Gołaczewy
wieś w województwie małopolskim
Gołaczewy – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom[4][5].
| wieś | |
 Kościół pw. św. Marii Magdaleny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1452[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
32-340[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KOL |
| SIMC |
0223970 |
Położenie na mapie gminy Wolbrom  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olkuskiego  | |
 50°21′17″N 19°42′36″E/50,354722 19,710000[1] | |
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gołaczewy, po jej zniesieniu w gromadzie Zarzecze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Marii Magdaleny[6].
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0223987 | Przykopa | część wsi |
| 0223993 | Rogatki | część wsi |
| 0224001 | Stara Wieś | część wsi |
Historia edytuj
- 1225 – zakończono budowę kościoła w Gołaczewach, powstałego z inicjatywy biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża[7]
- 1225 – spisy z lat 1225–1227 potwierdzają, że wieś płaciła tzw. świętopietrze na rzecz papiestwa[8]
- XIV wiek – majątek ziemski Gołaczewy wszedł w skład klucza jangrockiego należącego do biskupa krakowskiego[9]
- 1430 – we wsi, z inicjatywy proboszcza Pawła z Zatora zbudowano nowy kościół parafialny, ponieważ poprzedni z powodu złego stanu technicznego uległ zawaleniu[7]
- 1529 – według spisu ze wspomnianego roku, chłopi z Braciejówki płacili dziesięcinę plebanowi w Gołaczewach a chłopi wsi Chełm płacili mu i dziesięcinę i meszne[8]
- 1540 – po objęciu funkcji proboszcza, we wsi zamieszał Klemens Janicki, razem ze swoją matką[10], według innych źródeł korzystał jedynie z dochodów wypracowanych przez chłopów gołaczewskiej parafii a mieszkał w Krakowie[8]
- 1789 – majątek ziemski Gołaczewy został przejęty na rzecz skarbu państwa polskiego[8]
- 1827 – we wsi mieszkało 545 osób w 67 domach[11]
- 1842 – konflikt proboszcza Wojciecha Orzechowskiego z parafianami[12]
- 1850 – śmierć proboszcza Orzechowskiego, w wyniku zabójstwa dokonanego przez nieznanych sprawców[13]
- 1864 – na mocy ukazu z dnia 2 marca 1864 roku o uwłaszczeniu chłopów wydanego przez cara Aleksandra II Romanowa mieszkańcy (rolnicy) stali się właścicielami ziemi i budynków w Gołaczewach
- 1873 – rozbudowa kościoła
- 1914 – w wyniku ataku 5 Dywizji Piechoty armii austriacko-węgierskiej na oddziały armii rosyjskiej zniszczeniu uległ kościół i szkoła (ostały się tylko ściany i podziurawiony dach) w Gołaczewach[8]
- 1922 – zakończono odbudowę kościoła (zniszczonego w 70 procentach) ze zniszczeń spowodowanych przez ostrzał armii austriacko-wegierskiej w czasie I wojny światowej[8]
- 1926 – założenie jednostki straży pożarnej w Gołaczewach[8]
- 1928 – 3 lutego urodził się w Gołaczewach Eugeniusz Pacia, działacz ruchu ludowego, poseł na Sejm[14]
- 1940 – 20 lutego urodził się w Gołaczewach Czesław Łaksa, mistrz Polski i wicemistrz Europy w judo
- 1941 – w czasie okupacji niemieckiej tajne nauczanie w zakresie szkoły podstawowej prowadził Stanisław Knapik, mieszkający w Gołaczewach od 1941 roku[15]
- 1949 – zakończono prace związane z elektryfikacją wsi[8]
- 1999 – w Gołaczewach powstało gimnazjum im. Władysława Rejmonta
- 2009 – 14 października, w 100 rocznicę powstania szkoła otrzymała sztandar
- 2011 – w kościele w Gołaczewach złożono relikwie błogosławionego Jana Pawła II i Jerzego Popiełuszki. Relikwie przekazał kardynał Stanisław Dziwisz[16]
- 2016 – 22 września uchwałą Rady Miejskiej w Wolbromiu w Gołaczewach ustanowiono ulice: Stara Wieś, Chełmska, Królewska, Jasna, Konwaliowa, Wierzbowa, Modrzewiowa, Lawendowa, Spokojna, Perłowa, Kamyk, Nadmłynie, Graniczna i Piaski[17]
- 2019 – likwidacja gimnazjum im. Władysława Rejmonta, działającego w latach 1999–2019 w ramach Zespołu Szkół (przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum) w Gołaczewach, kierowanego przez dyrektora Roberta Kozłowskiego
- 2020 – przeprowadzono gruntowny remont remizy OSP w Gołaczewach[18]
- 2021 – 28 maja miał miejsce pożar stolarni w Gołaczewach, w akcji gaśniczej brała udział między innymi jednostka OSP z Gołaczew[19]
- 2022 – 20 lipca, w czasie żniw w Gołaczewach miał miejsce pożaru kombajnu i ścierniska[20]
Zabytki i pomniki przyrody edytuj
- Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Gołaczewach[8]
- Kapliczka w Gołaczewach-Piaskach, prawdopodobnie z XVII wieku
- Lipa drobnolistna, wysokość: 26 m., obwód pnia 548 cm. (pomnik przyrody)[8]
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 34586
- ↑ Wieś Gołaczewy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-04] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 319 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Strona parafii pw. św. Marii Magdaleny w Gołaczewach.
- ↑ a b Sulimierski 1881 ↓, s. 662.
- ↑ a b c d e f g h i j Gołaczewy – dzieje, wydarzenia i ludzie [online], przeglad.olkuski.pl [dostęp 2022-11-20] (pol.).
- ↑ Czaykowski 2006 ↓, s. 377.
- ↑ Kiryk i Kołodziejczyk 1978 ↓, s. 466.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego ↓, s. 662.
- ↑ Olszewski 1984 ↓, s. 235.
- ↑ Olszewski 1984 ↓, s. 236.
- ↑ Biblioteka Sejmowa [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2022-11-20] (pol.).
- ↑ Chrobaczyński 1995 ↓, s. 418.
- ↑ Powitali relikwie błogosławionych [online], dziennikpolski24.pl [dostęp 2022-11-20] (pol.).
- ↑ Biuletyny Informacji Publicznej [online], bip.malopolska.pl [dostęp 2018-08-21] (pol.).
- ↑ Remiza OSP w Gołaczewach pod Wolbromiem już po remoncie. Jest elegancka [online], olkusz.naszemiasto.pl [dostęp 2022-11-20] (pol.).
- ↑ Pożar w Gołaczewach (gm. Wolbrom). Zapaliła się stolarnia [online], olkusz.naszemiasto.pl [dostęp 2022-11-20] (pol.).
- ↑ Gmina Wolbrom. Pożar kombajnu i ścierniska w Gołaczewach. Świadkowie ugasili ogień gaśnicami [online], olkusz.naszemiasto.pl [dostęp 2022-11-20] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Daniel Olszewski: Przemiany społeczno-religijne w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku. Wyd. 1. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1984.
- Franciszek Czaykowski: Regestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006. ISBN 83-7181-333-3.
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski (red.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II, wyd. 1, Warszawa: Nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1881.
- Feliks Kiryk, Ryszard Kołodziejczyk: Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego. Tom 2. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
- Jacek Chrobaczyński: Słownik biograficzny nauczycieli w Małopolsce w latach II wojny światowej (1939-1945): ofiary wojny, żołnierze, działacze konspiracyjni, nauczyciele w jawnym i tajnym szkolnictwie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1995.