Grabowno Wielkie (wieś w województwie dolnośląskim)
Grabowno Wielkie (niem. Groß Graben[4]) – wieś w Polsce położona w północno-wschodnim krańcu województwa dolnośląskiego, w powiecie oleśnickim, w gminie Twardogóra[5]
| wieś | |
 Stacja kolejowa w Grabownie Wielkim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
1118[2] |
| Strefa numeracyjna |
71 |
| Kod pocztowy |
56-416[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DOL |
| SIMC |
0881970 |
Położenie na mapie gminy Twardogóra  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oleśnickiego  | |
 51°20′58″N 17°25′04″E/51,349444 17,417778[1]
| |
Miejscowość położona jest na wysokości 190–215 m n.p.m., jej powierzchnia wynosi ok. 2724 hektary. Wieś graniczy z Twardogórą, Grabownem Małym, Dobroszycami, Białym Błotem i Bukowinką. We wsi znajduje się stacja kolejowa.
Historia edytuj
 |
Ta sekcja od 2010-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Dokładny czas założenia wsi nie jest określony. Miejscowość została rozbudowana ok. XV wieku z osady hutników i węglarzy. Nazwa wsi prawdopodobne pochodzi od polskiego słowa grab – wieś grabów, wiele okolicznych nazw wsi pochodzi właśnie od nazw drzew (m.in. Bukowinka, Dąbrowa). W 1875 r. powstała linia kolejowa Oleśnica – Gniezno przebiegająca przez Grabowno Wielkie, a 35 lat później odgałęzienie do Międzyborza.
W 1945 r. mieszkało tu ok. 120 Niemców i ok. 510 Polaków. Po zakończeniu II wojny światowej początkowo zwierzchnictwo nad miejscowością miała radziecka Komenda Wojenna, która stacjonowała na tym terenie od końca stycznia do połowy kwietnia 1945 r. Przełom kwietnia i maja był początkiem zwierzchnictwa administracji polskiej. Pierwszym sołtysem wsi został Tadeusz Kozioł.
W okresie powojennym ponownie uruchomiono szkołę w pałacu majątku ziemskiego, ponieważ poprzedni budynek szkolny został zniszczony podczas wojny. W tym czasie we wsi znajdowało się około 50 gospodarstw rolnych, robotnicy podjęli pracę na stacji PKP (która zatrudniała wówczas ok. 60 osób) i w pobliskich zakładach.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Grabowno Wielkie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:
- Obecnie rzymskokatolicki parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej, postawiony na miejscu pierwszego drewnianego z XVI w. Starszy kościół był ufundowany przez oleśnickiego księcia Karola II, a rozbudowany i uwieńczony wieżą z dzwonem przez ówczesnego właściciela Grabowna – Hansa von Strachwitz z Brodaw. Kościół uległ zniszczeniu w pożarze, na jego miejscu w 1850 r. – XIX w. powstał nowy w stylu eklektycznym, który przetrwał do dziś. Świątynie wzniesiono na planie prostokąta, jednonawowa, na zachodzie zwieńczona wieżą, na wschodzie półkolistym prezbiterium. Zbudowana z cegieł i otynkowana. 25 listopada 1945 r. uroczyście wyświęcono luterańską świątynię na kościół rzymskokatolicki. Uległ zniszczeniu XIX-wieczny wystrój wnętrza, pozostałością dawnego zboru ewangelickiego są empory obiegające kościół z trzech stron, strop oparty jest na drewnianym wiązaniu wiszącym. W kruchcie kościoła na ścianie po lewej stronie znajduje się renesansowa płyta nagrobna Hansa von Strachwitza, wykonana z piaskowca. Naprzeciwko płyty stoi dolna część chrzcielnicy pochodzącej z 1769 r., jej srebrnej góry brak. Była ona darem ówczesnego właściciela Grabowna – Ernesta Zygmunta von Tschierschy z okazji chrztu jego pierworodnego syna.
- pozostałości parku z 1740 r., k. XIX w.
Inne zabytki edytuj
|
|
Ta sekcja od 2015-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
- Datowane na 985–900 r.; zbudowane na planie trójkąta, z widocznymi partiami 5–8-metrowych wałów od strony zewnętrznej i 2,5-metrowymi od wewnętrznej, które okalają ok. 0,24 ha powierzchni; grodzisko przetrwało do XII w., na ten właśnie czas datuje się znalezione fragmenty ceramiki (okres wczesnego średniowiecza).
- stacja kolejowa z wieżą ciśnień
- dwa pobliskie poniemieckie domy, tzw. „domy tartaczne” – obecnie bloki mieszkalne
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 37536
- ↑ woj. dolnośląskie >> pow. oleśnicki >> gmina Twardogóra. Wszystkie dane dla miejscowości Grabowno Wielkie. [w:] Bank Danych Lokalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-05-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 335 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 600, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-05-05].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 133. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].