Juneau

Juneau
	Stolica stanu
Herb	Flaga
	Przydomek: Last Frontier
Państwo	Stany Zjednoczone
Stan	Alaska
Hrabstwo	Juneau
Data założenia	1881
Prawa miejskie	1906
Kod statystyczny	FIPS: 02-36400; GNIS ID: 1404263
Zarządzający	Merrill Sanford
Powierzchnia	8430,4 km²
Wysokość	17 m n.p.m.
Populacja (2010); • liczba ludności; • gęstość	; 31 275; 4,4 os./km²
Nr kierunkowy	907
Kod pocztowy	Lista kodów: 99801-99803, 99811-99812, 99821, 99824, 99850
Strefa czasowa	UTC-9:00; UTC-08:00
	Położenie na mapie Alaski Juneau
	Położenie na mapie Ameryki Północnej Juneau
	58°26′40″N 134°13′47″W/58,444444 -134,229722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Juneau (ang. Unified City and Borough of Juneau) – skonsolidowane miasto-okręg (ang. consolidated city-borough), stolica amerykańskiego stanu Alaska od 1906 roku. Obszar, jaki zajmuje Juneau jest niemalże równy łącznej powierzchni stanów Rhode Island i Delaware. Centrum miasta leży u podnóży masywu górskiego Mount Juneau, a od wyspy Douglas oddziela je kanał Gastineau. Zgodnie z danymi spisu powszechnego z 2010 roku, populacja Juneau wynosiła 31 275 mieszkańców.

Obecna nazwa miasta pochodzi od poszukiwacza złota, Joe Juneau; w przeszłości miasto określane było mianem Rockwell, a następnie Harrisburg (na cześć Richarda Harrisa, który wraz z Juneau poszukiwał na tych terenach złota). Lokalni Indianie nazywają Juneau w języku tlingit Dzántik'i Héeni („rzeka, w której gromadzą się flądry”). Rzeka Taku, leżąca na południe od miasta, zawdzięcza swoją nazwę chłodnym wiatrom t'aakh, które wywodzą się z gór.

Centrum Juneau położone jest na wysokości poziomu morza, u podnóża stromych gór o wysokościach od 1 150 do 1 200 metrów. Na ich szczycie znajduje się Juneau Icefield, wielkie pole lodowe, z około trzydziestoma lodowcami; dwa z nich, Mendenhall i Lemon Creek, są widoczne z lokalnych dróg.

Alaska State Capitol został wybudowany w śródmieściu w 1931 roku. Nim Alaska stała się jednym z amerykańskich stanów, Capitol mieścił siedziby urzędów federalnych, sądu oraz organów legislacyjnych. Obecnie w obiekcie wciąż działa parlament lokalny i biura gubernatora oraz wicegubernatora Alaski. Pozostałe urzędy zostały przeniesione albo do innych budynków, albo do pozostałych miast stanu. W konsekwencji, jednym z dyskutowanych tematów jest relokacja siedziby władz stanowych poza Juneau lub budowa nowego kapitolu, jednakże dotychczas nie osiągnięto porozumienia w tej sprawie.

Historia edytuj

Anotklosh, głowa indiańskiego plemienia Taku, około roku 1913

Na długo przed zasiedleniem Ameryki przez Europejczyków, kanał Gastineau stanowił ulubione miejsce łowów dla lokalnych Indian Tlingit, reprezentujących plemiona Taku i Auke, zamieszkujących te obszary od setek lat. Rodzime kultury przepełnione były bogatymi tradycjami artystycznymi, w tym rzeźbą, tkactwem, śpiewem i tańcem, dlatego też Juneau stało się głównym ośrodkiem społecznym dla ludów Tlingit, Haidów oraz Tsimshian z południowo-wschodniej Alaski.

Pierwszym Europejczykiem, który dotarł do Juneau był Joseph Whidbey, nawigator okrętu Discovery, biorącego udział w ekspedycji George’a Vancouvera z okresu 1791-95. Na początku sierpnia 1794 roku dostrzegł on małą wyspę w połowie długości mijanego kanału, płynąc z południa. Następnie, tym razem z zachodu, ponownie spostrzegł wysepkę; stwierdził wówczas, że musi być ona wypełniona lodem^[1].

W 1880 roku George Pilz z pobliskiego miasteczka Sitka zaoferował nagrodę temu, kto doprowadzi go do złotonośnych rud. Przywódca ludu Auka, Kowee, zgłosił się do niego z kilkoma bryłkami złota; w odpowiedzi, Pilz wysłał do Juneau grupę poszukiwaczy, jednak podczas pierwszej wyprawy uznali oni te tereny za mało interesujące. W wyniku nalegań ze strony Kowee, Pilz ponownie skierował w okolice kanału Gastineau swoich ludzi, Joe Juneau i Richarda Harrisa, którzy znaleźli złoto wielkości „grochu i fasoli”.

18 października 1880 roku wyznaczyli oni zajmujący 650 tysięcy m² obszar, gdzie wkrótce utworzono obóz górniczy. W czasie niecałego roku, obóz przekształcił się w małe miasteczko–pierwsze na Alasce od czasu wykupu Alaski przez Stany Zjednoczone.

Juneau w 1887 roku

Pierwotnie miasteczko określane było mianem Harrisburg (po Richardzie Harrisie); jakiś czas później przydomek ten zmieniono na Rockwell, na cześć komandora podporucznika Charlesa Rockwella. W 1881 roku miasto zyskało swoją obecną nazwę, zaczerpniętą od nazwiska poszukiwacza złota Joe Juneau. W 1906 roku, po spadku zysków z wielorybnictwa i handlu futrami, znaczenie dotychczasowej stolicy Alaski, Sitka, zaczęło spadać i siedziba władz została przeniesiona do Juneau. W międzyczasie Juneau zyskało status największego miasta stanu.

W 1911 roku Kongres Stanów Zjednoczonych zatwierdził przyznanie funduszy na budowę kapitolu na Alasce. Jednakże z powodu wybuchu I wojny światowej jego konstrukcja została opóźniona; nastąpiły ponadto trudności w zakupie ziemi pod budowę obiektu. Lokalni mieszkańcy zebrali brakujące środki finansowe i prace konstrukcyjne rozpoczęły się 8 września 1929 roku. Budowa trwała niespełna dwa lata, bowiem obiekt został oddany do użytku 14 lutego 1931 roku. Za jego projekt, utrzymany w stylu art déco, odpowiadali architekci Departamentu Skarbu.

Statek wycieczkowy MS Volendam u brzegów Juneau

Pierwotnie w kapitolu znajdowały się biura federalne i poczta, ale gdy Alaska zyskała status stanu amerykańskiego w 1959 roku, budynek poszerzono o siedziby urzędów stanowych.

W czerwcu 1923 roku doszło do pierwszej wizyty Prezydenta Stanów Zjednoczonych, czyli w tym przypadku Warrena G. Hardinga, na Alasce. Odwiedził on wówczas między innymi Juneau.

Widok na współczesne Juneau i kanał Gastineau

Robert Atwood, ówczesny wydawca gazety Anchorage Times i promotor tego miasta, podejmował działania mające na celu przeniesienie stolicy stanu z Juneau, jednakże jego starania nie przyniosły rezultatów. Jednym z wymogów, jakie musiała spełnić ewentualna nowa stolica była odległość co najmniej 48 kilometrów od miast Anchorage i Fairbanks, aby zapobiec osiągnięciu przez jedno z nich dominującej pozycji. W latach 70. XX wieku ludność odrzuciła pomysł przeniesienia stolicy stanu do Willow, położonego około 110 kilometrów na północ od Anchorage. Referenda w sprawie przeniesienia stolicy z lat 1984 i 1996 również zakończyły się niepowodzeniem^[2].

Kiedy Alaska zyskała status stanu amerykańskiego, Juneau przeżyło wzrost związany z rozwojem administracji stanowej. Rozwój miasta przyspieszył znacząco po budowie ropociągu Trans-Alaska w 1977 roku, kiedy to budżet stanowy zaczęły zasilać wysokie zyski ze sprzedaży ropy naftowej. U progu XXI wieku odnotowano wzrost popularności turystyki w mieście; statki pasażerskie w 1990 roku dostarczyły do Juneau 230 tysięcy pasażerów, zaś w 2006 roku był to już niemalże milion osób.

Geografia edytuj

Centrum Juneau, w tle wznosząca się Mount Juneau

Zgodnie z danymi US Census Bureau, borough zajmuje powierzchnię 8 430 km², co czyni je 3. pod względem wielkości okręgiem tego typu w Stanach Zjednoczonych. 7 036 km² powierzchni miasta to ląd, zaś 1 394 km² (16,54%) to wody.

Centrum Juneau położone jest na wysokości poziomu morza, u podnóża stromych gór o wysokościach od 1 150 do 1 200 metrów. Na ich szczycie znajduje się Juneau Icefield, wielkie pole lodowe, z około trzydziestoma lodowcami. Śródmieście leży u podnóży masywu górskiego Mount Juneau, a od wyspy Douglas oddziela je kanał Gastineau. Na wyspę Douglas można dostać się za pomocą Juneau-Douglas Bridge.

Powierzchnia Juneau jest większa od między innymi stanu Delaware i, przez wiele lat, Juneau uznawane było za największe pod tym względem miasto w Stanach Zjednoczonych. Juneau jest ponadto jedyną stolicą stanu amerykańskiego, która graniczy z innym państwem, w tym przypadku: na wschodzie z Kanadą.

Sąsiednie boroughs edytuj

Okręg Haines – północny zachód, zachód
Okręg Hoonah–Angoon – południe, południowy wschód

Klimat edytuj

Juneau leży w strefie wilgotnego klimatu kontynentalnego (klasyfikacja Köppena – Dfb), chociaż od strefy klimatu subarktycznego (klasyfikacja Köppena – Dfc) miasto dzieli minimalny dystans. Lokalny klimat jest łagodniejszy, niż może sugerować jego klasyfikacja, głównie ze względu na oddziaływanie Oceanu Spokojnego. Zimy są wilgotne i długie, jednak nie mroźne; średnia temperatura w styczniu, najchłodniejszym miesiącu, wynosi –6 °C (21 °F). Okresy wiosenne, letnie i jesienne są chłodne/łagodne, ze średnią temperaturą w lipcu, najgorętszym miesiącu, na poziomie 18,3 °C (65 °F). Średnie roczne opady śniegu wynoszą 213 mm i występują od listopada od marca. Opady deszczu występują całorocznie i, w zależności od miejsca, wahają się średnio od 1 400 do 2 290 mm^[3].

Średnia temperatura i opady dla Juneau (1971−2000)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C]	14	14	16	22	26	30	32	28	23	16	13	12	32
Średnie temperatury w dzień [°C]	−0.8	1.3	4.2	9	13.2	16.4	18	17.3	13.4	8.3	3.1	0.6	8,66
Średnie temperatury w nocy [°C]	−6.3	−4.7	−2.3	0.8	4.5	7.8	9.6	9.1	6.6	3.2	−1.7	−4.2	1,85
Rekordy minimalnej temperatury [°C]	-30	-30	-26	-14	-4	-1	2	-1	-5	-12	-21	-29	−30
Opady [mm]	122.2	102.1	89.2	75.2	88.4	85.3	105.2	136.4	191.5	210.8	137.9	137.4	1481,6
Średnia liczba dni deszczowych	19.4	16.2	18.8	17.5	17.1	15.9	16.7	18.1	21.1	23.9	20.3	20.9	225,9
Średnia liczba dni śnieżnych	9.8	7.1	5.9	1.4	0	0	0	0	0	7	4.9	9.3	39,1
Średnie usłonecznienie [h]	80.6	90.4	136.4	183	232.5	189	182.9	161.2	111	65.1	60	40.3	1500
Źródło: NOAA^[4]

Demografia edytuj

Dane historyczne
Rok	Ludność	Zm., %
1900	1864	–
1910	1644	−11,8%
1920	3058	86%
1930	4043	32,2%
1940	5729	41,7%
1950	5956	4%
1960	6797	14,1%
1970	6050	−11%
1980	19 528	222,8%
1990	26 751	37%
2000	30 711	14,8%
2010	31 275	1,8%
Źródło^[5]

Zgodnie z danymi spisu powszechnego z 2000 roku, w mieście było 30 700 mieszkańców, 11 534 gospodarstw domowych i 7 600 rodzin. Gęstość zaludnienia wynosiła 4,4/km². Kompozycja rasowa prezentowała się następująco: ludność biała stanowiła 74,8% mieszkańców, Indianie 11,4%, Azjaci 4,7%, Latynosi lub osoby o pochodzeniu hiszpańskim 3,4%, Afroamerykanie 0,8%, zaś przybysze z wysp Pacyfiku 0,4%. 1,1% populacji miało inne pochodzenie, a 6,9% reprezentowało co najmniej dwie rasy. 2,6% mieszkańców zadeklarowało jako swój podstawowy język język tagalski, natomiast 2,4% wskazało hiszpański jako język, którym posługują się w domu^[6].

36,7% gospodarstw domowych zamieszkiwanych było przez dzieci poniżej 18 roku życia, 51,2% gospodarstw zamieszkiwały małżeństwa, 10,5% kobiety (bez obecnego męża), zaś 33,8% nie-rodziny. 24,4% spośród wszystkich gospodarstw domowych złożonych było z osób samotnych, w tym 4,3% z osób samotnych powyżej 65 lat. Średni rozmiar gospodarstwa domowego wynosił 2,6, zaś rodziny 3,1.

Osoby poniżej 18 roku życia stanowiły 27,4% populacji miasta, 8,1% ludzie z przedziału 18-24, 32,8% przedstawiciele grupy 25-44, 25,7% osoby w wieku 45-64, natomiast ludzie powyżej 65 roku życia reprezentowali 6,1% populacji. Średnia wieku wynosiła 35 lat. Na każde 100 kobiet przypadało 101,1 mężczyzn, a na każde 100 kobiet powyżej 18 lat przypadało 100,2 mężczyzn.

Średni dochód gospodarstwa domowego w mieście wynosił 62 034 dolarów, zaś średni dochód rodziny 70 284 dolarów. Mężczyźni osiągali przychody w wysokości 46 774 dolarów, natomiast kobiety 33 168 dolarów. Dochód per capita oscylował wokół 26 tysięcy dolarów. 6% populacji i 3,7% rodzin żyło poniżej relatywnej granicy ubóstwa, włączając w to 6,7% osób poniżej 18 lat i 3,9% osób powyżej 65 lat.

Gospodarka edytuj

Alaska State Capitol, siedziba części władz stanowych i ważne miejsce pracy w mieście

Jako stolica Alaski, jednym z najważniejszych pracodawców w Juneau jest rząd. Dotyczy to władz federalnych, stanowych i miejskich (obejmujących lokalne lotnisko, szpitale, przystanie i szkoły), a także uczelni University of Alaska Southeast. Urzędy państwowe i pośrednie skutki ich oddziaływania na lokalną ekonomię stanowią około 1/4 gospodarki Juneau^[7].

Turyści w centrum miasta

Kolejnym sektorem, który ma duży wkład w gospodarkę miasta jest turystyka. W 2005 roku, w okresie od maja do września, statki wycieczkowe dostarczyły do Juneau około miliona turystów^[8]. Pomimo korzyści płynących z turystyki, wyróżnić można również jej wady. Miejska biblioteka publiczna została zaprojektowana tak, by zapewniać widok na kanał Gastineau, jednakże cumujące w porcie statki zasłaniają panoramę. Bill Ray, który mieszkał w Juneau w latach 1938-2000 i reprezentował społeczność w lokalnym parlamencie, gdy ponownie odwiedził Juneau w 2003 roku, stwierdził: „Juneau nie idzie do przodu. [Miasto] sprzedało się turystyce.”^[9]

Ważnym elementem gospodarki miasta wciąż pozostaje rybołówstwo, mimo że jego znaczenie nie jest tak duże, jak w przeszłości. W 2004 roku Juneau uznane zostało za 49. najbardziej dochodowy port w Stanach Zjednoczonych pod względem objętości i 45. pod względem osiąganych zysków, jako że 15 milionów funtów wyłowionych ryb i skorupiaków wyceniono na ponad 21 milionów dolarów. Choć port w Juneau przetwarza stosunkowo niewiele owoców morza w porównaniu do miast tej wielkości na Alasce, istnieją setki komercyjnych kutrów rybackich, które sprzedają swoje ryby do zakładów w pobliskich Sitka, Hoonah, Petersburgu i Ketchikan.

Na pozarządowe gałęzie miejscowego przemysłu składa się ponadto między innymi górnictwo, agencje nieruchomości oraz finansowane przez władze federalne firmy konstrukcyjne, budujące drogi i autostrady.

Większość energii elektrycznej w Juneau jest generowana w elektrowni wodnej Snettisham, do której można dostać się wyłącznie za pośrednictwem statku lub samolotu. W mieście działa ponadto elektrownia Alaska Electric Light & Power (AEL&P).

W Juneau znajduje się siedziba główna linii lotniczych Wings of Alaska^[10].

Kultura edytuj

W Juneau znajduje się jedyny profesjonalny teatr na Alasce, Perseverance Theatre. Miasto organizuje doroczne festiwale: Alaska Folk Festival, Juneau Jazz & Classics oraz Celebration. Ponadto, w Juneau działa półprofesjonalna orkiestra symfoniczna Juneau Symphony. W centrum miasta zlokalizowanych jest kilka galerii sztuki, które biorą udział w akcjach specjalnych First Friday Gallery Walk i December Gallery Walk. Za koordynację tych wydarzeń odpowiada Juneau Arts & Humanities Council, podczas gdy za rozdział środków pieniężnych, dotacje oraz prowadzenie galerii odpowiedzialne jest Juneau Arts & Culture Center. W letnie piątkowe wieczory w parku miejskim Marine Park odbywają się koncerty muzyczne oraz występy grup tanecznych. Rozrywkę tego typu oferuje ponadto University of Alaska Southeast Campus, organizując różnego rodzaju wydarzenia muzyczne i teatralne.

W mieście działają dwie opery, Juneau Lyric Opera oraz Opera to Go. JLO przygotowuje sztuki w języku angielskim oraz włoskim, sponsoruje dwa coroczne festiwale, a także posiada własną grupę, 3 Tenors from Juneau, która daje występy w innych miastach amerykańskich.

Edukacja edytuj

Szkoły podstawowe i średnie edytuj

Juneau obsługiwane jest przez system Juneau School District, w skład którego wchodzi 8 publicznych szkół podstawowych i 5 szkół średnich, a także program edukacji domowej HomeBRIDGE^[11]. Ponadto, w mieście działa 5 szkół prywatnych.

College i uniwersytety edytuj

W Juneau zlokalizowana jest jedna uczelnia wyższa - University of Alaska Southeast. Jej historia sięga powstałego w 1956 roku Juneau-Douglas Community College i założonego w 1972 roku Southeastern Senior College. W 1980 roku obie szkoły zostały połączone w jeden uniwersytet - University of Alaska Juneau. Następnie uczelnia została zrestrukturyzowana i przemianowana na University of Alaska Southeast, kiedy to poszerzono ją o kampusy w miastach Ketchikan i Sitka. Uniwersytet znany jest z badań lasu Tongass National Forest i masywu Juneau Icefield.

Transport edytuj

Morze edytuj

Do Juneau można dostać się jedynie drogą morską lub powietrzną. Samochody i ciężarówki są transportowane do i z miasta barkami lub promem. Tym samym Juneau jest jedną z zaledwie pięciu stolic stanów amerykańskich, do których nie docierają autostrady międzystanowe (pozostałe to: Dover, Jefferson City, Carson City i Pierre)^[12]. W mieście działa również system autobusów; kursują ponadto taksówki i busy wycieczkowe, jednakże są one nastawione przede wszystkim na obsługę turystów.

Powietrze edytuj

Juneau International Airport

Miasto obsługiwane jest przez port lotniczy Juneau International Airport, a od 2009 roku operatorem lotów pasażerskich pozostają linie lotnicze Alaska Airlines. Oferują one połączenia do miast Anchorage i Sitka, a także wielu mniejszych miejscowości na terenie Alaski. Linie Wings of Alaska, Alaska Seaplanes oraz Air Excursions umożliwiają loty do miasteczek lub nawet wsi w południowych częściach stanu.

Juneau-Douglas Bridge

Drogi edytuj

Zagrożenia lawinowe, strome zbocza, niskie temperatury oraz ochrona środowiska sprawiają, że konstrukcja i późniejsze utrzymywanie dróg w regionie jest trudne oraz kosztowne.

Most Juneau-Douglas Bridge łączy Juneau z wyspą Douglas. Pierwotna wersja powstała w 1953 roku, jednakże w 1980 roku wybudowano nową strukturę, która zastąpiła oryginał.

Lodowiec Mendenhall edytuj

Popularnym celem podróży, zwłaszcza wśród turystów, jest lodowiec Mendehall, który słynie z łatwej dostępności. Lodowiec zlokalizowany jest w odległości 12 mil od centrum Juneau i można go dostrzec z lokalnych dróg. Z tego powodu kilku operatorów oferuje wycieczki do lodowca, zaś latem możliwe jest oglądanie go z góry, poprzez wyprawy samolotowe i helikopterowe. Do lodowca docierają ponadto turystyczne psie zaprzęgi. Na miejscu działa centrum turystyczne, które za wstęp na lodowiec pobiera opłatę w wysokości 3 dolarów.