Józef Wysocki (generał)

polski generał

Józef Wysocki (ur. 1809 w Tulczynie, zm. 31 grudnia 1873 w Paryżu) – generał brygady[1] Wojska Polskiego, uczestnik Wiosny Ludów, dwóch polskich powstań narodowych i powstania węgierskiego1848-1849.

Józef Wysocki
Ilustracja
generał
Data i miejsce urodzenia

1809
Tulczyn

Data i miejsce śmierci

31 grudnia 1873
Paryż

Przebieg służby
Główne wojny i bitwy

powstanie listopadowe,
powstanie węgierskie 1848,
powstanie styczniowe

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości z Mieczami
Generał Józef Wysocki (ok. 1870)

Życiorys edytuj

Był działaczem Towarzystwa Patriotycznego[2]. W 1831 uczestniczył w powstaniu listopadowym[3] w stopniu podporucznika[4]. Po jego upadku emigrował do Francji, gdzie od 1833 był członkiem Centralizacji Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Wraz z Ludwikiem Mierosławskim przygotował plan ogólnonarodowego powstania w 1846. W czasie Wiosny Ludów był w krakowskim Komitecie Narodowym szefem Dyrektoriatu Wojny oraz organizatorem Gwardii Narodowej w Krakowie[1][3].

W latach 1848-1849 Wysocki dowodził utworzonym przez siebie Legionem Polskim na Węgrzech, gdzie został skierowany jako delegat lwowskiej Centralnej Rady Obywatelskiej. Na początku służby na Węgrzech został awansowany do stopnia majora, a później stopniowo awansował tak że ostatecznie w czasie trwania powstania węgierskiego dosłużył się stopnia generała[4]. Za swoją służbę został odznaczony węgierskim powstańczym Orderem Zasługi Wojskowej II i III klasy[5]. Ideę stworzenia osobnego legionu polskiego popierał dowódca powstania węgierskiego Lajos Kossuth[3]. Początkowo oddział liczył 1200 ludzi, cztery działa i dwa szwadrony ułanów. Maksymalną liczebność osiągnął pod koniec powstania, kiedy to liczył blisko 3 tys. żołnierzy. Polacy z legionu Wysockiego wzięli udział w wielu bitwach m.in. pod Aradem, Koszycami, Miszkolcem, w obronie Pesztu oraz w bojach pod Cisą. Wyróżnili się w wielu trudnych bojach, m.in. pod Szolnokiem, Hatvanem, Tápióbicske, Vácem, Isaszegiem, Nagysalló. Jako demokrata, Wysocki często był w konflikcie z Bemem i Dembińskim, którzy byli monarchistami. Początkowo w randze majora, po zwycięskich walkach o Budę mianowany został przez Węgrów generałem w 1849 r., a węgierski rząd powstańczy zezwolił mu na sformowanie polskiej armii na Węgrzech, którą planowano na 5000 żołnierzy[3]. Po zdławieniu powstania z resztkami Legionu schronił się w Turcji, gdzie wraz z innymi powstańcami uchodzącymi z Węgier został internowany. W areszcie pozostawał do 1851.

W czasie wojny krymskiej, w styczniu 1854, udał się do Konstantynopola. Tam, z ramienia demokratów skupionych w paryskim Kole Polskim, próbował formować polską organizację wojskową. Z powodu niepowodzenia zakończył swoją misję w czerwcu 1854, ale pozostał w Turcji aż do stycznia 1855.

Od 1862 kierował Polską Szkołą Wojskową w Cuneo. Współtwórca i czasowo komendant polskiej Szkoły Wojennej w Genui[1]. W czasie powstania styczniowego przewidziany na naczelnika powstania na Naddnieprzańskiej Ukrainie. 17 lutego został mianowany naczelnym dowódcą sił zbrojnych na lewym brzegu Wisły[6]. Dowodził powstańczymi siłami Małopolski Wschodniej[1]. Stoczył kilka walk na Wołyniu. Po rozbiciu jego oddziału w 1863 pod Radziwiłłowem[1], przedostał się do Galicji, aresztowany i internowany do 1865. Po klęsce pod Radziwiłłowem jego żona Izabella i córka Wanda opiekowały się rannymi powstańcami w jego dworze w Łopatynie[7].

Zagorzały demokrata, przeciwnik dyktatury M. Langiewicza. Wyemigrował do Francji, był członkiem Komitetu Zjednoczenia Emigracji. Na emigracji działał w organizacjach politycznych i społecznych. Zmarł w Paryżu. Pochowany na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu.

Jego córka Wanda była zamężna z Aleksandrem Misiągiewiczem (powstaniec styczniowy, przemysłowiec)[7].

 
Mogiła zbiorowa, w której pochowano gen. Józefa Wysockiego

Prace edytuj

Zmarli powstańcy 1863 zostali odznaczeni przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 Krzyżem Niepodległości z Mieczami[8].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Henryk P. Kosk, Generalicja polska t-2, 2001, s. 266.
  2. Henryk P. Kosk, Generalicja polska t-2, 2001, s. 266
  3. a b c d Kira Gałczyńska-Kiliańska 1974 ↓, s. 99-109.
  4. a b Juliusz Falkowski, Wspomnienia z 1848 i 1849. Część 1, Warszawa 1908.
  5. Józef Wysocki, Pamiętnik dowódcy Legionu Polskiego na Węgrzech z czasów kampanii węgierskiej, Kraków 1888, s. 131-145.
  6. nr 13, s. 1. [w:] op. cit. Ruch [on-line]. luty 1863.
  7. a b Osobiste. † Wanda z Wysockich Misiągiewiczowa. „Kurjer Lwowski”. Nr 14, s. 4, 16 stycznia 1914. 
  8. Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. (M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 32).

Bibliografia edytuj

  • Andrzej Szmyt, Generał Józef Wysocki (1809-1973), wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001.
  • Henryk P. Kosk, Generalicja polska t – 2, Wyd. Oficyna Wydawnicza Ajaks Pruszków 2001.
  • Kira Gałczyńska-Kiliańska: Polacy w kraju półksiężyca” rozdz. Dwie brygady. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974.

Linki zewnętrzne edytuj