Joseph von Eichendorff

Joseph von Eichendorff
Data i miejsce urodzenia	10 marca 1788 ; Łubowice, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	26 listopada 1857 ; Nysa, Królestwo Prus
Narodowość	niemiecka
Język	niemiecki
Alma Mater	Uniwersytet Marcina Lutra, Uniwersytet w Heidelbergu
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Joseph Karl Benedikt Freiherr von Eichendorff (ur. 10 marca 1788 w Łubowicach, zm. 26 listopada 1857 w Nysie) – poeta niemiecki epoki romantyzmu.

Grób Josepha von Eichendorffa na Cmentarzu Jerozolimskim w Nysie

Studiował prawo. Brał udział w wojnach napoleońskich przeciw Francji. Następnie był urzędnikiem państwa pruskiego.

Życiorys edytuj

Rodzice Josepha należeli do katolickiej szlachty niemieckiej. Ojciec był pruskim oficerem, który nabył od swego teścia majątek ziemski zapewniający w miarę dostatnie bytowanie wielodzietnej rodzinie. Jego ojciec, posiadający oprócz tego majątki ziemskie na Morawach, jednak nie potrafił w ciężkich czasach wojen napoleońskich, częściowo również w wyniku własnej niefrasobliwości, efektywnie gospodarzyć i już w roku 1801 majątek popadł w trudności finansowe. Ostatecznie został zlicytowany i w 1822 roku po śmierci matki utracony.

Po okresie nauki domowej (jak to było wówczas w zwyczaju) w 1801 Józef wraz ze swym o dwa lata starszym bratem Wilhelmem został wysłany do katolickiego gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu, gdzie po trzech latach uzyskał maturę.

Od 1805 do 1808 roku bracia studiowali prawo w Halle i następnie w Heidelbergu, gdzie Eichendorff poznał poetów romantycznych – Clemensa Brentano i Achima von Arnima. Po krótkiej podróży do Paryża i Wiednia bracia wrócili do majątku rodzinnego.

W wieku niespełna dwudziestu lat zamierzał wydać antologię górnośląskich baśni, jednak do druku oddał zaledwie kilkanaście opowieści, między innymi w rodzinnych stronach opowieść „O Krasnej, pięknej róży i potworze”^[1].

Wkrótce okazało się, że pomimo ich wysiłków majątek nie zapewnia im środków do życia i wobec tego musieli rozejrzeć się za pracą. Udali się do Wiednia, gdzie w 1812 złożyli egzamin państwowy referendarza, uprawniający do podjęcia służby państwowej na stanowiskach urzędniczych. Tam też Eichendorff poznał i zaprzyjaźnił się z Fryderykiem Schlegelem i jego żoną Dorotą.

Od 1816 roku pracował w pruskiej administracji państwowej, początkowo źle opłacanej. Mianowanie na radcę stanu (po około 6 latach) umożliwiło utrzymanie wielodzietnej rodziny.

W 1821 roku pracował w Gdańsku na stanowisku radcy do spraw oświaty i spraw kościoła katolickiego w Prezydium i Konsystorzu prowincji Prusy Zachodnie. W latach 1824–1831 działał w Królewcu na stanowisku radcy stanu. Między rokiem 1855 a 1857 mieszkał i pisał w Nysie. Sporo czasu spędzał też w Javorniku (wówczas Jauernig), na dworze Heinricha Förstera, biskupa wrocławskiego. W Nysie zmarł i został pochowany na cmentarzu obok żony.

W 1911 roku postawiono jego pomnik na szczycie Kobylicy koło Prudnika. Od 1956 r. Towarzystwo Literatury i Sztuki „Wschód” – krąg pisarzy znany jako Wangener Kreis przyznaje Nagrodę Literacką im. Eichendorffa.

25 listopada 2007 praprawnuk Josepha von Eichendorffa, baron Georg von Eichendorff wziął udział w uroczystych obchodach 150. rocznicy śmierci poety w Nysie.

Rodzina edytuj

Pomnik Josepha von Eichendorffa w Raciborzu

Pomnik w Lesie Prudnickim

Rodzice: Freiherr Adolf Teodor Rudolf von Eichendorff (ur. Krawarze 9 stycznia 1756, zm. Łubowice 27 kwietnia 1818), właściciel Łubowic, pruski oficer; zaw. związek małżeński w: Łubowice 23 listopada 1784 z Karolina von Kloch (ur. Łubowice 18 stycznia 1766, zm. 15 kwietnia 1822).

1a) Wilhelm Józef Ernest Jan Karol (ur. Łubowice 14 września 1786, zm. Innsbruck 7 stycznia 1849); zaw. związek małżeński w: Wilten 1 maja 1821 z Julia Fischnal(l)er (ur. Innsbruck 15 lutego 1799, zm. Innsbruck 8 lutego 1870).

2a) Józef Karol Benedykt (ur. Łubowice 10 marca 1788, zm. Nysa 26 listopada 1857), właściciel Sedlnic (Morawy), pruski tajny radca rządowy, poeta; zaw. związek małżeński w: Wrocław 7 kwietnia 1814 z Luiza von Larisch (ur. Niewiadom 18 sierpnia 1792, zm. Nysa 3 grudnia 1855), córka Jana Nepomuka von L. i Heleny Czentner von Czententhal.

1b) Hermann Józef Jan Adolf Maria (ur. Berlin 30 sierpnia 1815, zm. Bonn 17 maja 1900), współwłaściciel Sedlnic, pruski tajny radca; zaw. związek małżeński w: Honnef 24 czerwca 1856 z Klara Simons (ur. Neuss 3 sierpnia 1826, zm. Monachium 3 maja 1908), córka Arnolda S. i Bernardyny Momm.
- 1c) Karol Józef Hartwig Erdmann Hermann (ur. Akwizgran 24 lutego 1863, zm. Altenbeuern 22 marca 1934), pruski podpułkownik, Kawaler Zakonu maltańskiego; zaw. związek małżeński w: Jülich 12 listopada 1895 z Antonia baronowa von Negri (ur. Nivelstein 5 grudnia 1869, zm. Frauenchiemsee 11 stycznia 1957), potem Matka Jadwiga w opactwie Frauenwörth, córka Teodora bar. v. N. i Elizy Custodis.
- 2c) Anna Klara Maria Hermina Juliana (ur. Akwizgran 22 grudnia 1866, zm. Monachium 11 czerwca 1953).
- 3c) Anna Hermina Klara Maria (ur. Akwizgran 15 grudnia 1870, zm. 2 lutego 1945).
2b) Maria Teresa Aleksandryna (ur. Wrocław 9 maja 1817, zm. Drezno 11 marca 1894); zaw. związek małżeński 2 lipca 1837 z Louis von Besserer-Dahlfingen (Królewiec 12 grudnia 1894, zm. Nysa 21 marca 1858).
3b) Rudolf Józef Juliusz (ur. Wrocław 19 kwietnia 1819, zm. Fulnek 18 stycznia 1891), współwłaściciel Sedlnic, pruski kapitan; zaw. związek małżeński w: Gdańsku 6 października 1853 z Maria Thymian (ur. Oliwa 26 września 1832, zm. Legnica 15 lutego 1912), córka Krzysztofa Ferdynanda Th. i Henrietty Amalii Monglowskiej.
- 1c) Hartwig Erdmann Juliusz Rudolf (ur. 12 kwietnia 1860, zm. Psary (k. Oławy) 25 kwietnia 1944), generał-ppor.; zaw. związek małżeński w: Neuhübel 13 stycznia 1894 z Ida hrabianka Vetter von der Lilie (ur. Neuhübel 12 listopada 1863, zginęła podczas dywanowych bombardowań w Dreźnie nocą z 13/14 lutego 1945).
  - 1d) Elżbieta Ida Józefina Maria (ur. Świdnica 9 lutego 1896, zm. Werl/Westfalia 13 października 1976, ultima fam.); zaw. związek małżeński w: Sopot 2 lutego 1921 z Oskar Graf Strachwitz von Gross-Zauche und Camminetz (ur. Podzamek 13 grudnia 1899, zm. Brema 13 listopada 1951).
    - 1e) hrabia Jerzy Michał Paweł Hubertus Maria Strachwitz (ur. Psary 20 czerwca 1940), przyjął nazwisko Freiherr von Eichendorf Graf Strachwitz von Gross-Zauche und Camminetz (adopt. przez wuja Rudolfa von Eichendorffa).
  - 2d) Rudolf Hartwig Erdmann Feliks Józef Maria Paweł (ur. Świdnica 26 marca 1897, zm. Soest/Westfalia 4 stycznia 1964 ultimus fam.); zaw. związek małżeński w: Berlin 17 czerwca 1939 z Florentyna Rahmel (ur. 22 stycznia 1894, zm. Frankfurt nad Menem 8 sierpnia 1960), c. Rudolfa R. i Florentyny Rahmel.
  - 3d) Maria Józefina Antonia Teresa (ur. Neuhübel 15 lipca 1900, zm. Neheim-Hüsten 7 stycznia 1959); zaw. związek małżeński w: Wrocław 27 marca 1939 z Jan Matthias von Wallhoffen (ur. Wrocław 1 maja 1885, zm. Grünhain 12 lipca 1945).
4b) Agnieszka (ur. Berlin 6 stycznia 1821, zm. Gdańsk 5 kwietnia 1822).
5b) Anna Jadwiga (ur. Królewiec 20 października 1830, zm. Berlin 24 marca 1832).

3a) Luiza Antonia (ur. Łubowice 13 kwietnia 1804, zm. Wiedeń 25 grudnia 1883)

opr. według:

Genealogisches Handbuch der Freiherrliche Häuser A, Bd VI i XII, Limburg a. d. Lahn 1980;
A. Weltzel, Geschichte des edlen und freiherrlichen Geschlechts von Eichendorff, Ratibor 1876 w: Śląska Biblioteka Cyfrowa.

Twórczość edytuj

Dzieła Eichendorffa odznaczają się optymistycznym powiązaniem z przyrodą, na przykład wiersz Mondnacht. W noweli Z życia nicponia (1826) opowiada o prawie naiwnym młodzieńcu, który – zamiast pracować – woli raczej wędrować po kraju i ostatecznie znajduje spełnienie w początkowo nieszczęśliwej miłości. Stworzył też znany w Niemczech utwór o charakterze patriotycznym pod tytułem Der letzte Held von Marienburg. Spojrzenie na jego poezję z dzisiejszej perspektywy pozwala w niej dostrzec elementy tradycji i nowoczesności^[1].

Twórczość Eichendorffa jest romantycznie religijna, miejscami z tendencjami do panteizmu, jednak osadzonego w tradycji chrześcijańskiej.

Dzieła edytuj

Powieści i opowiadania edytuj

Przeczucie i teraźniejszość (Ahnung und Gegenwart, 1815)
Z życia nicponia (Aus dem Leben eines Taugenichts, 1826)
Poezje. Z życia nicponia, przeł. A. Lam (1997)
Marmurowy posąg (Das Marmorbild, 1826, przeł. M. Korzeniewicz)
Wiele hałasu o nic (Viel Lärmen um nichts, 1833)
Poeci i ich towarzysze (Dichter und ihre Gesellen, 1834)
Zamek Dürande (Schloss Dürande, 1837)
Uprowadzenie (Die Entführung, 1839)
Poszukiwacze szczęścia (Die Glücksritter, 1841)
Górnośląskie baśnie i podania (Oberschlesische Maerchen und Sagen)

Sztuki teatralne edytuj

Wojna filistrom (Krieg den Philistern, 1824)
Ezelin von Romano (1828)
Meierbeths Glück und Ende (1828)
Ostatni bohater Malborka (Der letzte Held von Marienburg, 1830)
Zalotnicy (Die Freier, 1833)

Wiersze edytuj

Gedichte (1837)
Wiosna i miłość. Poezje, przeł. A. Lam (2004)
Wiersze i pieśni, przeł. A. Lam (2017)
Julian (Epos) (Julian, 1853)
Robert i Guiskard (Epos) (Robert und Guiskard, 1855)
Lucjusz (Epos) (Lucius, 1857)

Eseje edytuj

Historia nowszej poezji romantycznej w Niemczech
Etyczne i religijne znaczenie nowszej romantycznej poezji w Niemczech (Über die ethische und religiöse Bedeutung der neueren romantischen Poesie in Deutschland, 1847)
Niemiecka powieść XVIII wieku i jej stosunek do chrześcijaństwa (Der deutsche Roman des 18.ten Jahrhunders, 1851)
Z historii dramatu (Zur Geschichte des Dramas, 1854)
Historia literatury poetyckiej Niemiec (Geschichte der poetischen Literatur Deutschlands, 1857)

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Grażyna Barbara Szewczyk: Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu. Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011, s. 394. ISBN 978-83-60470-41-1.

Linki zewnętrzne edytuj

Teksty w ramach projektu Gutenberg-DE
Obszerny życiorys. xlibris.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-04-12)].
Krótki życiorys na portalu slask.org.pl
Odsłonięcie pomnika we Wrocławiu
Dzieła Josepha von Eichendorffa w bibliotece Polona
Joseph von Eichendorf, Die Marienburg, Leipzig [ok. 1940].

[hgś-1] Grażyna Barbara Szewczyk: Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu. Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011, s. 394. ISBN 978-83-60470-41-1.

[1]