Iwan Groźny (film)

Iwan Groźny (ros. Iwan Groznyj; Иван Грозный) – radziecki film historyczny z 1944 roku w reżyserii Siergieja Eisensteina.

Iwan Groźny
Иван Грозный
Gatunek

historyczny, biograficzny

Rok produkcji

1944

Data premiery

16 stycznia 1945
1959 (Polska)

Kraj produkcji

ZSRR

Język

rosyjski

Czas trwania

85 min

Reżyseria

Siergiej Eisenstein

Scenariusz

Siergiej Eisenstein

Główne role

Nikołaj Czerkasow

Muzyka

Siergiej Prokofjew

Zdjęcia

Eduard Tisse
Andriej Moskwin

Montaż

Siergiej Eisenstein

Wytwórnia

Mosfilm
COKS Ałma-Ata

Dystrybucja

Mosfilm
Centrala Rozpowszechniania Filmów

Kontynuacja

Iwan Groźny: Spisek bojarów

Historia powstania i odbiór edytuj

Powstanie filmu było związane z prowadzoną w ZSRR kampanią gloryfikacji postaci Iwana IV Groźnego, który był ulubioną postacią historyczną Stalina[1]. Początkowo reżyser planował nakręcenie trzech części filmu. Pierwsza, Iwan Groźny miała premierę 16 stycznia 1945 roku[2]. Jej przesłanie – Iwan Groźny jako wielki człowiek, dążący, wbrew przeciwnościom do umocnienia Rosji i zmuszony na tej drodze podejmować trudne decyzje – nie budziło zastrzeżeń[3]. Część ta zyskała aprobatę Stalina, została też uhonorowana Nagrodą Stalinowską[2].

Ukończona dwa lata później, w 1946 roku, część kolejna pt. Spisek bojarów pokazywała przeprowadzaną z pomocą opryczników walkę Iwana Groźnego o władzę; była też bardziej mroczna i dynamiczna od części pierwszej, mniej natomiast posągowa[3]. Spotkała się ona z ostrą krytyką, można było bowiem uznać ukazaną w filmie krwawą opryczninę za analogię do stalinowskiej przemocy, a brutalnego cara za odpowiednik Stalina[2][3]. Eisenstein, obawiając się poważnych oskarżeń o nieprawomyślność, wyraził wolę wprowadzenia do filmu poprawek i listopadzie 1946 napisał list, w którym prosił Stalina o udzielenie mu takiej możliwości. Stalin spotkał się z reżyserem oraz grającym cara w filmie Eisensteina aktorem Nikołajem Czerkasowem 25 lutego 1947 roku na Kremlu w towarzystwie Wiaczesława Mołotowa i Andrieja Żdanowa. W czasie rozmowy film został całkowicie skrytykowany, reżyserowi odmówiono też pozwolenia na wprowadzenie poprawek oraz nakręcenie planowanej części trzeciej[2]. Eisenstein bardzo przeżył odrzucenie drugiej części, dostał zawału serca (kolejny zawał, którego doznał rok później miał okazać się dla reżysera śmiertelny)[4]. Premiera Spisku bojarów odbyła się dopiero w 1958 roku[5].

Obsada edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Kino stalinowskie. W: Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska: Kino klasyczne. Kraków: Universitas, 2012, s. 304, seria: Historia kina. ISBN 978-83-242-1662-8.
  2. a b c d Alina Madej: 1945. Film roku: "Iwan Groźny". W: Historia kina. Wybrane lata. Warszawa: Kino, 1998, s. 141.
  3. a b c Kino stalinowskie. W: Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska: Kino klasyczne. Kraków: Universitas, 2012, s. 305, seria: Historia kina. ISBN 978-83-242-1662-8.
  4. Kino stalinowskie. W: Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska: Kino klasyczne. Kraków: Universitas, 2012, s. 306, seria: Historia kina. ISBN 978-83-242-1662-8.
  5. Alina Madej: 1945. Film roku: "Iwan Groźny". W: Historia kina. Wybrane lata. Warszawa: Kino, 1998, s. 142.

Linki zewnętrzne edytuj