Karol Stefan Habsburg
Karol Stefan Habsburg-Lotaryński (niem. Karl Stephan Eugen Viktor Felix Maria von Habsburg-Lothringen, ur. 5 września 1860 w Židlochovicach, zm. 7 kwietnia 1933 w Żywcu) – austriacki arcyksiążę z cieszyńsko-żywieckiej linii Habsburgów, tytularny książę cieszyński w latach 1930-1933.
| |
 Großadmiral
| |
| Data i miejsce urodzenia |
5 września 1860 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 kwietnia 1933 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1877–1918 |
| Siły zbrojne | |
| Odznaczenia | |
                   
| |
Kandydat państw centralnych na króla polskiego w 1918 roku.
Życiorys edytuj
Urodził się 5 września 1860 roku w Židlochovicach. Jego rodzicami byli Karol Ferdynand Habsburg i jego żona arcyksiężniczka Elżbieta. Po śmierci ojca został adoptowany i był wychowywany przez stryja, arcyksięcia Albrechta Fryderyka[1]. Był bratem m.in. arcyksięcia Fryderyka Marii Habsburga, ostatniego księcia cieszyńskiego. Został skierowany do służby w marynarce wojennej. Po dwóch latach nauki w cesarskiej akademii morskiej otrzymał w 1879 roku patent oficerski. Rozpoczął służbę na morzu i wspinał się po szczeblach kariery. Był członkiem założycielem Cesarskiej i Królewskiej Eskadry Jachtowej[2]. Uchodził za człowieka o nowoczesnych przekonaniach.
Miał sprecyzowane poglądy polityczne. Wyrażał nadzieję, że wybijające się na niepodległość nowo powstałe narody staną się habsburskimi krajami koronnymi, zaspokajającymi lokalne aspiracje, ale należącymi do pokojowego i rozkwitającego imperium[3]. Dla każdego ze swoich synów widział miejsce w hierarchii habsburskich rządów. Po śmierci arcyksięcia Albrechta odziedziczył galicyjski majątek. Dwa zamki w Żywcu miały własne włości: czterdzieści tysięcy hektarów lasów. Arcyksiążę odziedziczył Browar Arcyksiążęcy, który jego stryj założył w 1865 roku[4]. Dokonał w nim wielu nowych inwestycji, kupując nowoczesne wyposażenie, instalując oświetlenie elektryczne, nabywając wagony kolejowe[5]. Odszedł ze służby w marynarce.
Gospodarując w Żywcu rozbudował zamek. Dobudował nowe skrzydło. Prace renowacyjne związane z przebudową nowego zamku prowadził między innymi Karol Stryjeński. Ostatnią przebudowę zamku prowadził w 1911 roku Leopold Simony. Arcyksiążę zamówił nową kolekcję obrazów, którymi obwiesił ściany i korytarze. Przy wprowadzaniu zmian korzystał z pomocy polskich artystów z Galicji. Oddawał się swoim zamiłowaniom i nowym hobby. Kolekcjonował samochody. Odbywał próbne jazdy po całej Europie. W 1910 roku zorganizował Zjazd Automobili. Ściągnął do Żywca zmotoryzowaną szlachtę monarchii habsburskiej. Wiele czasu poświęcał rodzinie. Dbał o wychowanie dzieci. 4 maja 1914 roku kupił zespół pałacowy w Rajczy[6][7][8].
W dwudziestoleciu międzywojennym był uznawany przez polskie środowisko monarchistyczne za odpowiedniego kandydata do korony (w czasie I wojny światowej był poważnym kandydatem na monarchę Królestwa Polskiego pod kontrolą Niemiec i Austro-Węgier). W 1907 roku arcyksiążę ogłosił polskość rodziny[9], natomiast na tronie ostatecznie nie zasiadł (m.in. z powodu sprzeciwu cesarza Karola)[10]. Był pierwszym Habsburgiem, który nauczył się polskiego. Zamieszkał w Galicji. Wydał dwie córki za polskich arystokratów. Renata wyszła za mąż w 1909 roku za księcia Hieronima Radziwiłła, który zmarł w 1945 roku w łagrze radzieckim koło Woroszyłowgradu. Mechtylda wyszła za mąż w 1913 roku za księcia Olgierda Czartoryskiego, zmarłego w 1977 roku w Rio de Janeiro. Karol Stefan kochał też muzykę polską, szczególnie Chopina. Był podobno znakomitym interpretatorem dzieł tego kompozytora.
W 1930 został tytularnym księciem cieszyńskim, po tym jak jego bratanek, książę Albrecht II Habsburg zrzekł się praw do tronu[11].
Odznaczenia edytuj
- Austriackie[12]
- Order Złotego Runa (1878, Austria)[13]
- Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych (Austria)
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy (Austria)
- Zagraniczne[12]
- Baliw Krzyża Wielkiego Orderu Maltańskiego z wyr. za Jerozolimę (SMOM)
- Order Świętego Stefana (Toskania)
- Order Królewski Serafinów (Szwecja)
- Order Orła Czarnego (Prusy)
- Order Słonia (Dania)
- Wstęga Trzech Orderów (Portugalia)
- Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Wieży i Miecza (Portugalia)
- Krzyż Wielki Orderu Karola III (Hiszpania)
- Krzyż Wielki Orderu Korony (Wirtembergia)
- Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
- Krzyż Wielki Orderu Daniły I (Czarnogóra)
- Krzyż Wielki Orderu Ernestyńskiego (Saksonia)
- Order Osmana I klasy z brylantami (Turcja)
Małżeństwo i rodzina edytuj
W 1886 poślubił swoją kuzynkę arcyksiężniczkę Marię Teresę Habsburg, z którą miał sześcioro dzieci, arcyksiążąt:
- Eleonorę Marię (1886-1974) żonę od 1913 Alfonsa von Kloss (1880-1953)[14];
- Renatę Marię (1888-1935), od 1909 r. żonę księcia Hieronima Radziwiłła (1885-1945);
- Karola Olbrachta (1888-1951), polskiego patriotę, który zawarł morganatyczne małżeństwo z Alicją Elżbietą Ankarcrona (1889-1985), primo voto Badeni[15];
- Mechtyldę (1891-1966) żonę od 1913 Olgierda Czartoryskiego (1888-1977)[16];
- Leona Karola (1893-1939), który zawarł morganatyczne małżeństwo z Marią-Klothildą von Thuillières, hrabiną von Montjoye-Vaufrey et de la Roche (1893-1978). Ich potomkowie noszą tytuł „Hrabiów von Habsburg”;
- Wilhelma Franciszka (1895-1948) – ukraińskiego działacza politycznego, pretendenta do tronu Ukrainy.
Przypisy edytuj
- ↑ Snyder 2010 ↓, s. 41.
- ↑ Snyder 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Snyder 2010 ↓, s. 48.
- ↑ Snyder 2010 ↓, s. 63.
- ↑ Snyder 2010 ↓, s. 64.
- ↑ Edward Poskier. Ratujmy pałac Lubomirskich w Rajczy!. „Niedziela”, 2001. Kuria Metropolitarna w Częstochowie. ISSN 0208-872X.
- ↑ Andrzej Ryłko: Szkice do historii Rajczy. [dostęp 2017-08-07].
- ↑ Edward Wieczorek. „Krajoznawca Górnośląski”, 2017-12. Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK.
- ↑ Snyder 2010 ↓, s. 57.
- ↑ Habsburgowie z Żywca. [dostęp 2013-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-30)].
- ↑ KTO WŁADAŁ KSIĘSTWEM? [online] [dostęp 2021-04-25].
- ↑ a b The titled nobility of Europe. Londyn: Harrison & Sons, 1914, s. 14-15.
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1918, s. 50.
- ↑ Zaślubiny w Żywcu Nowosci Illustrowane 1913 nr 3 s. 2-3 (zdjęcie młodej pary i gości) [1]
- ↑ Pierwszym mężem Alicji Elżbiety był hr. Ludwik Badeni (1873-1916), dyplomata austriacki polskiego pochodzenia. Z tego małżeństwa pochodził Kazimierz Badeni (1912-2010), który po wstąpieniu do zakonu dominikanów przyjął imię Joachim
- ↑ Ślub arcyks. Mechtyldy w Żywcu Czas 1913 nr 16 z 11 stycznia s. 1 [2]
Bibliografia edytuj
- Mariusz Patelski, Habsburgowie z Żywca, [w:] Edukacja historyczna a współczesność, red. B. Kubis, Uniwersytet Opolski: Opole 2003.
- Mariusz Patelski, Arcyksiążę Karol Olbracht Habsburg Pułkownik Wojska Polskiego i ostatni dziedzic Żywca, [w:] Grot. Zeszyty Historyczne 2005, nr 23.
- Timothy Snyder: Czerwony książę. Warszawa: Świat Książki, 2010. ISBN 978-83-247-1217-5. OCLC 751066141.
- Andrew Wheatcroft, Habsburgowie, Barbara Sławomirska (tłum.), Kraków: Wydaw. Literackie, 2000, ISBN 83-08-03011-4, OCLC 68630972.
- Maria Krystyna Habsburg, Adam Tracz, Krzysztof Błecha, Księżna. Wspomnienia o Polskich Habsburgach, Żywiec: Bonimed, 2009, ISBN 978-83-930106-0-8, OCLC 751386081.
- A. Tracz, K. Błecha: „Ostatni król Polski” Karol Stefan Habsburg, Żywiec 2012, ISBN 978-83-930106-1-5.
Linki zewnętrzne edytuj
- Historia żywieckiej gałęzi rodu Habsburgów
- Barbara Romer Kukulska, Habsburgowie mówią o sobie. Od Szwajcarii do Bestwiny wiadomości24.pl [dostęp 2013-12-03]