Herb Charkowa
Herb Charkowa – jeden z oficjalnych symboli Charkowa.
Wygląd i symbolika edytuj
Herb ustanowiony został uchwałą Charkowskiej Rady Miejskiej z dnia 14 września 1995 r.[1] Ustęp drugi dodatku do niniejszej uchwały opisuje wygląd herbu:
Herb miasta stanowi tarcza heraldyczna typu francuskiego (czterokątna, zaostrzona u dołu). Na zielonym polu tarczy przedstawione są skrzyżowane ze sobą róg obfitości (napełniony bogactwami natury i ukwiecony) oraz kaduceusz (złota laska ze srebrnymi skrzydłami), spowity przez węże w kolorze srebrnym. Zielony kolor w heraldyce symbolizuje nadzieję, radość, dostatek. Róg obfitości symbolizuje bogactwa naturalne. Kaduceusz jest stałym atrybutem boga Merkurego, który w starożytności uważany był za patrona handlarzy, wędrowców, posłańców. Węże okręcające kaduceusz symbolizują mądrość.
Historia edytuj
Symbolika Charkowa była kilkukrotnie zmieniana w trakcie dziejów miasta. Opis pierwszego herbu Charkowa spotykany jest w źródłach z lat 60. XVIII w.:
Miasto z dawien dawna używa w herbie naciągnięty łuk ze strzałą, a czy nadany miastu ten herb przez poprzednich właścicieli czy wprowadzony obyczajem narodu – pewnych wiadomości o tym brak[2].
W 1780 roku utworzono Namiestnictwo Charkowskie, składające się z 15 powiatów. 21 września 1781 roku na Katarzyna II zatwierdziła herby miast znajdujących się w granicach tej jednostki administracyjnej, w tym centrum administracyjnego tej jednostki – Charkowa. Większość herbów stanowiły nowe projekty, niezwiązane z wcześniejszą symboliką poszczególnych miejscowości[3]. Od tego momentu na herbie Charkowa widniały róg obfitości i kaduceusz w zielonym polu tarczy[4]. Herb ten stał się równocześnie symbolem Namiestnictwa Charkowskiego. W późniejszych latach tę jednostkę administracyjną przemianowywano na gubernię ukraińsko-słobodzką (od 1796) oraz gubernię charkowską (od 1835). Motyw kaduceusza i rogu obfitości skrzyżowanych na kształt litery Х (od pierwszej litery w nazwie miasta) stał się również elementem herbów innych miejscowości tego regionu.
Na mocy ukazu Aleksandra II z dnia 5 lipca 1878 r. dotychczasowy herb guberni charkowskiej (a jednocześnie Charkowa jako stolicy tej guberni) został zastąpiony nowym projektem autorstwa barona Bernharda von Köhne. Przedstawiał on tarczę herbową dwudzielną w pas. W dolnym srebrnym polu tarczy oderwany koński łeb z czerwonymi oczyma i jęzorem, symbolizujący znamienite stadniny guberni. W węższym górnym czerwonym polu – pomiędzy dwiema bizantyjskimi monetami, oznaczającymi handel i bogactwo – złota sześciopromienna gwiazda, symbolizująca znajdujący się w mieście uniwersytet. Tarcza herbowa otoczona była przez liście dębowe przewiązane błękitną wstążką Orderu św. Andrzeja Pierwszego Powołania i uwieńczona koroną imperatorską. Herb miasta – zgodnie z ówczesną rosyjską praktyką heraldyczną – był tożsamy z herbem guberni, z drobną modyfikacją w postaci zwieńczenia go koroną miejską, zamiast imperatorskiej[5].
Nowy projekt nie został zaakceptowany przez mieszkańców. Na prośbę kręgów szlacheckich Charkowa 21 maja 1887 r. przywrócono poprzedni herb miasta i guberni, pozostawiając jednak przy nim dotychczasowe ozdoby i koronę imperatorską[6]. Herb ten przetrwał aż do czasów radzieckich.
W latach 1917-1968 ani Charków, ani obwód charkowski nie miały własnej symboliki[7].
W 1968 roku symbolem Charkowa stał się nowy herb na tarczy trójdzielnej w pas. Na najszerszym dolnym białym polu widniał złoty kłos (symbol dostatku i urodzajności pól regionu) na tle orbit elektronu (symbol nauki i nawiązanie do faktu, iż to właśnie w Charkowie po raz pierwszy w ZSRR dokonano rozszczepienia jądra atomowego[7]). Na środkowym niebieskim polu umieszczono nazwę miasta w języku rosyjskim. Na górnym czerwonym polu widniało koło zębate, symbol przemysłu. Wszystko to wedle pomysłu autora (Jewhena Jehorowa) symbolizować miało „wysokorozwinięty przemysł i rolnictwo, naukę i kulturę Charkowszczyzny[8]”. Zastosowany na herbie biały kolor symbolizować miał pokój, połączenie koloru czerwonego i niebieskiego nawiązywać miało do kolorystyki flagi Ukraińskiej SRR[7].
14 września 1995 w Charkowie przywrócono historyczny herb sprzed czasów radzieckich. Po raz trzeci w historii symbolem miasta stała się tarcza z kaduceuszem i rogiem obfitości.
![Herb guberni charkowskiej w latach 1878-1887 (herb miasta różnił się od niego jedynie innym rodzajem korony wieńczącej tarczę herbową[5])](/wiki/Plik:Kharkiv_gub_1878.gif)
Nawiązania do herbu edytuj
Nawiązania do herbu Charkowa znajdują się również w herbach szeregu innych miejscowości i rejonów położonych w obwodzie charkowskim. Jest on również elementem flagi Charkowa oraz herbu obwodu charkowskiego.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Riszennia 9 sesiji 22 skłykannia miśkoji rady wid 14.09.1995 № 89/03.
- ↑ M. Gorlienski, Chronogieograficzeskoje opisanije goroda Charkowa, [w:] Materiały dla istorii i byta Char’kowskoj i otczasti Kurskoj i Woronieżskoj gubiernii w XVI-XVIII st., Charków 1890, t. 2, s. 214.
- ↑ A. Greczyło, Ukrajinśka miśka herałdyka, Kyjiw-Lwiw 1998, s. 69-70.
- ↑ A. Greczyło, Ukrajinśka miśka herałdyka, Kyjiw-Lwiw 1998, s. 70.
- ↑ a b Saratow I.E., Gierby g. Char’kowa wriemion Rossijskoj Impierii (1781-1917 gg.), „Nauka i tiechnika” 2008, nr 6, s. 61-64.
- ↑ P. von Vinkler, Gierby gorodow, gubiernij, obłastiej i posadow Rossijskoj Impierii, wniesionnyje w Połnoje Sobranije Zakonow s 1649 po 1900 god, Sankt-Pietierburg 1900, s. XXIX.
- ↑ a b c Historia symboliki regionu na portalu Charkowskiej Obwodowej Administracji Państwowej. [dostęp 2012-12-27]. (ukr.).
- ↑ A. Greczyło, Ukrajinśka miśka herałdyka, Kyjiw-Lwiw 1998, s. 133.