Hrebenne (powiat tomaszowski)
Hrebenne (ukr. Гребенне) – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Lubycza Królewska[6][5].
| wieś | |
.jpg) Zabytkowa cerkiew św. Mikołaja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
84 |
| Kod pocztowy |
22-680[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LTM |
| SIMC |
0892760[5] |
Położenie na mapie gminy Lubycza Królewska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego  | |
 50°16′57″N 23°34′49″E/50,282500 23,580278[1]
| |
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie rawskim w woj. lwowskim.
W latach 1944 - 1947 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 19 Polaków[7].
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Hrebenne, po jej zniesieniu w gromadzie Lubycza Królewska. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa zamojskiego.
Wieś jest sołectwem w gminie Lubycza Królewska[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 308 mieszkańców[9].
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Siedliskach[10].
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0892777 | Bukowinka | część wsi |
| 0991232 | Hrebenne-Osada | część wsi |
Historia edytuj
Nazwa "Hrebenne" może pochodzi od słowa "grzebień", które w języku staroruskim oznaczało grzbiet górski, może oznaczać również miejsce, w którym produkowano grzebienie. Jedna z możliwych etymologii nazwy jest poszukiwana także w czasach zarazy, gdy epidemia zdziesiątkowała ludność wsi sprawiając, że miejsce stało się kojarzone z grzebowiskiem (cmentarzem). Stąd słowo "grzebane" co później mogło przekształcić się w Hrebenne.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1496 r. W końcu XVI w. wybuchł tu antyfeudalny bunt chłopski, krwawo stłumiony. Słownik geograficzny z końca XIX w. podaje, że „miejscowość była tem sławna, że tutejsi włościanie umieli leczyć chorobę z Ameryki po Europie rozmnożoną” (nie można znaleźć w innych źródłach, o jaką chorobę chodziło).
Według obliczeń ludność Hrebenne na dzień 1 stycznia 1939 r. wynosiła 1630 osób.
W latach 1944 - 1947 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 19 Polaków[7].
Wieś została zdobyta 21 lipca 1944 przez wojska radzieckie[11].
28 lutego 1945 roku zostało tu zamordowanych przez bojowników Ukraińskiej Powstańczej Armii dwóch funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej (po wojnie ustawiono pomnik ich upamiętniający)[12].
Ludność ukraińska (742 osoby), stanowiąca ponad połowę mieszkańców, została w dniach 21–25 czerwca 1947 r. w ramach akcji „Wisła” wysiedlona, a ich gospodarstwa zniszczone. We wsi pozostało 672 Polaków.
Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 308 mieszkańców[9].
Zabytki edytuj
- Drewniana cerkiew pw. św. Mikołaja, położona na wysokim wzgórzu i otoczona starymi lipami. Pochodzi z roku 1600 lub 1697, przebudowy i remonty przechodziła w roku 1797, 1832 i 1959. Ma konstrukcję zrębową, jest trójdzielna, wszystkie trzy części są trójkondygnacyjne, zbudowane na planach kwadratów, nakryte ośmiobocznymi kopułami z latarniami. Poszczególne kondygnacje oddzielają szerokie okapy. Dawne pokrycie gontowe zmienione zostało na blaszane. Wewnątrz zachowały się fragmenty ikonostasu z XVII – XVIII w. z ikonami, malowanymi na deskach. Obok cerkwi stoi drewniana, dwukondygnacyjna dzwonnica z XVII w.
- W lesie, na północ od wsi, przy drodze do stacji kolejowej, znajduje się stary cmentarz, na którym zachowało się wiele ludowych nagrobków bruśnieńskich.
Transport edytuj
Od lat 60. do połowy lat 80. w miejscowości, na granicy polsko-radzieckiej kończyła swój bieg droga międzynarodowa E81. Łączyła Hrebenne z Lublinem, Warszawą i Trójmiastem[13].
W Hrebennem znajduje się duże przejście graniczne do Rawy Ruskiej na Ukrainie, do którego wiedzie droga krajowa nr 17 prowadząca z Warszawy przez Lublin oraz graniczne przejście kolejowe.
1 maja 2008 r. otwarto dwukilometrowy odcinek obwodnicy po zachodniej stronie miejscowości. Trwająca 18 miesięcy budowa wiązała się z pracami archeologicznymi i saperskimi. Inwestycja kosztowała 35 milionów zł. Trasę budowało portugalskie konsorcjum budowlane.
Od stycznia 2024 roku w piątki i niedziele Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego uruchomił jedną parę pociągów z Zamościa przez Bełżec do Hrebennego[14].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 41589
- ↑ Wieś Hrebenne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-28], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-28].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 358 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 760, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ ВОВ-60 – Сводки. [dostęp 2009-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-10)].
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 818.
- ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979. ISBN 83-7000-017-7.
- ↑ Kasper Fiszer: Całoroczne pociągi do Bełżca i Hrebennego od stycznia. rynek-kolejowy.pl, 2023-11-27. [dostęp 2024-03-27].