Wikipedia

Interregio

europejska kategoria pociągów pasażerskich

Interregio (ozn. w rozkładach jazdy IR) – kategoria pociągów o ograniczonej liczbie postojów handlowych (w stosunku do lokalnych pociągów osobowych), uruchamiana przez niektóre koleje europejskie.

W Polsce jedyne pociągi tej kategorii kursują według stanu na styczeń 2022 r. w relacji Warszawa Główna – Łódź Fabryczna oraz Warszawa Główna – Poznań Główny i są uruchamiane przez Polregio na zlecenie samorządu łódzkiego i wielkopolskiego[1].

Pociągi Interregio
EN57AKŁ-1226 jako pociąg Interregio relacji Łódź Fabryczna - Warszawa Wschodnia, stoi na stacji Łódź Fabryczna (2018).
Pociąg Interregio SwissExpress kolei szwajcarskich
Pociąg kategorii Interregio kolei luksemburskich
Wagony w barwach Interregio kolei niemieckich w 1993 roku
Elektryczny zespół trakcyjny ED72 w barwach Interregio przewoźnika Przewozy Regionalne (2013)

Polska edytuj

Synteza edytuj

Pierwszymi pociągami Interregio na polskiej sieci kolejowej były międzynarodowe pociągi Deutsche Bahn relacji Drezno – Wrocław, obecne po raz ostatni w rozkładzie jazdy 2003/2004, obsługiwane klasycznym składem lokomotywy i składu wagonów[2].

Jednostki ED72 zaprojektowane dla polskich pociągów Interregio
 
Wnętrze klasy 1 w ED72
 
Wnętrze klasy 2 w ED72

Krajowe pociągi Interregio Polskie Koleje Państwowe wprowadziły w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, stosując tę markę zarówno dla wybranych pociągów pospiesznych i przyspieszonych pociągów osobowych[3] Pociągi Interregio obsługiwano przystosowanymi do ruchu dalekobieżnego elektrycznymi zespołami trakcyjnymi serii EN57 i EN71, a następnie zaprojektowanymi specjalnie dla tej kategorii pociągów zespołami trakcyjnymi ED72[3][4].

W ramach restrukturyzacji PKP dyktowanej transformacją systemową i gospodarczą kraju, a w konsekwencji komercjalizacją istniejących przedsiębiorstw państwowych, wyodrębniono w 2001 roku z PKP spółki infrastrukturalne i przewozowe, m.in. PKP Intercity dla prowadzenia pociągów kwalifikowanych i PKP Przewozy Regionalne dla obsługi pociągów osobowych i pospiesznych, jednocześnie tworząc grupę kapitałową PKP. Przyjętymi później regulacjami ustawowymi podzielono odpowiedzialność za organizację poszczególnych połączeń objętych dotacją, pozostawiając organizację połączeń kwalifikowanych i międzywojewódzkich ministerstwu odpowiedzialnemu za transport i powierzając organizację połączeń osobowych samorządom wojewódzkim.

Bezpośrednio po reformie z 2001 roku stopniowo zastąpiono pociągi Interregio pospiesznymi[3].

Oprócz realizacji połączeń zleconych i dotowanych przez organizatora, przewoźnicy mogli uruchamiać na własne ryzyko pociągi komercyjne nieobjęte dofinansowaniem. Na tej podstawie w 2002 i 2003 roku PKP Przewozy Regionalne uzupełniły przejętą po PKP sieć pociągów pospiesznych o nowe kursy, mogące być dla podróżnych alternatywą wobec korzystania z pociągów kwalifikowanych (tańsza taryfa pospieszna, podobne godziny kursowania i relacje) w ciągach komunikacyjnych Warszawa – Poznań – Szczecin / Zielona Góra oraz Warszawa – Gdynia – Kołobrzeg[5]. Pod koniec roku 2004 decyzją organizatora przewozów dalekobieżnych (Ministerstwo Infrastruktury) spółka PKP Intercity przejęła dochodowe pociągi pospieszne od PKP Przewozy Regionalne i uruchomiła ich odpowiedniki pod nową marką Interregio (skrót IRN), przemianowaną następnie na Tanie Linie Kolejowe[5].

Przez rok 2007, podczas publicznej debaty nad przyszłością połączeń dalekobieżnych i międzywojewódzkich, komunikowano w mediach zamiar utworzenia w ramach grupy PKP nowej spółki PKP Interregio, która miałaby przejąć obsługę takich pociągów[5]. Ostatecznie jednak, odgórną decyzją sformułowaną w przyjętej przez państwo strategii rozwoju transportu kolejowego, wszystkie pociągi pospieszne wraz z pracownikami i majątkiem niezbędnym do jej obsługi (w tym: parkiem wagonowym, lokomotywami oraz nowo zakupionymi jednostkami elektrycznymi ED74) włączono w grudniu 2008 roku w struktury PKP Intercity. Równolegle, wyłączono Przewozy Regionalne z grupy PKP, przekazując spółkę w posiadanie marszałkom szesnastu województw[5].

Interregio
 
Pociąg IR Wrocław-Świnoujście
 
Pociąg IR Warszawa-Łódź

W marcu 2009 roku władze pozbawionej pociągów pospiesznych spółki Przewozy Regionalne uruchomiły pod marką Interregio pierwsze komercyjne, przyspieszone pociągi osobowe objęte taryfą specjalną, w kolejnych latach rozwijając sieć na kształt utraconych pociągów pospiesznych[6]. Posunięcie spółki było krytykowane przez władze państwowe i PKP Intercity oraz oceniane publicznie jako element nieuczciwej konkurencji na rynku kolejowym[6]. Wątpliwości zarządcy infrastruktury torowej PKP Polskie Linie Kolejowe wzbudziło uruchamianie pociągów komercyjnych PR przy jednoczesnych zaległościach w opłatach za dostęp do torów, co poskutkowało przejściowym zablokowaniem kursowania Interregio przez kilka dni 2010 roku[6]. Wprowadzony przez PKP PLK wraz z wejściem w życie rozkładu jazdy 2013 zakaz wjazdu na Centralną Magistralę Kolejową pociągów, które nie są w stanie osiągać prędkości większej niż 120 uniemożliwiło Przewozom Regionalnym obsługę najbardziej rentownych pociągów IR posiadanymi elektrycznymi zespołami trakcyjnymi. Zakaz wymusił na spółce wynajęcie lokomotyw i formowanie składów wagonowych dla relacji Warszawa – Kraków[6]. Ocenia się, że zmiana obsługi trakcyjnej oraz odstąpienie od koncepcji marketingowej produktu polegającej na uruchamianiu pociągów wyłącznie w uczęszczanych relacjach z czasem przejazdu konkurencyjnym dla transportu drogowego doprowadziły do utraty rentowności komercyjnych pociągów IR[6].

Niektóre pociągi Interregio z czasem zyskały (w całości lub częściowo) dofinansowanie. W rozkładzie jazdy 2011/2012 pociągi Interregio Jelenia Góra – Rzeszów (IR Galicja) kursowały w granicach województwa dolnośląskiego do stacji Wrocław Główny jako pociągi osobowe REGIO, dotowane przez samorząd dolnośląski[2]. Marszałek łódzki objął dotacją pociągi IR Warszawa – Łódź, a ministerstwo odpowiedzialne za transport pociągi transgraniczne z Ełku oraz Małkini do Grodna[3].

Kolejny zarząd Przewozów Regionalnych podjął w 2015 roku decyzję o zlikwidowaniu sieci komercyjnych Interregio[7][3]. 30 września 2015 r., w obliczu groźby upadłości przewoźnika, 50% + 1 udział w Przewozach Regionalnych objęła państwowa Agencja Rozwoju Przemysłu, w zamian za środki finansowe na oddłużenie i odnowę taboru[7][3]. Jednocześnie, likwidacji uległy wszystkie komercyjne pociągi Interregio, co – według władz Spółki – było konieczne dla uzyskania pomocy publicznej[7][3].

W miejsce części zlikwidowanych IR spółka PKP Intercity uruchomiła pociągi TLK[3].

Historia edytuj

Niemieckie pociągi Interregio kursujące do Polski edytuj

Pierwszymi pociągami Interregio na sieci kolejowej PKP były pociągi kolei niemieckich relacji Drezno – Wrocław kursujące od roku 1993[8], obecne po raz ostatni w rozkładzie jazdy 2003/2004[9]. Były to jednocześnie jedne z ostatnich pociągów Interregio wygaszanej kategorii pociągów spółki DB Fernverkehr[5].

Pociągi Interregio Polskich Kolei Państwowych (przed 2001 r.) edytuj

Marka połączeń Interregio została wprowadzona dla pociągów krajowych w Polsce przez Polskie Koleje Państwowe na początku lat 90. XX w[3].

Pierwszymi połączeniami IR były pociągi Kraków – Zakopane, Kraków – Katowice i Gdynia – Elbląg[3]. Pod marką uruchamiano zarówno pociągi pospieszne, jak i przyspieszone pociągi osobowe[3]. Pierwotnie pociągi obsługiwano elektrycznymi zespołami trakcyjnymi serii EN57 i EN71, później natomiast skonstruowanymi specjalnie do obsługi tych pociągów zespołami serii ED72[3]. Po wydzieleniu z PKP spółek przewozowych w 2001 roku, dotychczasowe Interregio zastąpiły pociągi pospieszne spółki PKP Przewozy Regionalne[3].

Pociągi InterRegion spółki PKP Intercity (2004) edytuj

W 2002 i 2003 roku PKP Przewozy Regionalne uzupełniały przejętą po PKP sieć pociągów pospiesznych o nowe kursy, mogące być dla podróżnych alternatywą wobec korzystania z pociągów kwalifikowanych (tańsza taryfa pospieszna, podobne godziny kursowania i relacje)[5]. Nowe pociągi pospieszne były uruchamiane w ciągach komunikacyjnych Warszawa – Poznań – Szczecin / Zielona Góra oraz Warszawa – Gdynia – Kołobrzeg[5].

Ministerstwo Infrastruktury oraz PKP SA zdecydowały, że pociągi dalekobieżne nie mogą być uruchamiane przez spółkę należącą do samorządów wojewódzkich[5].

Pod koniec roku 2004 decyzją organizatora przewozów dalekobieżnych (Ministerstwo Infrastruktury) spółka PKP Intercity przejęła dochodowe pociągi pospieszne od PKP Przewozy Regionalne i uruchomiła ich odpowiedniki pod nową marką Interregion (skrót IRN), przemianowaną następnie na Tanie Linie Kolejowe[5].

Sieć Interregio spółki Przewozy Regionalne (2009-2015) edytuj

 
Logo Interregio
 
Logotyp Interregio używany do 14 grudnia 2013 roku
 
Schemat połączeń Interregio oraz Interregio bus (stan na dzień 15 XII 2013)
 
Wagon pierwszej klasy w malowaniu Interregio na stacji Poznań Główny
Oferta edytuj

Marka Interregio posłużyła spółce Przewozy Regionalne jako nazwa dla sieci uruchamianych komercyjnie (tj. bez żadnych dotacji) pociągów osobowych o ograniczonej liczbie postojów, objętych taryfą specjalną. W przekazie marketingowym stosowano zapis marki w formie Interregio. Pociągi posiadały na rozkładach jazdy oznaczenie IR. W sieciowym rozkładzie jazdy kursy IR były oznaczone najpierw kolorem niebieskim, a następnie czerwonym.

Pociągi Interregio charakterem przewozów (ograniczona liczba postojów), wykorzystywanym taborem i trasami przypominały dawną sieć pociągów pospiesznych, przekazanych odgórnie w połowie 2008 roku wraz z Oddziałem Przewozów Międzywojewódzkich w struktury PKP Intercity.

Według relacji medialnych, uruchomienie pociągów IR było uznawane za konkurencyjne w stosunku do działalności PKP Intercity w segmencie połączeń pospiesznych.

Pierwszy pociąg kategorii Interregio kursował od 1 marca 2009 roku w relacji Warszawa – Białystok[10]. Początkowo pociągi IR kursowały jedynie w dni wolne, a później już codziennie[10]. Pod koniec 2009 roku PR uruchamiały 46 pociągów IR dziennie[10]. Pociągi kursowały m.in. do Krakowa, Olsztyna, Bydgoszczy, Łodzi, Wrocławia, Rzeszowa, Przemyśla, Poznania, Szczecina i Trójmiasta[10].

Wraz z wprowadzeniem rocznego rozkładu jazdy 2009/2010 spółka Przewozy Regionalne nadała pociągom IR nazwy, które uprzednio nosiły pociągi pospieszne PKP Intercity przed włączeniem ich w portfolio marki Tanie Linie Kolejowe.

4 maja 2010 roku PKP Polskie Linie Kolejowe zapowiedziały zablokowanie wyjazdu pociągów na swoją sieć z powodu zaległości finansowych przewoźnika wobec zarządcy infrastruktury. Decyzja ta spotkała się z protestami pasażerów[11]. Ostatecznie w dniu 4 maja 2010 nie wyjechało na trasy 48 pociągów. Od 5 maja ponownie kursowały 2 pociągi Interregio dotowane przez marszałków województw. Pomiędzy 14 maja a 17 maja wszystkie pociągi IR wróciły chwilowo na trasy, natomiast na 1 czerwca 2010 zapowiedziano ostateczny powrót do dotychczasowego rozkładu[12]. 1 i 2 czerwca 2010 wszystkie pociągi Interregio kursujące przed 4 maja 2010 wróciły na trasy.

Po wprowadzeniu nowego rozkładu jazdy 15 grudnia 2013 roku wszystkie dotychczasowe pociągi Regioekspres kursujące w relacjach krajowych (wcześniej wyodrębnione z IR) zmieniły kategorię na Interregio[13]. Pod koniec 2014 roku w rozkładzie jazdy Przewozów Regionalnych widniało ok. 60 pociągów tej kategorii.

Likwidacja sieci Interregio edytuj

Od 1 września 2015 zlikwidowano wszystkie komercyjne (uruchamiane bez dotacji) pociągi Interregio. Pozostały jedynie dotowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego pociągi łączące Łódź z Warszawą. Dotowane przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju pociągi IR z Małkini i Ełku do Grodna (i z powrotem) kursowały do 12 grudnia 2015[14][15][16].

Część zlikwidowanych pociągów IR została zastąpiona przez pociągi TLK uruchamiane przez PKP Intercity[17].


Wyniki finansowe i przewozowe edytuj

W lipcu 2010 roku Przewozy Regionalne dokonały podsumowania działalności pociągów Interregio, informując, że przyniosły one w czerwcu tego roku 9,1 mln zł przychodów ze sprzedaży biletów wobec 1,8 mln zł w czerwcu poprzedniego roku[18].

W marcu 2011 roku prezes Małgorzata Kuczewska-Łaska poinformowała, że pociągi Interregio przewiozły w 2010 roku 18 mln pasażerów. Przychody z biletów wyniosły 130 mln zł, a koszty zmienne uruchomienia pociągów 80 mln zł[19].

W styczniu 2011 pociągi Interregio przewiozły o 70% więcej pasażerów niż w analogicznym okresie roku poprzedniego[19].

W 2014 r. PR straciły na pociągach Interregio 32 mln zł, na 2015 r. przewiduje się stratę 24 mln zł[20]. Dla porównania, strata ogółem spółki za 2014 r. wyniosła 5,5 mln zł[20].

Pociągi Interregio Warszawa Główna – Łódź Fabryczna (od 2015) edytuj

Niektóre pociągi Interregio zyskały z czasem (w całości lub częściowo) dofinansowanie. Marszałek łódzki objął dotacją pociągi IR Warszawa Główna – Łódź Fabryczna, a ministerstwo odpowiedzialne za transport pociągi transgraniczne z Ełku oraz Małkini do Grodna[3]. Pociągi IR Warszawa – Łódź zostały z tego względu utrzymane po likwidacji sieci połączeń Interregio[3]. Według stanu na październik 2017 roku, są to jedyne pociągi kategorii Interregio w Polsce.

Niemcy edytuj

Przed 1998 rokiem kolej Deutsche Bahn uruchamiała codziennie blisko 400 pociągów pospiesznych pod marką Interregio[5]. W roku 1999 pociągi pospieszne i kwalifikowane przekazano do spółki DB Reise&Touristik, przemianowanej później na DB Fernverkehr[5]. Wówczas rozpoczęto ograniczanie oferty Interregio, miejscami likwidując połączenia dalekobieżne, a miejscami rozwijając sieć połączeń kwalifikowanych[5]. W 2004 roku uruchamiano tylko siedem par Interregio w dwóch relacjach: Berlin – Chemnitz oraz Drezno – Wrocław[5]. Kategorię pociągów Interregio zlikwidowano 27 maja 2006 roku, likwidując w ten sposób segment połączeń pospiesznych w Deutsche Bahn[5].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Nowe połączenia Polregio w całym kraju [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2021-12-31] (pol.).
  2. ↑ a b Przewozy Regionalne: Sieciowy rozkład jazdy pociągów ważny od 11 grudnia 2011 do 8 grudnia 2012. Warszawa: Przewozy Regionalne, 2011, s. 269–270.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Dariusz Kalinowski, Ograniczenie eksploatacji InterRegio, t. 10/2015, Łódź: Emi-press, s. 4, ISSN 1234-5962.
  4. ↑ Paweł Terczyński. Elektryczny zespół trakcyjny ED72. „Świat Kolei”. 8/2001, s. 37. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Karol Trammer. Skok na pospieszne. „Z Biegiem Szyn”, s. 6–7, maj-czerwiec 2008. Karol Trammer. ISSN 1896-4079. (pol.). 
  6. ↑ a b c d e Karol Trammer. Koniec InterRegio. „Z Biegiem Szyn”, s. 4–7, wrzesień-październik 2015. Karol Trammer. ISSN 1896-4079. (pol.). 
  7. ↑ a b c ARP objęła większościowy pakiet udziałów w Przewozach Regionalnych. rynek-kolejowy.pl, 2015-09-30. [dostęp 2015-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-30)].
  8. ↑ Marcin Torz: Z Wrocławia pociągiem do Drezna. gazetawroclawska.pl, 2009-02-25. [dostęp 2014-07-23]. (pol.).
  9. ↑ PKP Przewozy Regionalne: Sieciowy rozkład jazdy pociągów ważny od 14 grudnia 2003 do 11 grudnia 2004. Warszawa: PKP Przewozy Regionalne, 2003, s. 274–275 ; 280–281.
  10. ↑ a b c d Przewozy Regionalne Raport Roczny 2009.
  11. ↑ Co dalej z InterRegio? Pasażerowie będą protestować. wyborcza.biz, 2010-05-03.
  12. ↑ Pociągi InterRegio wracają na tory – TVP.INFO. tvp.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-26)]..
  13. ↑ Wprost: Przewozy Regionalne otwierają nowe połączenia. Autobusowe.. 2013-12-16 14:27. [dostęp 2014-07-29]. (pol.).
  14. ↑ Ostatni dzień z InteRegio. inforail.pl, 2015-08-31. [dostęp 2015-09-15].
  15. ↑ Zmiany w ofercie Przewozów Regionalnych. przewozyregionalne.pl, 2015-09-11. [dostęp 2015-09-15].
  16. ↑ Przewozy Regionalne zawieszają połączenia. Zamykają Polakom ze Wschodu drogę do Polski. przewozyregionalne.pl, 2015-10-16. [dostęp 2017-01-15].
  17. ↑ TLK za IR, IC za TLK. inforail.pl, 2015-08-26. [dostęp 2015-09-15].
  18. ↑ Jakie przychody z interREGIO?
  19. ↑ a b PR liczą na pasażerów PKP Intercity.
  20. ↑ a b Mariusz Piotrowski Koniec pociągów InterRegio. Przewozy Regionalne nie chcą do nich dopłacać.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Interregio&oldid=71172573”