2. La climatologie du Vaucluse
  3. a b Niels Lillelund: Rhône-Vinene, S. 151ff. JP/Politikens Forlagshus A/S, Kopenhagen, 2004.
  4. Pierre Charnay, op.cit., str. 172.
  5. Pierre Charnay, op.cit., str. 175.
  6. Pierre Charnay, op.cit., str. 176.
  7. Robert Bailly: Histoire du vin en Vaucluse. Domaines viticoles historiques, S. 70f, 114. Imprimerie F. Orta, Avignon, 1972.
  8. Eugène Raspail, archéologue, géologue et paléontologue
  9. Barthélemy, Inventaire chronologique et analytique des chartes de la Maison des Baux, Marseille, 1882, charte, 1198
  10. Jean-Joseph Expilly, Dictionnaire géographique des Gaules et de la France, 1762-1770, 6 vol. Reprint : Éd. de Paris, Desaint et Saillant, ISBN 3-262-00045-0.

Bibliografia edytuj

  • Pierre Le Roy de Boiseaumarié, Histoire de l'appellation Côtes du Rhône, wyd. Reflets Méditerranées, Avignon, 1978.
  • Robert Bailly, Histoire du vin en Vaucluse. Domaines viticoles historiques, wyd. F. Orta, Avignon, 1972.
  • Pierre Charnay, Vignobles et vins des Côtes-du-Rhône, wyd. Aubanel, Avignon, 1985.
  • Robert W. Mayberry, Wines of the Rhône Valley, a guide to origins, Rowman & Littlefield Publishers, Totawa, New Jersey, USA, 1987.
  • Guy Jacquemont et Patrick Galant, Le Grand Livre des Côtes-du-Rhône, wyd. du Chêne, Paris, 1988.
  • Vilmin Richard d'Allègre, Gigondas, un grand vin de France, Gannat, 1989.
  • Charles Pomerol (red.), Terroirs et vins de France. Itinéraires œnologiques et géologiques, wyd. du BRGM, Orléans, 1990.
  • Jean-Pierre Saltarelli, Vallée du Rhône: de l’appellation à la notion de cru, Vins magazine, n° 41, décembre 2001, styczeń-luty 2002.

Zobacz też edytuj

Linki zewnętrzne edytuj