Wikipedia

Incydent w Mainila

incydent militarny: ostrzelanie przez artylerię Związku Radzieckiego radzieckiej wsi Mainila przy granicy fińsko-sowieckiej; pretekst do wszczęcia wojny zimowej (1939)

Incydent w Mainila (fiń. Mainilan laukaukset) – incydent militarny z dnia 26 listopada 1939 roku, polegający na ostrzelaniu przez artylerię Armii Czerwonej wsi Mainila położonej na terytorium ZSRR niedaleko granicy fińsko-sowieckiej. Sowieci obciążyli tym Finów, zyskując casus belli przeciwko Finlandii, a 30 listopada 1939 rozpoczęli wojnę zimową[1][2].

Położenie wsi Mainila na Przesmyku Karelskim (przedwojenny przebieg granicy).

Wprowadzenie edytuj

ZSRR podpisał z Finlandią międzynarodowe i obustronne pakty o nieagresji: traktat w Tartu z 1920 roku i fińsko-radziecki pakt o nieagresji z 1932 oraz w 1934 w karcie Ligi Narodów[2]. Próbując zachować legalizm, potrzebował pretekstu do wojny dla narzucenia Finlandii władzy komunistycznej w formie marionetkowej Fińskiej Republiki Demokratycznej. Analogicznie 31 sierpnia 1939 Niemcy przeprowadzili prowokację gliwicką, którą przedstawiono jako przyczynę wojny z Polską.

Incydent edytuj

Oddano siedem strzałów, które zostały wykryte przez fińskie posterunki obserwacyjne. Pociski spadły około 800 metrów w głąb sowieckiego terytorium. Sowieci ogłosili, że w wyniku ostrzału zginęło czterech czerwonoarmistów, a kolejnych dziewięciu zostało rannych[3]. Finowie zaproponowali neutralne dochodzenie w sprawie incydentu, ale Sowieci odmówili i 29 listopada zerwali stosunki dyplomatyczne z Finlandią[4].

Materiały z prywatnego archiwum sekretarza partii komunistycznej Andrieja Żdanowa wskazują, że incydent był celowym działaniem mającym ukazać Finlandię jako agresora[5]. Według tych źródeł strona fińska nie ponosiła odpowiedzialności za ataki. Materiały wskazywały na sowiecką artylerię – fińska artyleria została wcześniej wycofana poza rejon granicy, aby zapobiec takim incydentom[6]. Niektórzy rosyjscy historycy podważają autentyczność tych dokumentów[7].

W następnych dniach po incydencie, sowiecka propaganda nadała rozgłos fikcyjnym atakom fińskim, a ZSRR zerwał pakt o nieagresji z Finlandią i 30 listopada 1939 rozpoczął bombardowanie miast fińskich i atak lądowy na całej długości granicy sowiecko-fińskiej.

Następstwa edytuj

Finowie prowadzili własne śledztwo, czy ich artyleria lub moździerze były w stanie ostrzelać wieś Mainila, co było jednak mało prawdopodobne, ponieważ fiński marszałek Carl Gustaf Mannerheim wydał wcześniej rozkaz wycofania artylerii z rejonu przygranicznego[6]. Fińscy pogranicznicy zeznali, że słyszeli wystrzały artylerii z sowieckiej strony[2].

Rosyjski historyk Paweł Aptekar analizował odtajnione sowieckie dokumenty i stwierdził, że w raportach dziennych wojsk stacjonujących w tym rejonie nie znajdują się żadne wzmianki o stratach w ludziach. Doszedł do wniosku, że ostrzelanie wojsk sowieckich było mistyfikacją[8]. Pozostali rosyjscy historycy twierdzą, że nie można stwierdzić, kto był odpowiedzialny za ostrzał analizując dostępne materiały[7].

W późniejszych czasach Nikita Chruszczow przypisał prowokację sowieckiemu marszałkowi artylerii Grigorijowi Kulikowi[9]. W 1994 prezydent Rosji Borys Jelcyn potępił sowiecką napaść na Finlandię, uznając ją za wojnę napastniczą[10].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Edwards 2006, p. 105
  2. ↑ a b c Kansainvälinen kehitys Euroopassa ja Suomessa 1930-luvulla. W: Martti Turtola: Talvisodan pikkujättiläinen. 1999, s. 44–45.
  3. ↑ Roger Moorhouse, Pakt diabłów. Sojusz Hitlera i Stalina, Grzegorz Siwek (tłum.), Kraków: Znak Horyzont, 2015, s. 117, ISBN 978-83-240-3059-0, OCLC 947680435.
  4. ↑ Heikkonen, Esko - Ojakoski, Matti: Muutosten maailma 4, ISBN 978-951-0-33919-0, WSOY, 2004 p. 125
  5. ↑ Manninen, Ohto: Molotovin cocktail-Hitlerin sateenvarjo, 1995
  6. ↑ a b Leskinen, Jari - Juutilainen, Antti (edit.): Talvisodan pikkujättiläinen, ISBN 978-951-0-23536-2, WSOY, 2006
  7. ↑ a b Константин Филиппов. "Майнила. В дебрях лжи."
  8. ↑ Pavel Aptekar in article [1] using casualty reports as sources (Там же Оп.10 Д.1095 Л.37,42,106.130,142)
  9. ↑ p. 22
  10. ↑ thisisFINLAND. [dostęp 2009-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-02)].

Bibliografia edytuj

  • Robert Edwards: White Death: Russia's War on Finland 1939–40. Weidenfeld & Nicolson, 2006. ISBN 978-0-297-84630-7.
  • Juutilainen: Talvisodan pikkujättiläinen. Werner Söderström Osakeyhtiö, 1999, s. 976. ISBN 951-0-23536-9.
  • William R. Trotter: The Winter war: The Russo–Finnish War of 1939–40. Workman Publishing Company (Great Britain: Aurum Press), 2002, 2006. ISBN 1-85410-881-6. Cytat: First published in the United States under the title A Frozen Hell: The Russo–Finnish Winter War of 1939–40.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Incydent_w_Mainila&oldid=70431498”