Iron Man (film)
Iron Man – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2008 roku na podstawie serii komiksów o superbohaterze o tym samym pseudonimie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię odpowiadał Jon Favreau na podstawie scenariusza Arthura Marcuma i Matthew Hollawaya oraz Marka Ferqusa i Hawka Ostby’ego. W tytułową rolę zagrał Robert Downey Jr., a obok niego w głównych rolach wystąpili: Terrence Howard, Jeff Bridges, Shaun Toub i Gwyneth Paltrow.
 Logo filmu | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
14 kwietnia 2008 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
126 minut[1] |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role |
Robert Downey Jr. |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Produkcja | |
| Wytwórnia | |
| Dystrybucja | |
| Budżet |
140 000 000 USD |
| Przychody brutto |
585 366 247 USD |
| Strona internetowa | |
| Produkcja | ||||
| ||||
| Wydarzenia | ||||
| ||||
| Seria Iron Man | ||||
| ||||
Główny bohater, Tony Stark, przemysłowiec i inżynier, buduje bojowy egzoszkielet wspomagany i staje się korzystającym z tego pancerza superbohaterem zwanym „Iron Manem”.
Iron Man wchodzi w skład I Fazy Filmowego Uniwersum Marvela. Jest to pierwszy film należący do tej franczyzy i tworzy on jej pierwszy rozdział zatytułowany Saga Nieskończoności. Powstały jego dwie kontynuacje: Iron Man 2 z 2010 i Iron Man 3 z 2013 roku.
Światowa premiera filmu miała miejsce 14 kwietnia 2008 roku w Sydney. W Polsce zadebiutował on 30 kwietnia tego samego roku. Przy budżecie 140 milionów dolarów Iron Man zarobił ponad 585 milionów dolarów. Film otrzymał również pozytywne oceny od krytyków, a w 2022 roku został wprowadzony do Narodowego Rejestru Filmowego Stanów Zjednoczonych jako film „znaczący kulturowo, historycznie bądź estetycznie”[3].
Streszczenie edytuj
Geniusz, miliarder i playboy, Tony Stark, który odziedziczył po ojcu firmę zbrojeniową Stark Industries, znajduje się razem z przyjacielem, pułkownikiem Jamesem Rhodesem, w bazie wojskowej w Afganistanie, gdzie prezentuje swój najnowszy pocisk – „Jerycho”. Konwój, którym przewożony jest Stark, wpada w zasadzkę. Tony zostaje ciężko ranny, schwytany i uwięziony w jaskini przez grupę terrorystyczną Dziesięć Pierścieni. Współwięzień, Ho Yinsen, wszczepia mu w klatkę piersiową elektromagnes, aby ten blokował odłamkom granatu dostęp do serca. Lider Dziesięciu Pierścieni, Raza, oferuje Starkowi wolność w zamian za budowę pocisku „Jerycho”[4][5].
Stark i Yinsen, którzy zdają sobie sprawę, że Raza nie dotrzyma umowy, potajemnie budują miniaturową wersję źródła energii zwanego reaktorem łukowym do zasilania elektromagnesu Starka i zbroję do pomocy w ucieczce. Kiedy zbroja jest bliska ukończenia, członkowie Dziesięciu Pierścieni odkrywają zamiary Starka i atakują warsztat. Yinsen poświęca życie, aby dać Starkowi czas na założenie zbroi. Opancerzony Stark wydostaje się z jaskini, podpala broń należącą do Dziesięciu Pierścieni i odlatuje. Awaryjnie ląduje na pustyni, gdzie zostaje odnaleziony przez Rhodesa, i wraca do domu. Na konferencji prasowej informuje, że Stark Industries nie będzie już zajmować się produkcją broni. Przyjaciel jego ojca i dyrektor przedsiębiorstwa, Obadiah Stane, ostrzega Starka, że ta decyzja może zniszczyć firmę. W domu Stark buduje ulepszone wersje zbroi i reaktora, nie zdradzając szczegółów Stane’owi[4][5].
Podczas imprezy charytatywnej Stark Industries reporterka Christine Everhart informuje Starka, że jego broń, w tym „Jerycho”, została dostarczona Dziesięciu Pierścieniom. Stark dowiaduje się także, iż Stane stara się przejąć firmę. Stark leci w zbroi do Afganistanu i ratuje wioskę Yinsena, Gulmirę, ale w drodze powrotnej zostaje przechwycony przez dwa amerykańskie myśliwce; wyjawia wówczas Rhodesowi swoją tożsamość, prosząc, aby przerwano atak. W tym czasie grupa Dziesięć Pierścieni odnajduje szczątki pierwszej zbroi Starka na pustyni i spotyka się ze Stane’em. Ten ogłusza i zabija Razę i jego ludzi, po czym przejmuje zbroję. Virginia „Pepper” Potts na prośbę Starka włamuje się do systemu komputerowego firmy i odkrywa, że Stane zaopatruje terrorystów w broń i zatrudnił Dziesięć Pierścieni do zabicia Starka. Następnie spotyka się z agentem Philem Coulsonem z T.A.R.C.Z.Y. i informuje go o działaniach Stane’a[4][5].
Stane nie potrafi zbudować reaktora łukowego. Wkrada się więc do domu Starka i wyjmuje reaktor z jego piersi. Stark ratuje swoje życie, używając starego reaktora, zachowanego na pamiątkę. Potts i agenci T.A.R.C.Z.Y. próbują aresztować Stane’a, ale ten atakuje ich w zbroi. Stark walczy ze Stane’em i tłumaczy Potts, jak przeciążyć duży reaktor łukowy zasilający firmę. Przeciążenie wywołuje potężną falę elektromagnetyczną. Stark wrzuca Stane’a do reaktora, powodując eksplozję, w wyniku której Stane ginie. Następnego dnia Stark podczas konferencji prasowej ujawnia, że to on jest superbohaterem, którego media nazwały „Iron Manem”[4][5].
W scenie po napisach Nick Fury, dyrektor T.A.R.C.Z.Y., odwiedza Starka w domu i mówi mu, że Iron Man nie jest jedynym superbohaterem na świecie i że chce omówić z nim „Inicjatywę Avengers”[4][5].
Obsada edytuj
- Robert Downey Jr. jako Tony Stark / Iron Man, geniusz, biznesmen, filantrop i playboy, który skonstruował dla siebie serię bojowych pancerzy wspomaganych. Odziedziczył po ojcu majątek i firmę specjalizującą się w przemyśle zbrojeniowym o nazwie Stark Industries[6].
- Gwyneth Paltrow jako Virginia „Pepper” Potts, osobista asystentka Starka[7].
- Terrence Howard jako James „Rhodey” Rhodes, oficer sił powietrznych armii Stanów Zjednoczonych, przyjaciel Starka. Jest łącznikiem między Stark Industries a Wojskowym Departamentem ds. Zbrojeń[8].
- Jeff Bridges jako Obadiah Stane, menadżer Stark Industries, wcześniej był współpracownikiem Howarda Starka, a po jego śmierci prezesem Stark Industries, do czasu pełnoletniości Tony’ego[9][10].
- Shaun Toub jako Ho Yinsen, lekarz i naukowiec pochodzącym ze wsi Gulmira, położonej w środkowo-wschodnim Afganistanie[11][10].
W filmie ponadto wystąpili: Paul Bettany jako J.A.R.V.I.S., komputerowa sztuczna inteligencja stworzona przez Starka, która zarządza jego posiadłością i zbrojami[12]; Jon Favreau jako Harold „Happy” Hogan, osobisty ochroniarz i szofer Starka[13]; Clark Gregg jako Phil Coulson, agent T.A.R.C.Z.Y.; Leslie Bibb jako Christine Everhat, reporterka Vanity Fair; Faran Tahir jako Raza Hamidmi Al-Wazar, członek grupy terrorystycznej Dziesięć Pierścieni; Bill Smitrovich jako William Gabriel, generał sił powietrznych armii Stanów Zjednoczonych stacjonujący w Afganistanie; Sayed Badreya jako Abu Bakaar, członek Dziesięciu Pierścieni pracujący dla Razy[10]; Peter Billingsley jako William Ginter Riva, naukowiec pracujący w Stark Industries[14] oraz Gerard Sanders, który pojawia się na fotografii jako ojciec Tony’ego, Howard Stark[15].
W rolach cameo pojawili się: twórca komiksów Marvela, Stan Lee jako Hugh Hefner[16]; gitarzysta Rage Against the Machine, Tom Morello jako jeden z terrorystów[17]; Jim Cramer zagrał samego siebie[18], a w scenie po napisach Samuel L. Jackson pojawił się jako Nick Fury, dyrektor T.A.R.C.Z.Y.[19]
.jpg)
(Tony Stark / Iron Man)
(James „Rhodey” Rhodes)
(Obadiah Stane)
(Ho Yinsen)
(Virginia „Pepper” Potts)
Produkcja edytuj
Rozwój projektu edytuj
W 1990 roku Universal Studios zakupiło prawa filmowe do postaci Iron Mana. Studio zatrudniło Stuarta Gordona do wyreżyserowania niskobudżetowego filmu na podstawie scenariusza Edwarda Neumeiera. W 1996 roku 20th Century Fox odkupiło prawa do ekranizacji. W tym czasie Tom Cruise[20] i Nicolas Cage byli rozważani do zagrania tytułowej roli[21]. Jeff Vintar i Stan Lee rozpoczęli prace nad scenariuszem, a w 1999 roku Jeffrey Caine został zatrudniony do jego poprawienia[20]. Później stanowisko reżysera i scenarzysty zaproponowano Quentinowi Tarantino[21]. W 1999 roku Fox odsprzedał New Line Cinema prawa do ekranizacji z powodu zbyt dużej ilości projektów filmowych na podstawie superbohaterów z komiksów Marvela. Od 2000 roku nad scenariuszem pracowali między innymi: Ted Elliott i Terry Rossio; Tim McCanlies; Alfred Gough, Miles Millar i David Hayter[20]; David S. Goyer i Mark Protosevich[21]. W 2004 roku Nick Cassavetes został zatrudniony na stanowisku reżysera na podstawie scenariusza Gougha, Millara i Haytera. Premierę zaplanowano na 2006 rok[22].
W 2005 roku prawa do ekranizacji powróciły Marvel Studios, które rozpoczęło projekt od początku i poinformowano, że będzie to pierwsza niezależna produkcja studia[23]. W kwietniu 2006 roku ujawniono, że Jon Favreau został zatrudniony na stanowisku reżysera oraz że Arthur Marcum i Matt Holloway napiszą scenariusz[24]. Również Mark Fergus i Hawk Ostby zostali zatrudnieni do napisania innej wersji scenariusza[25]. Ostatecznie Favreau połączył obie wersje, a John August doszlifował scenariusz[26]. Przy pracach nad scenariuszem doradzali również scenarzyści komiksów: Mark Millar, Brian Michael Bendis, Joe Quesada, Tom Brevoort, Axel Alonso i Ralph Macchio[27]. oraz
Favreau miał problem z wybraniem głównego złoczyńcy w filmie. Największy przeciwnik Iron Mana, Mandaryn był dla Marka Millara za mało realistyczny[27]. Stwierdził on, że będzie on lepszy przy kolejnych filmach. Zamiana złoczyńcy z Mandaryna na Stane’a została dokonana po obsadzeniu Jeffa Bridgesa w tej roli, który w początkowych założeniach miał być antagonistą w sequelu[28][27].
Casting edytuj
We wrześniu 2006 roku poinformowano, że Robert Downey Jr. zagra tytułowego bohatera[6]. Przed napisaniem scenariusza Jon Favreau zaproponował rolę Samowi Rockwellowi, ale ostatecznie się z tej propozycji wycofał. Rockwell później otrzymał angaż do filmu Iron Man 2 jako Justin Hammer[29]. W następnym miesiącu Terrence Howard dołączył do obsady jako James Rhodes[8]. Studio rozważało do tej roli również Dona Cheadle’, który ostatecznie zastąpił Howarda w kolejnych produkcjach franczyzy[30]. W styczniu 2007 roku poinformowano, że Gwyneth Paltrow zagra Pepper Potts[7], a w lutym ujawniono, że do obsady dołączyli Jeff Bridges[9] i Shaun Toub[11].
Zdjęcia i postprodukcja edytuj
Zdjęcia do filmu rozpoczęły się w 12 marca 2007 roku[31] w Playa Vista Stages w Los Angeles[32]. W pierwszych tygodniach zdjęć zrealizowano tam sceny niewoli Starka w Afganistanie[33], które nakręcono również w Lone Pine i Olanchi[32]. W drugiej połowie kwietnia nakręcono sceny w bazie wojskowej Edwards Air Force Base[34]. W czerwcu zrealizowano zdjęcia w Las Vegas[32]. Prace na planie zakończyły się 25 czerwca[35]. Za zdjęcia odpowiadał Matthew Libatique. Scenografią zajął się J. Michael Riva[32], a kostiumy zaprojektowała Laura Jean Shannon[10]. Jon Favreau nie wybrał wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych na miejsce akcji, żeby odróżnić się od wielu innych filmów o superbohaterach[36].
Ze względu na nieukończony scenariusz dialogi w filmie były w dużej mierze improwizowane, co zdaniem Favreau sprawiło, że film ma bardziej naturalne brzmienie[28]. Scena po napisach, w której przedstawiony został Nick Fury została napisana przez Briana Michaela Bendisa[27]. Nakręcono wtedy również jej alternatywną wersję, która odnosiła się do postaci Spider-Mana i X-Menów, jednak nie została ona wykorzystana ze względu na to, że prawa do tych postaci posiadały wtedy Sony Pictures i 20th Century Fox[37]. Zbroję Iron Mana, Mark III zaprojektował twórca komiksów Adi Granov razem z Philem Saundersem[38]. Studio Stana Winstona zbudowało 360-kilogramową animatroniczną wersję zbroi Obadiaha Stana na potrzeby symulacji chodu, przy której do poruszenia ramienia potrzebnych było pięciu operatorów[32].
Montażem zajął się Dan Lebental. Efekty specjalne zostały przygotowane przez Industrial Light & Magic, The Embassy Visual Effects, The Orphanage[32], Pixel Liberation Front[10], Lola VFX i Prologue[39], a odpowiadał za nie John Nelson[10]. Industrial Light & Magic zajęło się większością prac nad efektami specjalnymi. Embassy przygotowało cyfrową wersję zbroi „Mark I”[32].
Muzyka edytuj
Ramin Djawadi, który jako dziecko był fanem postaci Iron Mana, został zatrudniony do skomponowania muzyki do filmu[40]. Początkowo miał ją skomponować współpracujący z Jonem Favreau przy innych produkcjach John Debney[41]. Favreau postrzegał Iron Mana bardziej jako gwiazdę rocka niż superbohatera, dlatego zadecydował, że w filmie będzie dominować muzyka heavymetalowa[40][42]. Djawadi skomponował ścieżkę dźwiękową za gitarze, a następnie przearanżował ją na orkiestrę[40]. Przy aranżacjach pomagał Hans Zimmer i jego firma Remote Control Productions oraz gitarzysta Rage Against the Machine, Tom Morello[40][17]. Album z muzyką Djawadiego, Iron Man: Original Motion Picture Soundtrack, został wydany 29 kwietnia 2008 roku przez Lions Gate Records[43][44].
W filmie wykorzystano również muzykę tytułową Iron Mana z serii animowanej The Marvel Super Heroes z 1966 roku, zaaranżowanej w big-bandowym stylu przez Johna O’Briena i Ricka Bostona[45]. Ponadto w filmie znalazły się również utwory: „Slept On Tony With Dirt” (Ghostface Killah) i „Back in Black” (AC/DC)[44].
| ||||||||
| Nr | Tytuł utworu | Autor | Wykonawca | Długość | ||||
| 1. | „Driving With The Top Down” | R. Djawadi | 3:10 | |||||
| 2. | „Iron Man (2008 version)” | J. Urbont | John O’Brien, Rick Boston | 1:05 | ||||
| 3. | „Merchant of Death” | R. Djawadi | 2:00 | |||||
| 4. | „Trinkets To Kill a Prince” | R. Djawadi | 3:08 | |||||
| 5. | „Mark I” | R. Djawadi | 3:54 | |||||
| 6. | „Fireman” | R. Djawadi | 2:09 | |||||
| 7. | „Vacation’s Over” | R. Djawadi | 3:35 | |||||
| 8. | „Golden Egg” | R. Djawadi | 4:13 | |||||
| 9. | „Damn Kid” | A. Theodore, Z. Danziger, V. Alfieri | DJ Boborobo | 1:13 | ||||
| 10. | „Mark II” | R. Djawadi | 2:49 | |||||
| 11. | „Extra Dry, Extra Olives” | R. Djawadi | 1:44 | |||||
| 12. | „Iron Man” | R. Djawadi | 3:33 | |||||
| 13. | „Gulmira” | R. Djawadi | 4:06 | |||||
| 14. | „Are Those Bullet Holes?” | R. Djawadi | 2:00 | |||||
| 15. | „Section 16” | R. Djawadi | 2:34 | |||||
| 16. | „Iron Monger” | R. Djawadi | 4:45 | |||||
| 17. | „Arc Reaktor” | R. Djawadi | 3:56 | |||||
| 18. | „Institutionalized” | L. Mayorga, M. Muir | Suicidal Tendencies | 3:49 | ||||
| 19. | „Iron Man” | J. Urbont | 0:21 | |||||
| 54:04 | ||||||||
Promocja edytuj
_(cropped).jpg)
W lipcu 2006 roku, jeszcze na wczesnym etapie przedprodukcji filmu, Jon Favreau i Avi Arad pojawili się na panelu Marvel Studios na San Diego Comic-Conie[46]. Rok później Favreau, Robert Downey Jr., Terrence Howard i Gwyneth Paltrow wystąpili na panelu studia na tym konwencie, gdzie zaprezentowali publiczności zwiastun filmu[47]. Został on udostępniony 10 września[48]. 3 lutego 2008 roku zaprezentowano spot promujący film podczas Super Bowl XLII[49], a 28 lutego został pokazany ostateczny zwiastun[50]. 2 maja Sega wydała grę Iron Man. Downey Jr., Howard i Shaun Toub powtarzają swoje role z filmu. Gra została wydana na konsolach: PlayStation 2, PlayStation 3, Wii i Xbox 360, na przenośnych konsolach: PlayStation Portable i Nintendo DS, na system operacyjny Microsoft Windows oraz na telefony komórkowe[51].
Partnerami promocyjnymi filmu były firmy: Audi[52], Burger King, LG Electronics, 7-Eleven[53] i Hasbro[54].
- Komiksy powiązane / Przewodniki
17 i 30 września 2008 roku Marvel Comics wydało dwuzeszytowy komiks inspirowany Iron Man: Fast Friends, za którego scenariusz odpowiadał Paul Tobin, a rysunki stworzył Ronan Cliquet[55][56]. Również 30 września został wydany jednozeszytowy limitowany komiks Iron Man: Security Measures, który był dostępny dla klientów sieci Walmart kupujących film na DVD[57]. 27 stycznia i 24 lutego 2010 roku została wydana adaptacja filmu zatytułowana Iron Man: I Am Iron Man ze scenariuszem Petera Davida i rysunkami Seana Chena[58][59].
28 października 2015 roku został wydany cyfrowo Guidebook to the Marvel Cinematic Universe: Marvel’s Iron Man, który zawiera fakty dotyczące filmu, porównania do komiksów oraz informacje produkcyjne[5]. 5 kwietnia 2017 roku udostępniono drukiem wydanie zbiorcze, w którym znalazła się także treść tego przewodnika, zatytułowana Marvel Cinematic Universe Guidebook: The Avengers Initiative[60].
Wydanie edytuj
Światowa premiera filmu Iron Man miała miejsce 14 kwietnia 2008 roku w Greater Union Theater na George Street w Sydney. W wydarzeniu uczestniczyła obsada i ekipa produkcyjna filmu oraz zaproszeni specjalni goście. Premierze tej towarzyszył czerwony dywan oraz szereg konferencji prasowych[61].
Dla szerszej widowni film zadebiutował 30 kwietnia 2008 w Belgii, Danii, Francji, Hiszpanii, Norwegii, Meksyku, Brazylii, Singapurze, Korei Południowej, Chinach[62] i w Polsce[63]. Następnego dnia, 1 maja, pojawił się w Niemczech, Izraelu, Holandii, Portugalii, Rosji, Australii, Nowej Zelandii i we Włoszech[62]. Od 2 maja dostępny był w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie[64], Austrii, Indiach i Wielkiej Brytanii. W Japonii zadebiutował dopiero 27 września[62].
Dystrybutorem filmu było Paramount Pictures[65], a w Polsce United International Pictures[63]. W 2013 roku prawa do dystrybucji zostały odkupione przez The Walt Disney Company[65].
Film został wydany na nośnikach DVD i Blu-ray 30 września 2008 roku w Stanach Zjednoczonych przez Paramount Home Media Distribution[66]. W Polsce został on wydany 7 października tego samego roku[67] przez Imperial CinePix[68].
2 kwietnia 2013 roku został wydany również w 10-dyskowej wersji kolekcjonerskiej Marvel Cinematic Universe: Phase One Collection, która zawiera 6 filmów Fazy Pierwszej[69], a 15 listopada tego samego roku został zawarty w specjalnej edycji zawierającej 23 filmy franczyzy tworzące The Infinity Saga[70].
Odbiór edytuj
Box office edytuj
Iron Man mając budżet wynoszący 140 milionów dolarów[62], zarobił w weekend otwarcia, debiutując w 57 krajach, prawie 97 milionów dolarów[71], a w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie zarobił wtedy ponad 98 milionów dolarów. Jego łączny przychód z biletów na świecie osiągnął ponad 585 milionów dolarów, z czego w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie prawie 320 milionów[62]. Na rynku amerykańskim był to drugi wynik w 2008 roku po Mrocznym rycerzu[72].
Do największych rynków należały: Wielka Brytania (34,3 miliona), Korea Południowa (25,2 miliona), Australia (19,1 miliona), Francja (19,2 miliona), Meksyk (15,9 miliona), Chiny (15,3 miliona), Brazylia (13,5 miliona), Hiszpania (12 milionów) i Włochy (10,8 miliona). W Polsce w weekend otwarcia film zarobił prawie 250 tysięcy dolarów, a w sumie niecały milion[62].
Krytyka w mediach edytuj
Film spotkał się z pozytywną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 94% z 280 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 7,7 na 10[73]. Na portalu Metacritic średnia ważona ocen z 38 recenzji wyniosła 79 punktów na 100[74]. Natomiast według serwisu CinemaScore, zajmującego się mierzeniem atrakcyjności filmów w Stanach Zjednoczonych, publiczność przyznała mu ocenę A w skali od F do A+[71].
Todd McCarthy z „Variety” napisał: „W końcu ktoś znalazł sposób jak zarobić pewne pieniądze z filmu o współczesnej wojnie na Bliskim Wschodzie. Wystarczy wysłać tam superbohatera Marvela, aby skopać im tyłki”[10]. Kirk Honeycutt z „The Hollywood Reporter” stwierdził, że: „Iron Man może nie jest pierwszy na liście w stajni Marvel Comics, ale może być kinowym superbohaterem dla nas wszystkich”[75]. A.O. Scott z „The New York Times” ocenił, że jest „niezwykle dobry film o superbohaterze. Albo przynajmniej – bo z pewnością ma swoje problemy – film o superbohaterze, który jest dobry w niezwykły sposób”[76]. Dan Jolin z „Empire Magazine” napisał, że: „Downey Jr i pozostała obsada filmu są tak doskonale dopasowani, że już nie możemy się doczekać, aby kolejnej i lepszej kontynuacji”[77]. Philip French z „The Guardian” stwierdził, że: „Efekty specjalne i tytaniczne bitwy przejmują kontrolę, a narracja i moralny zamęt królują. Szkoda, ponieważ Iron Man zapowiadał się na wczesnych etapach na coś bardziej oryginalnego lub przynajmniej trudniejszego niż większość adaptacji komiksów”[78]. Hugh Hart z magazynu „Wired” pochwalił obsadę i napisał, że: „Downey jest tutaj siłą napędową. Szczery, ale nigdy nieszczęśliwy, zachowuje urok łotra do końca, a Iron Man znajduje serce, nie tracąc przy tym swojej bystrości”[79]. Todd Gilchrist z IGN stwierdził, że: „jest to dokładnie to, czego Marvel chce od swoich nadchodzących adaptacji bez fanaberii, pełnych akcji, prostych przedstawień swoich bohaterów, co oznacza, że wierni fani prawdopodobnie będą usatysfakcjonowani”[80].
Radosław Buczkowski z Klubu Miłośników Filmu napisał, że „Iron Man jest po prostu niezobowiązującą zabawą, miejscami totalną jazdą bez trzymanki z kilkoma naprawdę widowiskowymi scenami, a wszystko to doprawione sporą ilością stojącego na niezłym poziomie humoru”[81]. Łukasz Muszyński z portalu Filmweb stwierdził, że film: „pozbawiony jest infantylizmu, trzyma dobre tempo i ma dopalacze w postaci skrzących humorem dialogów”[82]. Tomasz Piętowski z serwisu Stopklatka.pl napisał: „Kolejna ekranizacja komiksu odświeża nam bohatera nieco już zapomnianego, który nie utkwił tak silnie w świadomości polskiego odbiorcy, nie stał się też ikoną naszych czasów, jak Superman czy Batman. Film wpisuje się w gatunek typowego kina rozrywkowego, nie należy więc szukać tutaj specjalnych innowacji w doborze środków ani też skomplikowanej treści. Mimo wszystko tytułowy heros to postać pełnokrwista, wiarygodna i ciekawa”[83].
Nagrody i nominacje edytuj
| Rok | Ceremonia | Kategoria | Nominowani | Rezultat | Przypis |
|---|---|---|---|---|---|
| 2008 | MTV Movie Awards | Najlepszy, póki co, film lata | Iron Man | Wygrana | [84] |
| Teen Choice Awards | Ulubiony film akcji / przygodowy | Iron Man | Nominacja | [85] | |
| Ulubiona aktorka filmu akcji | Gwyneth Paltrow | Nominacja | |||
| Ulubiony aktor filmu akcji / filmu przygodowego | Robert Downey Jr. | Nominacja | |||
| Ulubiony czarny charakter | Jeff Bridges | Nominacja | |||
| Scream Awards | Najlepszy film fantastycznonaukowy | Iron Man | Wygrana | [86] | |
| Ultimate Scream | Iron Man | Nominacja | |||
| Najlepszy aktor w filmie lub serialu fantastycznonaukowym | Robert Downey Jr. | Wygrana | |||
| Najlepsza aktorka w filmie lub serialu fantastycznonaukowym | Gwyneth Paltrow | Nominacja | |||
| Najlepszy aktor drugoplanowy | Terrence Howard | Nominacja | |||
| Najlepszy superbohater | Robert Downey Jr. | Nominacja | |||
| Najlepszy czarny charakter | Jeff Bridges | Nominacja | |||
| Najlepsza reżyseria | Jon Favreau | Nominacja | |||
| Najlepszy scenariusz | Arthur Marcum, Matthew Hollaway, Mark Ferqus, Hawk Ostby | Nominacja | |||
| Najlepsza adaptacja komiksu | Iron Man | Nominacja | |||
| Najlepsze efekty specjalne | Iron Man | Nominacja | |||
| Najlepsza kwestia | „I am Iron Man” | Nominacja | |||
| Najlepsza scena walki | Iron Man | Nominacja | |||
| Golden Schmoes Awards | Najlepsz film fantastycznonaukowy | Iron Man | Wygrana | [87] | |
| Najlepsze efekty sepcjalne | Iron Man | Nominacja | |||
| Największa niespodzianka | Iron Man | Wygrana | |||
| Najlepszy aktor | Robert Downey Jr. | Nominacja | |||
| Najfajniejsza postać | Robert Downey Jr. jako Tony Stark / Iron Man | Nominacja | |||
| Najlepszy zwiastu filmowy | Iron Man | Nominacja | |||
| Najlepsze wydnie DVD/Blu-Ray | Iron Man | Nominacja | |||
| Najlepsza scena akcji | Iron Man | Nominacja | |||
| Satellite Awards | Najlepszy montaż | Dan Lebental | Wygrana | [88] | |
| Najlepszy dźwięk | Christopher Boyes | Nominacja | |||
| Najlepsze efekty specjalne | John Nelson, Shane Mahan, Dan Sudick, Ben Snow | Nominacja | |||
| Hollywood Film Awards | Najlepsze efekty specjalne | John Nelson, Ben Snow | Wygrana | [89] | |
| Hollywood Post Alliance Awards | Najlepsza gradacja koloru w filmie | Steven J. Scott | Wygrana | [90] | |
| Najlepszy montaż | Dan Lebental | Nominacja | |||
| Las Vegas Film Critics Society Awards | Najlepsze efekty specjalne | Iron Man | Wygrana | [91] | |
| National Movie Awards | Najlepszy film o superbohaterach | Iron Man | Nominacja | [92] | |
| Najlepszy aktor | Robert Downey Jr. | Nominacja | |||
| 2009 | People’s Choice Awards | Ulubiony film | Iron Man | Nominacja | [93] |
| Ulubiony aktor | Robert Downey Jr. | Nominacja | |||
| Ulubiony aktor akcji | Robert Downey Jr. | Nominacja | |||
| Ulubiony superbohater | Robert Downey Jr. | Nominacja | |||
| Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych | Najlepszy zespół kaskaderski w filmie | Iron Man | Nominacja | [94] | |
| USC Scripter Awards | USC Libraries 21st Annual Scripter Award | Mark Fergus, Hawk Ostby, Art Marcum, Matt Holloway | Nominacja | [95] | |
| Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej | Najlepsze efekty specjalne | Shane Mahan, John Nelson, Ben Snow | Nominacja | [96] | |
| Grammy Awards | Najlepsza ścieżka muzyczna w filmie kinowym, telewizyjnym lub innej formie wizualnej | Ramin Djawadi | Nominacja | [97] | |
| Nagrody Amerykańskiej Gildii Scenografów | Najlepsza scenografia w filmie fantasy | J. Michael Riva | Nominacja | [98] | |
| Nagrody Amerykańskiej Gildii Kostiumologów | Najlepsze kostiumy w filmie współczesnym | Laura Jean Shannon, Rebecca Gregg | Nominacja | [99] | |
| Irish Film and Television Awards | Najlepszy aktor zagraniczny | Robert Downey Jr. | Wygrana | [100] | |
| VES Awards | Najlepsze efekty specjalnie w filmie, gdzie efekty odgrywają główną rolę | Ben Snow, Hal Hickel, Victoria Alonso, John Nelson | Nominacja | [101] | |
| Najlepszy pojedynczy efekt specjalny | Ben Snow, Wayne Billheimer, Victoria Alonso, John Nelson | Nominacja | |||
| Najlepiej animowana postać w filmie aktorskim | Hal Hickel, Bruce Holcomb, James Tooley, John Walker | Nominacja | |||
| Najlepsze makiety i modele w filmie kinowym | Aaron McBride, Russell Paul, Gerald Gutschmidt, Kenji Yamaguchi | Nominacja | |||
| Najlepiej wykreowane środowisko w filmie kinowym | Jonathan Rothbart, Dav Rauch, Kyle McCulloch, Kent Seki | Nominacja | |||
| Golden Reel Awards | Najlepszy montaż dźwięku w filmie pełnometrażowym – dialogi i technika ADR | Frank E. Eulner, Michael Silvers, Marshall Winn, Karen Spangenberg, Gwendolyn Yates Whittle, John Nutt | Nominacja | [102] | |
| Najlepszy montaż dźwięku w filmie pełnometrażowym – efekty i imitacje dźwiękowe | Christopher Boyes, Frank E. Eulner, Shannon Mills, J.R. Grubbs, Ken Fischer, James Likowski, Robert Shoup, Dennie Thorpe, Jana Vance, Ellen Heuer, Ronni Brown | Nominacja | |||
| Najlepszy montaż muzyki w filmie pełnometrażowym | David Klotz, Shannon Erbe, Tanya Noel Hill | Nominacja | |||
| Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsze efekty specjalne | John Nelson, Ben Snow, Dan Sudick, Shane Mahan | Nominacja | [103] | |
| Najlepszy dźwięk | Frank E. Eulner, Christopher Boyes | Nominacja | |||
| Kids’ Choice Awards | Ulubiony film | Iron Man | Nominacja | [104] | |
| Empire Awards | Najlepszy film | Iron Man | Nominacja | [105] | |
| Najelpszy aktor | Robert Downey Jr. | Nominacja | [106] | ||
| Najlepszy film fantatycznonaukowy / akcji | Iron Man | Nominacja | [107] | ||
| Taurus World Stunt Awards | Najlepsza walka | Iron Man | Wygrana | [108] | |
| Najlepsza koordynacja efektów kaskaderskich | Thomas R. Harper, Phil Neilson, Keith Woulard | Nominacja | |||
| Najlepsza sekwencja z ogniem | Mike Justus, Damien Moreno, Timothy P. Trella | Wygrana | |||
| MTV Movie Awards | Najlepszy film | Iron Man | Nominacja | [109] | |
| Najlepszy aktor | Robert Downey Jr. | Nominacja | |||
| Saturn Awards | Najlepszy film fantastycznonaukowy | Iron Man | Wygrana | [110] | |
| Najlepszy aktor | Robert Downey Jr. | Wygrana | |||
| Najlepsza aktorka | Gwyneth Paltrow | Nominacja | |||
| Najlepszy aktor drugoplanowy | Jeff Bridges | Nominacja | |||
| Najlepsza reżyseria | Jon Favreau | Wygrana | |||
| Najlepszy scenariusz | Mark Fergus, Hawk Ostby, Art Marcum, Matt Holloway | Nominacja | |||
| Najlepsza muzyka | Ramin Djawadi | Nominacja | |||
| Najlepsze efekty specjalne | Iron Man | Nominacja | |||
| Hugo Awards | Najlepsza prezentacja dramatyczna – długa forma | Mark Fergus, Hawk Ostby, Art Marcum, Matt Holloway, Jon Favreau | Nominacja | [111] |
Kontynuacja edytuj
W 2008 roku, zaraz po premierze Iron Mana, Marvel Studios zapowiedziało kontynuację[112]. Jeszcze w lipcu poinformowano, że Favreau powróci na stanowisku reżysera[113], a Justin Theroux zajmie się napisaniem scenariusza[114]. Iron Man 2 zadebiutował w 2010 roku. W tytułowej roli powrócił Robert Downey Jr., a obok niego w głównych rolach wystąpili: Gwyneth Paltrow, Don Cheadle, Scarlett Johansson, Sam Rockwell, Mickey Rourke i Samuel L. Jackson[115].
W październiku 2010 roku studio oficjalnie zapowiedziało powstanie trzeciej części[116]. W marcu 2011 rok poinformowano, że Shane Black zajmie się on reżyserią i napisze on scenariusz wspólnie z Drew Pearce’em[117]. Iron Man 3 miał premierę w 2013 roku. Downey Jr. ponownie wcielił się w tytułowego superbohatera, a obok niego w głównych rolach wystąpili: Paltrow, Cheadle, Favreau, Guy Pearce, Rebecca Hall, Stephanie Szostak, James Badge Dale i Ben Kingsley[118].
Downey Jr. ponadto powtórzył rolę Tony’ego Starka / Iron Mana w filmach Avengers z 2012[119], Avengers: Czas Ultrona z 2015[120], Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów z 2016[121], Spider-Man: Homecoming z 2017[122], Avengers: Wojna bez granic z 2018[123] i Avengers: Koniec gry z 2019 roku[124].
Przypisy edytuj
- ↑ Iron Man. British Board of Film Classification, 2008-04-09. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-13)]. (ang.).
- ↑ a b New MCU Timelines Arrive on Disney+. marvel.com, 2024-02-08. [dostęp 2024-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-02-11)]. (ang.).
- ↑ Zoe Guy: Now the National Film Registry’s Collection Is Complete. Vulture, 2022-12-14. [dostęp 2022-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-23)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Jon Favreau, Iron Man, Walt Disney Studios Motion Pictures [dostęp 2021-05-04].
- ↑ a b c d e f O’Sullivan2015 ↓.
- ↑ a b Amy Ryan: Robert Downey Jr. is Iron Man. Entertainment Weekly, 2006-09-29. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-17)]. (ang.).
- ↑ a b Michael Fleming: Paltrow to star in ‘Iron Man’. Variety, 2007-01-16. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-30)]. (ang.).
- ↑ a b Terrence Howard cast in Iron Man!. GamesRadar, 2006-10-12. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ a b Borys Kit: Bridges linked to Marvel’s ‘Iron Man’. The Hollywood Reporter, 2007-02-06. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-01)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Todd MacCarthy: Iron Man. Variety, 2008-04-25. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-13)]. (ang.).
- ↑ a b Peter Sciretta: Shaun Toub cast in Iron Man. /Film, 2007-02-22. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-19)]. (ang.).
- ↑ Danica Davidson: Paul Bettany Confirms ‘Avengers’ Role, Will Return As Voice Of J.A.R.V.I.S.. MTV, 2011-04-26. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-27)]. (ang.).
- ↑ Borys Kit: Jon Favreau Returning to 'Iron Man 3' as an Actor (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2012-05-24. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-24)]. (ang.).
- ↑ Cameron Bonomolo: The Little-Known Connection Between ‘Iron Man’ And ‘A Christmas Story’. Comic Book, 2017-12-25. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-27)]. (ang.).
- ↑ Vic Holtreman: Iron Man 2: Set Visit, Story Details & Meet Howard Stark. Screen Rant, 2013-08-22. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-26)]. (ang.).
- ↑ Sam Ashurst: 7 real people who – bizarrely – exist in the MCU. Digital Spy, 2019-06-21. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-02)]. (ang.).
- ↑ a b Tom Morello Has Cameo Appearance In „Iron Man” Movie. Metal Underground, 2008-05-07. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)]. (ang.).
- ↑ Carlo Dellaverson: Cramer In ‘Iron Man’. CNBC, 2008-05-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-12)]. (ang.).
- ↑ Hunter Stephenson: Don’t Skip the Iron Man End Credits: Samuel L. Jackson’s Nick Fury Appears After. /Film, 2008-04-30. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-24)]. (ang.).
- ↑ a b c Sandy Schaefer: All 4 Canceled Iron Man Movies (& Why They Didn’t Happen). Screen Rant, 2020-08-20. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-03)]. (ang.).
- ↑ a b c Aaron Couch: What If Robert Downey Jr. Were Never Iron Man?. The Hollywood Reporter, 2018-02-18. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-21)]. (ang.).
- ↑ Nick Cassavetes to Direct New Line Cinema and Marvel’s ‘Iron Man’. PR Newswire, 2004-11-30. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-02)]. (ang.).
- ↑ Ben Fritz: Marvel steels itself for ‘Iron’. Variety, 2005-11-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-26)]. (ang.).
- ↑ Borys Kit: Marvel Studios outlines slew of superhero titles. The Hollywood Reporter, 2006-04-28. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-11)]. (ang.).
- ↑ Vic Holtreman: How Will Paramount Market Iron Man?. Screen Rant, 2007-06-30. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-03)]. (ang.).
- ↑ Jeff Jensen: ‘Iron Man’: Summer’s first Marvel?. Entertainment Weekly, 2008-04-17. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-22)]. (ang.).
- ↑ a b c d Rich Johnston: Lying in the Gutters Volume 2 Column 156. CBR.com, 2008-05-05. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ a b Edward Douglas: Exclusive: An In-Depth Iron Man Talk with Jon Favreau. Superhero Hype, 2008-04-29. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-03)]. (ang.).
- ↑ Brian Warmoth: Exclusive: Sam Rockwell Confirms 'Iron Man 2' Role, Almost Played Tony Stark. MTV, 2009-01-15. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-08)]. (ang.).
- ↑ Will Harris: Don Cheadle got the Avengers call in the middle of his kid’s laser tag party. The A.V. Club, 2020-04-10. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-16)]. (ang.).
- ↑ Funding Initiated for Iron Man Movie. Superhero Hype, 2007-03-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-02)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Iron Man Production Notes. SciFi Japan, 2016-08-21. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
- ↑ Jon Favreau on Iron Man Shooting. Superhero Hype, 2007-03-19. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-15)]. (ang.).
- ↑ David Coppler: Flying with the stars. Edwards Air Force Base, 2015-09-28. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-14)]. (ang.).
- ↑ Iron Man Movie Update!. Superhero Hype, 2007-06-25. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Quint visits the Iron Man production offices! Art! Favreau speaks about sequels (?!?), casting and more!!!. Ain’t It Cool, 2007-02-09. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Sydney Bucksbaum: Deleted Iron Man post-credits scene actually references Spider-Man, X-Men at MCU’s beginning. Entertainment Weekly, 2019-09-14. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-10)]. (ang.).
- ↑ Who Designed the Iron Man Suit?. Superhero Hype, 2008-05-05. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-23)]. (ang.).
- ↑ Iron Man film series Extraordinary Visual Effects. Animation Boss, 2018-05-20. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-20)]. (ang.).
- ↑ a b c d Ramin Djawadi: Compositore di Iron Man. ComicUs, 2008-04-06. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Randall Larson: Of Superheroes and Predators: John Debney Returns to Sci-Fi. Cinefantastique, 2010-07-22. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-25)]. (ang.).
- ↑ Paul Weedon: Ramin Djawadi on Game Of Thrones, Iron Man, Pacific Rim. Den of Geek, 2013-10-17. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Iron Man – Ramin Djawadi autor = Jonathan Broxton. Movie Music UK, 2008-05-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-26)]. (ang.).
- ↑ a b Iron Man (2008). SoundtrackInfo, 2021-05-01. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-28)]. (ang.).
- ↑ Iron Man Theme by John O’Brien and Rick Boston. RickBoston.org, 2016-10-18. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]. (ang.).
- ↑ Jon Favreau: Jon Favreau Shares Five Years of Comic-Con Memories. The Hollywood Reporter, 2011-07-20. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-07)]. (ang.).
- ↑ Alex Billington: Full Iron Man Debriefing from Comic-Con. First Showing, 2007-08-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-30)]. (ang.).
- ↑ Peter Sciretta: Iron Man Teaser Trailer. /Film, 2007-09-10. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-25)]. (ang.).
- ↑ Marc Graser: Studios suit up for Super Bowl. Variety, 2007-12-19. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
- ↑ Alex Billington: Another Full Iron Man Trailer Launches – Holy Sh*t!. First Showing, 2008-02-28. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-02)]. (ang.).
- ↑ Ryan Geddes: Iron Man film cast to voice game. IGN, 2008-03-20. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-05)]. (ang.).
- ↑ Marc Graser: ‘Iron Man’ rides with Audi. Variety, 2007-07-25. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-02)]. (ang.).
- ↑ T.L. Stanley: Tie-ins: LG, BK, 7-Eleven To Pump Paramount’s Iron Man. Brand Week, 2008-01-07. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-13)]. (ang.).
- ↑ Hasbro Previews G.I. Joe, Hulk, Iron Man, Indy & Clone Wars. Superhero Hype, 2008-02-16. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Iron Man: Fast Friends #1. marvel.com. [dostęp 2008-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-10)]. (ang.).
- ↑ Iron Man: Fast Friends #2. marvel.com, 2008-09-30. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-22)]. (ang.).
- ↑ Walmart Exclusive: Iron Man Digicomic. marvel.com, 2008-09-25. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-11)]. (ang.).
- ↑ Iron Man: I Am Iron Man! (2010) #1. marvel.com, 2010-01-27. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-06)]. (ang.).
- ↑ Iron Man: I Am Iron Man! (2010) #2. marvel.com, 2010-02-24. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-01)]. (ang.).
- ↑ Marvel Cinematic Universe Guidebook: The Avengers Initiative (Hardcover). marvel.com, 2021-01-05. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-05)]. (ang.).
- ↑ Iron Man Aussie Premiere Pics. Superhero Hype, 2008-04-14. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Iron Man. Box Office Mojo. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ a b Iron Man. Interia.pl, 2021-05-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-02)]. (pol.).
- ↑ Iron-Clad date: May 2, 2008. marvel.com, 2006-06-23. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-16)]. (ang.).
- ↑ a b Nikki Finke: Disney Completes Purchase Of Marvel Home Entertainment Distribution Rights. Deadline Hollywood, 2013-07-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-14)]. (ang.).
- ↑ Update: Iron Man DVD & Blu-ray Details. Superhero Hype, 2008-08-07. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-20)]. (ang.).
- ↑ Wiadomości: Hulk i Iron Man w Polsce. Avalon, 2008-10-07. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-02)]. (pol.).
- ↑ Wiadomości: Konkurs I: Iron Man DVD!. Avalon. [dostęp 2008-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-02)]. (pol.).
- ↑ Anthony Breznican: Marvel’s delayed ‘Phase One’ box set to now feature ‘Phase Two’ tease -- VIDEO. Entertainment Weekly, 2012-11-20. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-07)]. (ang.).
- ↑ Gina Carbone: MCU Infinity Saga Box Sets Quickly Sold Out, And Fans Complain They’re Damaged. Cinema Blend, 2019-11-24. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-16)]. (ang.).
- ↑ a b Nikki Finke: ‘Iron Man’ is Summer’s Rocketman: Soars To $201 Mil Worldwide Weekend; “It Beat Will Smith And Jesus!”. Deadline Hollywood, 2008-05-01. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-24)]. (ang.).
- ↑ Domestic Box Office For 2008. Box Office Mojo. [dostęp 2021-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-27)]. (ang.).
- ↑ Iron Man. Rotten Tomatoes. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ Iron Man. Metacritic. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ Kirk Honeycutt: Iron Man – Film Review. The Hollywood Reporter, 2008-04-27. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-08)]. (ang.).
- ↑ A.O. Scott: Heavy Suit, Light Touches. The New York Times, 2008-05-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-30)]. (ang.).
- ↑ Dan Jolin: Iron Man Review. Empire Magazine, 2008-04-25. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-08)]. (ang.).
- ↑ Philip French: Iron Man. The Guardian, 2008-05-04. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-05)]. (ang.).
- ↑ Hugh Hart: Review: Iron Man a New High for Robert Downey Jr.. Wired, 2008-04-30. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-23)]. (ang.).
- ↑ Todd Gilchrist: Iron Man Review. IGN, 2008-04-29. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-31)]. (ang.).
- ↑ Radosław Buczkowski: Iron Man. Rozrywka bez zobowiązań. Klubu Miłośników Filmu, 2018-01-22. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-29)]. (pol.).
- ↑ Łukasz Muszyński: Człowiek w żelazie. Filmweb, 2008-04-24. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-13)]. (pol.).
- ↑ Tomasz Piętowski: Nerwy ze stali, serce jak dzwon. Stopklatka.pl, 2008-04-30. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-29)]. (pol.).
- ↑ William Keck: MTV Movie Awards full of pomp, promotion. USA Today, 2008-06-02. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Arthur Ochs Sulzberger Jr: 2008 Teen Choice Awards winners and nominees. Los Angeles Times, 2008-06-17. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-12)]. (ang.).
- ↑ Casey Seijas: Comics Take Over ‘2008 Scream Awards’ As Nominees Announced. MTV, 2008-09-15. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
- ↑ Golden Schmoes Winners and Nominees (2008). JoBlo.com. [dostęp 2021-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-24)]. (ang.).
- ↑ 2008 13th Annual Satellite Awards. PressAcademy.com. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-20)]. (ang.).
- ↑ Hollywood Visual Effects Award. Hollywood FIlm Awards. [dostęp 2021-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-02)]. (ang.).
- ↑ 2008 HPA Awards. Hollywood Post Alliance. [dostęp 2021-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-25)]. (ang.).
- ↑ Erin Maxwell: Las Vegas critics pick ‘Frost/Nixon’. Variety, 2008-12-18. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-02)]. (ang.).
- ↑ Mamma Mia! wins best musical at National Movie Awards. The Daily Telegraph, 2008-09-09. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-23)]. (ang.).
- ↑ Nominees Announced for the 2009 People’s Choice Awards. Chicago Tribune, 2008-11-10. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-08)]. (ang.).
- ↑ ‘Doubt’ Tops SAG Pack. CBS News, 2008-12-18. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Susan King: USC Scripter Award nominations announced. Los Angeles Times, 2009-01-07. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Bafta Film Awards 2009: The winners. BBC, 2009-02-08. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-26)]. (ang.).
- ↑ Casey Seijas: ‘The Dark Knight’, ‘Iron Man’ Rock The Grammy Nominations. MTV, 2008-12-04. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ 13th Annual Excellence in Production Design Awards 2008 Nominees & Winners. Art Directors Guild, 2016-11-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)]. (ang.).
- ↑ Costume Designers Guild. Movie City News. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-14)]. (ang.).
- ↑ Winners of the 6th Annual Irish Film and Television Awards. Irish Film and Television Awards. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-19)]. (ang.).
- ↑ Iron Man Leads Visual Effects Society Awards Nominations. GamesRadar, 2009-01-20. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ 2009 Golden Reel Award Nominees: Feature Films. Motion Picture Sound Editors. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-15)]. (ang.).
- ↑ Chad Schlegel: Oscars 2009: All the nominees. Entertainment Weekly, 2009-01-21. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-23)]. (ang.).
- ↑ Mike Bruno: 2009 Kids’ Choice Awards nominees. Entertainment Weekly, 2009-02-06. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-24)]. (ang.).
- ↑ Empire Awards 2009 Best Film. Empire Magazine. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-06)]. (ang.).
- ↑ Empire Awards 2009 Best Actor. Empire Magazine. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-06)]. (ang.).
- ↑ Empire Awards 2009 Best Sci-Fi / Superhero. Empire Magazine. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-06)]. (ang.).
- ↑ 2009 Taurus World Stunt Awards. Taurus World Stunt Awards. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-02)]. (ang.).
- ↑ MTV’S 2009 Movie Award Nominations are Packed with Comic Book Nods – Vote now!. MTV, 2009-05-04. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Gregg Kilday: ‘Dark Knight’ leads Saturn Awards noms. The Hollywood Reporter, 2009-03-10. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-01)]. (ang.).
- ↑ 2009 Hugo Award Nominees Annoucned. CBR.com, 2009-03-20. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-02)]. (ang.).
- ↑ Marvel Announces 'Iron Man 2'. Access Hollywood, 2008-05-05. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-04)]. (ang.).
- ↑ Nikki Finke: So What Was All The Fuss About? Marvel Locks In Jon Favreau For 'Iron Man 2'. Deadline Hollywood, 2008-07-09. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-21)]. (ang.).
- ↑ Marc Graser: Theroux to write ‘Iron Man’ sequel. Variety, 2008-07-15. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-02)]. (ang.).
- ↑ Brian Lowry: Review: ‘Iron Man 2’. Variety, 2010-04-27. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
- ↑ Josh Wigler: 'Iron Man 3' Release Date Announced. MTV, 2010-10-20. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-24)]. (ang.).
- ↑ Mike Fleming Jr: Marvel Taps Its ‘Runaways’ Scribe Drew Pearce To Write 'Iron Man 3' Script. Deadline Hollywood, 2011-03-31. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-25)]. (ang.).
- ↑ Scott Foundas: Film Review: ‘Iron Man 3’. Variety, 2013-04-24. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-08)]. (ang.).
- ↑ Justin Chang: Marvel’s The Avengers. Variety, 2012-04-19. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-04)]. (ang.).
- ↑ Scott Foundas: Film Review: ‘Avengers: Age of Ultron’. Variety, 2015-04-21. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-25)]. (ang.).
- ↑ Justin Chang: Film Review: ‘Captain America: Civil War’. Variety, 2016-04-13. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-07)]. (ang.).
- ↑ Owen Gleiberman: Film Review: ‘Spider-Man: Homecoming’. Variety, 2017-06-29. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-21)]. (ang.).
- ↑ Owen Gleiberman: Film Review: ‘Avengers: Infinity War’. Variety, 2018-04-24. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-30)]. (ang.).
- ↑ Peter Debruge: Film Review: ‘Avengers: Endgame’. Variety, 2019-04-23. [dostęp 2021-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-17)]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Mike O’Sullivan: Guidebook to the Marvel Cinematic Universe: Marvel’s Iron Man. [w:] Marvel Entertainment [on-line]. 2015. [dostęp 2015-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-27)].