Jodła balsamiczna

Jodła balsamiczna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	jodła
Gatunek	jodła balsamiczna
	Nazwa systematyczna
	Abies balsamea (L.) Mill.; Gard. Dict. ed. 8 3 1768.
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jodła balsamiczna (Abies balsamea (L.) Mill.) – gatunek drzewa należący do rodziny sosnowatych. Nazwa gatunkowa pochodzi od jasnej, delikatnej żywicy wytwarzanej przez pień. W Ameryce Północnej jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem jodły^[6].

Rodzimy obszar występowania to Ameryka Północna: wschodnia część Kanady (Nowa Fundlandia na zachód do prowincji Alberta), jak również wschodnia część Stanów Zjednoczonych (Wisconsin na wschód do Maine, w kierunku południowym Appalachy do Wirginii Zachodniej)^[7]. W uprawie gatunek ten został rozprzestrzeniony w Europie, na Filipinach oraz w Australii^[8].

Morfologia edytuj

Pokrój: Średniego rozmiaru zimozielone drzewo, o wąskiej stożkowej koronie. Pień osiąga do 20 m wysokości^[9].
Liście: Wyrastają w dwóch nierównomiernych szeregach i są nieco zagięte. Potarte wydają balsamiczny zapach^[9]. Mają długość 1,5-3 cm, są ciemnozielone, często pokryte porami tuż przy wierzchołku i dwoma białymi paskami porowymi poniżej.
Kora: Kora młodych drzew w kolorze szarym, gładka, pokryta wyciekami żywicznymi, z wiekiem szorstka, popękana lub chropowata.
Szyszki: Wydłużone, 4-8 cm długości, ciemnopurpurowe, dojrzewając wpadają w brązowawy kolor, zarazem rozsiewając nasiona we wrześniu.

Zastosowanie edytuj

Z żywicy wytwarza się balsam kanadyjski używany do konserwowania preparatów mikroskopowych oraz w optyce do sklejania soczewek^[9].
W wielu krajach jodła ta jest uprawiana jako roślina ozdobna. Jej walorami ozdobnymi są niebieskozielone, pachnące igły i pokrój choinki bożonarodzeniowej. Strefy mrozoodporności 3-8. Niektóre kultywary^[6]:
- 'Hudsonia' – karłowaty, gęsty krzew osiągający wysokość do 60 cm
- 'Nana' – kulisty krzew o wysokości do 60 cm

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-05-08].
↑ Abies balsamea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-05-08].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[TPL-4] The Plant List. [dostęp 2014-05-08].

[iucn-5] Abies balsamea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[E-6] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[grin-7] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-05-08].

[8] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[podbielkowski-9] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]