Gorzeszów
Gorzeszów (przed 1945 niem. Görtelsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Kamienna Góra[4].
| wieś | |
 Głazy Krasnoludków | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
265[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
58-400[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DKA |
| SIMC |
0189871 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kamienna Góra  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego  | |
 50°42′19″N 16°06′26″E/50,705278 16,107222[1]
| |
Położenie edytuj
Leży w Kotlinie Kamiennogórskiej (Kotlinie Krzeszowskiej) wzdłuż potoku Kochanówka, pomiędzy Wzgórzami Krzeszowskimi a Zaworami[5] .
Podział administracyjny edytuj
W latach 1945–1954 siedziba gminy Gorzeszów. W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gorzeszów, po jej zniesieniu w gromadzie Krzeszów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.
Historia edytuj
Od początku Gorzeszów związany był z opactwem w Krzeszowie. Powstanie wsi nastąpiło przed 1292 rokiem, gdyż wtedy dokument księcia świdnickiego Bolka I Surowego, nadający cystersom, przybyłym z Henrykowa dawne opactwo benedyktynów, które książę odkupił, wymienia również Gorzeszów. Wieś od tego roku należała do cystersów do kasaty dóbr klasztornych w 1810 roku. Gorzeszów rozwijał się spokojnie, prawdopodobnie omijały go klęski żywiołowe. Możliwe iż w czasie wojen husyckich został zniszczony lub spustoszony, gdyż taki los spotkał większość dóbr klasztornych. Wiadomo, że jeszcze przed 1400 rokiem było tu wolne, dziedziczne sołectwo, z którego klasztor pobierał 1 markę srebrem rocznego czynszu. W 1632 roku, podczas wojny 30-letniej szwedzcy żołnierze wymordowali pewną liczbę mieszkańców wsi. Na pamiątkę tego wydarzenia w miejscu morderstwa wzniesiono kapliczkę. W XVIII wieku była to nadal wieś klasztorna, już dobrze rozwinięta jako ośrodek tkactwa chałupniczego. W okolicy cystersi mieli 5 stawów rybnych. W 1765 roku wartość majątku klasztornego szacowano na 2418 talarów, a mieszkało tu 20 kmieci i 83 chałupników, wśród nich było 17 rzemieślników, przeważnie tkaczy. Było tu też sołectwo i karczma. W 1810 roku nastąpiła kasata dóbr klasztornych. W XIX w. Gorzeszów był średniej wielkości wsią. W 1840 roku wieś liczyła 110 domów, było wolne sołectwo z browarem i gorzelnią „Martini”, szkoła katolicka z nauczycielem, 3 młyny wodne, 6 kaszarni, tartak, olejarnia, wytwórnia sadzy i karczma. Wśród mieszkańców było 39 tkaczy chałupników, 15 innych rzemieślników, 21 handlarzy i 13 domokrążców trudniących się głównie rozprowadzaniem sadzy. Do wsi należał wówczas folwark Heidevorwerk położony na północny zachód od wsi, którego właścicielem był fizyk powiatowy dr Weidinger. Były w nim dwa domy oraz położony w tym samym rejonie folwark niejakiego Beckerta. W 1871 roku było tu 115 domów. Po 1945 roku wieś częściowo wyludniła się. Pomimo ładnego położenia i znacznej atrakcyjności krajoznawczej (rezerwat przyrody „Głazy Krasnoludków”, Diabelska Maczuga, Krzeszów), wieś nie odgrywa roli w turystyce[6].
Demografia edytuj
Liczba mieszkańców Gorzeszowa na przestrzeni lat 1840-2011.[6]
Etnografia edytuj
Spośród zachowanych domów mieszkalnych i budynków gospodarczych najbardziej zasługują na uwagę: nr 1a i 4 − mieszkalne, murowane, z 3. ćwierci XIX wieku; nr 7 i 8 − mieszkalno-gospodarcze, z końca XIX wieku; nr 12 − mieszkalno-gospodarczy, z 3 ćwierci XIX wieku; nr 13 − mieszkalno-gospodarczy, murowany, z 1862 roku; nr 43 − mieszkalno-gospodarczy, murowany, z XIX/XX wieku; nr 51 − mieszkalny, murowany, z połowy XIX wieku; nr 52 − mieszkalny, murowany, z XIX/XX wieku; nr 60 − mieszkalny, drewniano-murowany, z 3 ćwierci XIX wieku; nr 67 − mieszkalny, murowany, z początku XX wieku; nr 69 − mieszkalno-gospodarczy, murowany, z XIX/XX wieku; nr 71 − mieszkalno-gospodarczy, murowany, z końca XIX wieku; nr 74 − mieszkalno-gospodarczy, drewniano-murowany, z 3. ćwierci XIX wieku; nr 85 − mieszkalny, murowany, z 4. ćwierci XIX wieku; nr 86 i 92 − mieszkalne, murowane, z końca XIX wieku[6].
Turystyka edytuj
W pobliżu wsi, w obrębie Zaworów, znajdują się m.in. godny uwagi rezerwat przyrody Głazy Krasnoludków (a w nim Gorzeszowskie Skałki). Najbardziej znaną gorzeszowską skałą jest Diabelska Maczuga, która znajduje się tuż przy drodze.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35133
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 325 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Marcin Papaj, Piotr Pietrzak, Kamienna Góra i okolice. Miasto oraz Gmina Kamienna Góra. Przewodnik turystyczny, Wydawca: Wydawnictwo Turystyczne PLAN we współpracy z Urzędem Miasta oraz Urzędem Gminy Kamienna Góra, wydanie I 2007 r., str. 30 ISBN 978-83-60975-25-1
- ↑ a b c Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 8, Kotlina Kamiennogórska, Wzgórza Bramy Lubawskiej, Zawory. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1997, s. 104-106. ISBN 83-85773-23-1.