Hurma hebanowa

Hurma hebanowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	hebankowate
Rodzaj	hurma
Gatunek	hurma hebanowa
	Nazwa systematyczna
	Diospyros ebenum J.Koenig ex Retz.; Physiogr. Sälsk. Handl. 1: 176 1781
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Hurma hebanowa (Diospyros ebenum J.Koenig ex Retz.), nazywana również hebanowym drzewem, hebankiem hebanem i hebanowcem hebanowym (ta nazwa jest nieprawidłowa) – gatunek drzewa z rodziny hebankowatych. Rośnie dziko w Indiach i na Sri Lance^[5].

Morfologia edytuj

Drzewo o wysokości do 25 m i średnicy pnia do 60 cm^[6]. Liście podłużnie jajowate lub lancetowate, nagie i całobrzegie. Kwiaty rozdzielnopłciowe, wyrastające po 3-15 w kątach liści. Mają 4-ząbkowy kielich, szerokodzwonkowatą koronę o białawych i kosmatych płatkach, 1 słupek i około 20 pręcików. Owocem jest ciemna jagoda^[7].

Drewno edytuj

Jest jednym z rodzajów hebanu. Drewno hurmy hebanowej w stanie suchym ma ciężar właściwy 915 kg/m³ (w stanie mokrym do 1200kg/m³), twardość (badana metodą Janki) 10790 N, wytrzymałość na ściskanie 63,5 MPa. Biel jest jasnożółty i wyraźnie oddzielony od twardzieli, która jest czarna jak smoła, czasem z szarymi lub ciemnobrązowymi smugami. Jest błyszczące, słoje słabo widoczne, promienie dostrzegalne tylko pod mikroskopem. Jest odporne na butwienie, na owady i bardzo trwałe. Nie posiada zapachu. Jest wysoko cenionym gatunkiem drewna, przez co osiąga wysokie ceny^[6].

Zastosowanie edytuj

Główną wartość użytkową stanowi drewno. Jest wykorzystywane do wyrobu drewnianych instrumentów muzycznych (np. klarnety, flety), klawiszy fortepianowych, elementów skrzypiec, niektórych instrumentów pomiarowych, do produkcji ekskluzywnych mebli i przedmiotów ozdobnych^[7].
Według niektórych badaczy roślin biblijnych drewno hurmy hebanowej i dalbergii czarnodrzew są przywołane w Biblii w kilku miejscach (np. Ez 27,15, PnP 3,10, Am 3,15)^[8].
Owoce przez miejscową ludność używane są do zatruwania i łowienia ryb^[9].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ Diospyros ebenum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
↑ ^a ^b Ceylon Ebony. [dostęp 2014-12-03].
↑ ^a ^b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Diospyros ebenum – World Agroforestry Centre. [dostęp 2014-12-03].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-11-20].

[iucn-4] Diospyros ebenum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].

[ebony-6] Ceylon Ebony. [dostęp 2014-12-03].

[podbielkowski-7] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[8] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[9] Diospyros ebenum – World Agroforestry Centre. [dostęp 2014-12-03].

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]