Józef (Wołczański)
Józef, nazwisko świeckie Wołczański (zm. 30 maja?/10 czerwca 1745[1] lub 25 czerwca?/6 lipca 1744[2] w Moskwie) – biskup prawosławny I Rzeczypospolitej, działający w jurysdykcji Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.
| Arcybiskup moskiewski i włodzimierski | |
.jpg)
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 lipca 1744/10 czerwca 1745 |
| Arcybiskup moskiewski | |
| Okres sprawowania |
1742–1744/1745 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja |
Eparchia moskiewska |
| Śluby zakonne |
przed 1721 |
| Prezbiterat |
przed 1721 |
| Nominacja biskupia |
11 listopada 1732 |
| Chirotonia biskupia |
1734 |
| Data konsekracji |
1734 | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
Życiorys edytuj
Życie monastyczne rozpoczął w monasterze św. Mikołaja w Kijowie. W 1721 był już prefektem Akademii Mohylańskiej w Kijowie, zaś w 1727 został jej rektorem[3]. W tym samym roku został także przełożonym monasteru św. Mikołaja[2].
Na biskupa mścisławskiego, mohylewskiego i orszańskiego został wybrany przez zjazd duchowieństwa i świeckich eparchii w Mohylewie 11 lipca 1732[2] jako następca nieakceptowanego przez króla polskiego biskupa Arseniusza, skierowanego do Mohylewa przez Świątobliwy Synod Rządzący Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[4]. Po zjeździe w Mohylewie August II Sas ustnie zapewnił rosyjskiego posła w Warszawie, iż wyda nominatowi stosowny przywilej umożliwiający mu legalne objęcie katedry. Nigdy jednak do tego nie doszło; poseł kilkakrotnie bezskutecznie udawał się do króla z prośbą o jego przekazanie, zaś 2 lutego 1733 August II zmarł[2]. Mimo to w 1734 Józef (Wołczański) przyjął chirotonię biskupią[2]. Nowy król August III Sas potwierdził jego nominację 30 grudnia 1735, zaś w 1737 biskup udał się do Mohylewa[2].
Jednym z głównych działań podejmowanych przez biskupa Józefa były starania o zachowanie stanu posiadania kierowanej przez niego eparchii i niedopuszczenie do przejmowania kolejnych obiektów sakralnych przez Kościół unicki. W 1739 w raporcie przesłanym do Świątobliwego Synodu Rządzącego biskup białoruski informował, że w jego jurysdykcji pozostają 54 cerkwie, podczas gdy 115 świątyń, wbrew obowiązującemu prawu, znalazło się w rękach unitów. Raport był również podstawą dla działań posłów rosyjskich na rzecz odzyskania cerkwi. Polityka króla była jednak na tyle niechętna prawosławiu, że starania te nie przyniosły rezultatów[2][a]. Józef (Wołczański) działał równocześnie na rzecz podporządkowania wszystkich instytucji działających na terenie eparchii władzy biskupa ordynariusza, pragnąc odebrać monasterom i bractwo stauropigialnym ich przywileje. Nie odniósł jednak w tym zakresie spodziewanych sukcesów. Nie zdołał również doprowadzić do przekazania mu jurysdykcji nad wszystkimi monasterami w granicach eparchii (niektóre, na mocy starszych przywilejów, podlegały prawosławnemu metropolicie kijowskiemu). Konflikty kompetencyjne i zła sytuacja materialna eparchii sprawiły, że 27 kwietnia 1740 biskup w liście do Synodu prosił o przeniesienie na inną katedrę. Twierdził również, że nie jest w stanie uczynić nic więcej dla poprawy sytuacji prawosławnych w swojej eparchii[2].
Prośba Józefa (Wołczańskiego) została spełniona dopiero dwa lata później. 1 września 1742, w uznaniu jego wysiłków w pracy dla Cerkwi, otrzymał godność arcybiskupa moskiewskiego i włodzimierskiego. Urząd ten sprawował do śmierci; został pochowany w Monasterze Czudowskim[2]. Po dotarciu wiadomości o jego zgonie do Mohylewa w mieście odbyły się trzydniowe uroczystości żałobne[2].
Jego brat Hieronim również był biskupem prawosławnym i został następcą Józefa na katedrze białoruskiej[3].
Uwagi edytuj
- ↑ W 1733 Konfederacja Generalna w Warszawie uchwaliła, że jedynie wyznanie rzymskokatolickie powinno funkcjonować w Rzeczypospolitej, z ochrony państwowej może korzystać również Kościół unicki. W konsekwencji sejm uchwalił konstytucję zabraniającą niekatolikom dostępu do urzędów centralnych i lokalnych, sejmu i trybunału. Por. Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 215. ISBN 978-83-7431-150-2.
Przypisy edytuj
- ↑ Иосиф (Волчанский). [dostęp 2012-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-21)].
- ↑ a b c d e f g h i j Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 214–221. ISBN 978-83-7431-150-2.
- ↑ a b Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 215. ISBN 978-83-7431-150-2.
- ↑ Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 211. ISBN 978-83-7431-150-2.