Huta Szklana (województwo świętokrzyskie)
Huta Szklana – zwana wcześniej Szklaną Hutą wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Bieliny[5][4]. Graniczy z Świętokrzyskim Parkiem Narodowym i drogą w kierunku najstarszego sanktuarium w Polsce na Świętym Krzyżu.[6]
| wieś | |
.jpg) Osada średniowieczna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2018) |
238[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-004[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TKI |
| SIMC |
0228157[4] |
Położenie na mapie gminy Bieliny  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
 50°51′29″N 21°01′19″E/50,858056 21,021944[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0228163 | Pod Pakułą | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Przez wieś przechodzi 
Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego z Gołoszyc do Kuźniaków.
22 kwietnia 1943 roku oddział żandarmerii niemieckiej dokonał pacyfikacji wsi i mordu jej mieszkańców. W wyniku tego rozstrzelano 10 osób[7].
- Osada średniowieczna w Hucie Szklanej
-
-
-
-
-
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Pochodzenie nazwy edytuj
Huta (z niem. Hǔte) jest to zwykle budynek urządzony do produkcji bądź metali z odpowiednich rud, bądź szkła. Nazwa wskazuje, iż niemieccy osadnicy rozkrzewili u nas tę gałąź przemysłu. Huty zakładano zawsze śród lasów, by tą drogą ciągnąć dochody z wielkich obszarów leśnych. Obok ogólnej nazwy Huta noszą one zwykle drugą od wsi, na której gruntach powstały a rzadziej od założyciela. Jako sposób użytkowania z lasów przedstawiają one pewien postęp w stosunku do budynków i majdanów. Hucisko natomiast jest to miejsce po zniesionej hucie. (opis etymologii nazwy dał Bronisław Chlebowski w tomie III str.229 Słownika geograficznego Królestwa Polskiego)
Historia edytuj
Huta Szklana w roku 1819 Szklana Huta, 1827 Huta Szklana – wieś 10 km na północny zachód od Łagowa, nad rzeką Belnianką, pod Przełęczą Hucką;
około 3 km na W od klasztoru świętokrzyskiego.
Historycznie osadzona w 1827 w powiecie opatowskim parafii Nowa Słupia[8].
W wieku XIX wieś stanowiła własność klasztoru świętokrzyskiego, w roku 1819 wieś Szklana Huta z karczmą należy do stołu konwentu świętokrzyskiego [8] Spis z roku 1827 podaje 12 domów i 73 mieszkańców Dziesięcina w wymiarze 12 florenów należy w roku 1819 do stołu konwentu[8].
22 kwietnia 1943 wieś spacyfikowali żandarmi niemieccy z posterunku w Nowej Słupi. Zamordowali 10 osób[9].
Uwagi edytuj
Nie wiadomo do końca, czy do tej konkretnie osady odnosi się zapis o hucie szkła (officina vitrearia sub Calvo Monte), która w 1529 r. należała do uposażenia konwentu świętokrzyskiego i płaciła mu 3 grzywny czynszu (Liber Retaxationum 350). W tym okresie do stołu konwentu rzeczywiście należały tereny położone u południowych stoków Łysej Góry, na zachód od Wólki Milanowskiej i Paprocic[10]. Liczba i rozmieszczenie hut szklanych w Małopolsce w XIV–XVII w., łączy zapis z 1529 r. z późniejszą wsią Szklana Huta.
D. Bienias w badaniach nad nowożytnymi hutami szkła w kieleckim[6] datuje jej powstanie ogólnie na XVI–XVII w.
Zabytki i obiekty turystyczne edytuj
- Pomnik „Golgota Wschodu” – pomnik upamiętniający ofiary Katynia, Charkowa i Miednoje
- Kapliczka świętej Barbary
- „Osada Średniowieczna” – jeden z obiektów Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich – składająca się z kilkunastu zrekonstruowanych chat wiejskich z wyposażeniem[11].
- Harmonia - Świętokrzyska Zagroda Kultury, prezentujący dorobek XIX-wiecznej wsi
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 42158
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2018. Stan ludności 31.12.2018 str. 5-6 [dostęp 2022-03-10]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 354 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-08-21].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-08-05].
- ↑ a b Daniel Bienias. Środowisko geograficzne nowożytnych hut szkła w województwie kieleckim,. „[w:] Studia z archeologii, historii i geografii historycznej, red. J. Olczak (Archeologia Historica Polona, 6),”. Toruń 1997, s. 261–262..
- ↑ Upamiętnili pomordowanych w Hucie Szklanej. Radio Kielce. [dostęp 2018-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ a b c Marek Derwich: Materiały do słownika historyczno-geograficznego dóbr i dochodów dziesięcinnych benedyktyńskiego opactwa św. Krzyża na Łysej Górze do 1819 r.. Wrocław 2000: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR) w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. ISBN 83-904219-4-1.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 122.
- ↑ Józef Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, „Benedyktyński klasztor na Łysej Górze”, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2006, ISBN 83-7442-389-7.
- ↑ Osada Średniowieczna – zwiedzanie. Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich. [dostęp 2012-07-30]. (pol.).