Janina Karasiówna
Janina Irena Karasiówna ps. „Jadwiga”, „Berg”, „Bronka”, „Haka”, „HK”, „Henryk Kościesza”, „Ość”, „Rybczyńska” (ur. 3 maja 1903 w Niżnym Nowogrodzie, zm. 25 października 1948 koło Madrasu) – major Armii Krajowej, współzałożycielka Służby Zwycięstwu Polski.
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 maja 1903 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 października 1948 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się 3 maja 1903 w Niżnym Nowogrodzie (obecnie Gorki) w rodzinnym majątku. Córka Klemensa (inżyniera) i matki Bronisławy Brzozowskiej. Początkowo uczyła się w szkole żeńskiej Polskiego Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny w Moskwie. Przybyła do kraju w 1918 i zamieszkała w Wilnie. Kontynuowała naukę w Gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej, w którym otrzymała świadectwo dojrzałości w czerwcu 1922. Studiowała od stycznia 1923 na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie[1]. Później przeniosła się do Warszawy i kontynuowała studia od października 1925 na Wydziale Lekarskim UW, studiując jednocześnie w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej WWP, w którym zaliczyła do 1927 następne dwa lata. Kontynuowała studia od listopada 1931 na Wydziale Pedagogicznym WWP.
Była również zatrudniona, jako referentka Instytutu Oświaty Dorosłych przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Była również instruktorką PCK. Była związana od czasów studenckich z Polskim Towarzystwem Teozoficznym i czynnie działała w powstałej w Warszawie w 1924 z inicjatywy teozofów loży Międzynarodowego Mieszanego Zakonu Wolnomularskiego „Le Droit Humain”. Kiedy utworzono w 1934 polską federację rytu „Le Droit Humain” weszła do składu jego władz. Od 27 września 1939 była w konspiracji i już wówczas należała do pierwszej kilkunastoosobowej grupy współzałożycieli Służby Zwycięstwu Polski.
Zorganizowała w początkowym okresie zawiązki służby kancelaryjnej i łączności, a od połowy października kierowała całością łączności konspiracyjnej w Dowództwie Głównym SZP. Występowała wówczas pod pseudonimem „Bronka”. Od stycznia 1940, po utworzeniu Związku Walki Zbrojnej przez kilka miesięcy zastępczyni mjr. Leona Chendyńskiego[2]. Uczestniczyła pod ps. „Rybczyńska” jako przedstawiciel gen. Stefana Roweckiego w konferencji belgradzkiej (29 maja – 2 czerwca 1940). Objęła krótko przed wyjazdem do Belgradu funkcję szefa Oddziału V-K KG ZWZ-AK i pełniła ją aż do zakończenia powstania warszawskiego[3]. Dział łączności konspiracyjnej, którym kierowała podlegał płk. Józefowi Kazimierzowi Plucie-Czachowskiemu[4]. W latach 1941-1943 używała ps. „Jadwiga Berg”, a następnie „Haka”, „HK”, „Henryk Kościesza”. Była uczestniczką powstania warszawskiego. Mianowana majorem rozkazem L.876/BP z 23 września 1944. Przebywała w niewoli niemieckiej po kapitulacji oddziałów powstańczych, gdzie w Oflagu Molsdorf pełniła funkcję zastępczyni komendantki mjr Wandy Gertz. Pozostała po zakończeniu wojny na emigracji w Londynie. Od grudnia 1945 była członkinią Komitetu Organizacyjnego Koła AK, a po jego utworzeniu w marcu 1947 członkinią RN Koła AK. Była również w 1947 współzałożycielką Studium Polski Podziemnej w Londynie.
Wyjechała w lipcu 1948 do Indii na zaproszenie teozofów i utonęła 25 października 1948 przy ujściu rzeki Adyar do Oceanu Indyjskiego koło Madrasu. Jej symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 155b-4-13)[5].
Awanse edytuj
- major – 23 września 1944
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 28 września 1944 nr 11493[6]
- Krzyż Walecznych
Przypisy edytuj
- ↑ Do końca 1924 roku zaliczyła dwa lata
- ↑ Szef Oddziału V-K (łączności konspiracyjnej) w Komendzie Okupacji Niemieckiej ZWZ
- ↑ Było to najwyższe stanowisko w AK zajmowane przez kobietę
- ↑ Szef Oddziału V KG, a od kwietnia 1944 r. podporządkowany był bezpośrednio Szefowi Sztabu KG AK, gen. Tadeuszowi Połczyńskiemu
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JANINA KARAŚ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22].
- ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 431.
Bibliografia edytuj
- Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 81-82. ISBN 83-211-0758-3.
- Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 440-441. ISBN 83-211-1055-X.