Karabin maszynowy Bren
Bren – brytyjski ręczny karabin maszynowy projektu czechosłowackiego konstruktora broni Václava Holka.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Projektant | |
| Producent |
Royal Small Arms Factory |
| Rodzaj | |
| Obsługa |
1 |
| Historia | |
| Prototypy |
1931–1934[1] |
| Produkcja |
1937 – ? |
| Dane techniczne | |
| Kaliber |
7,7 mm |
| Nabój | |
| Magazynek |
łukowy, 30-nab.[2] |
| Wymiary | |
| Długość |
1150 mm[2] |
| Długość lufy |
666 mm[2] |
| Masa | |
| broni |
10,25 kg[2] |
| Inne | |
| Prędkość pocz. pocisku |
730 m/s[2] |
| Szybkostrzelność teoretyczna |
500 strz./min[2] |
Historia edytuj
Bren był produkowaną na licencji odmianą rozwojową czechosłowackiego rkmu ZB vz. 26, dostosowaną do standardowej brytyjskiej amunicji. Nazwa pochodziła od nazw miejscowości Brno, w której znajdowały się zakłady Zbrojovka Brno (producent ZB 26) i Enfield, w których znajdowały się zakłady Royal Small Arms Factory (miały produkować wersję licencyjną). Bren został wybrany jako zwycięzca konkursu na rkm dla armii brytyjskiej, prowadzonego od 1930 do 1934 roku, w toku którego konstrukcja broni podlegała kolejnym ulepszeniom[1]. Pierwszy seryjny Bren został wyprodukowany 3 września 1937, a 4 sierpnia 1938 rkm został oficjalnie przyjęty na uzbrojenie armii brytyjskiej[1].
W stosunku do ZB 26 zmieniono nabój na brytyjski .303 cala[2], poza tym m.in. wydłużono komorę zamkową i uproszczono rozkładanie. Szybkostrzelność teoretyczna uległa zmniejszeniu, lecz wzrosła celność[1]. Na potrzeby armii brytyjskiej produkowano prawie identyczne wersje Mk I, Mk I* (wymienne oznaczenie Mk IM), Mk II i Mk III. W czasie wojny karabin był produkowany również przez australijskie zakłady Lithgow Small Arms Factory oraz przez kanadyjskie zakłady John Inglis w Toronto, gdzie również powstała wersja kalibru 7,92 × 57 mm (dla Chin). W 1944 roku rozpoczęto produkcję lżejszej wersji Mk IV.
W 1959 roku powstała wersja L4 kalibru 7,62 × 51 mm NATO[2]. L4 produkowany był w wersjach A1 do A6. Wersje L4A3, L4A4 i L4A6 miały lufy z rowkami przyśpieszającymi chłodzenie w czasie intensywnego prowadzenia ognia.
W czasie II wojny światowej Bren znajdował się na uzbrojeniu armii brytyjskiej i armii państw Wspólnoty Brytyjskiej, a także jednostek innych armii utworzonych na terytorium Wielkiej Brytanii (w tym Wojska Polskiego). Z ok. 30.000 sztuk wyprodukowanych do czerwca 1940 roku, większość utracono we Francji, a w Wielkiej Brytanii pozostało w tym okresie jedynie 2300 sztuk[1]. W szczytowym okresie, po wprowadzeniu 6 czerwca 1941 uproszczonego modelu Mk II, produkcja sięgnęła 1000 sztuk miesięcznie[1].
Po II wojnie światowej był używany między innymi w czasie wojny koreańskiej oraz wojny falklandzkiej. Pozostawał na wyposażeniu armii Jej Królewskiej Mości do lat 90. XX wieku[2], a także indyjskiej, która wykorzystywała je podczas walk w Kaszmirze jeszcze na początku XXI wieku.
Opis techniczny edytuj
Ręczny karabin maszynowy Bren był zespołową bronią samoczynno-samopowtarzalną. Zasada działania oparta o odprowadzanie gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, ryglowanie przez przekoszenie zamka w płaszczyźnie pionowej[2]. Zasilanie magazynkowe z magazynka pudełkowego o pojemności 30 naboi (w praktyce ładowano do 29, gdyż część magazynków pochodzących od kooperantów zacinała się przy pełnym załadowaniu[1]). Lufa wymienna zakończona stożkowym tłumikiem płomieni. Broń standardowo wyposażona w dwójnóg. Mogła być też używana w roli uniwersalnego karabinu maszynowego na specjalnym trójnogu[1].
Dane taktyczno-techniczne edytuj
| Wzór | Mk I | Mk I* / Mk IM | Mk II | Mk III | Bren (chiński) | L4 |
| Nabój | .303 (7,7 × 56 mm R) | .303 (7,7 × 56 mm R) | .303 (7,7 × 56 mm R) | .303 (7,7 × 56 mm R) | 7,92 × 57 mm Mauser | 7,62 × 51 mm NATO |
| Długość karabinu (mm) | 1156 | 1156 | 1153 | 1153 | ? | ? |
| Długość lufy (mm) | 635 | 635 | 572 | 572 | ? | ? |
| Masa karabinu (kg) | 8,68 | 8,68 | ? | ? | ? | ? |
| Szybkostrzelność teoretyczna (strz./min) | 500 | 540 | 480 | 520 | ? | ? |
| Prędkość początkowa pocisku (m/s) | 731 | 731 | ? | ? | ? | ? |
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa 1994: Wydawnictwo „WIS”, s. 33. ISBN 83-86028-01-7.