Katastrofa kysztymska
Katastrofa kysztymska – wypadek jądrowy, który miał miejsce 29 września 1957 roku w Majaku – jednym z największych zakładów jądrowych ZSRR, zlokalizowanym około 150 kilometrów na południowy wschód od Swierdłowska w pobliżu miasta Kasli i 72 kilometry na północny zachód od Czelabińska. Miastem położonym najbliżej zakładu jest Oziorsk, stanowiący ośrodek administracyjny. Nazwa „katastrofa kysztymska”, mimo że Kysztym nie był w żaden sposób związany z zakładem Majak, pojawiała się w mediach z tego powodu, iż Kysztym był najbliższym miastem do zakładu Majak (Oziorsk był wówczas miastem zamkniętym).
 Przebieg trasy radioaktywnej chmury po katastrofie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce | |
| Rodzaj zdarzenia | |
| Data | |
| Godzina |
16:22 |
| Ofiary śmiertelne |
200 osób |
Położenie na mapie Związku Radzieckiego  | |
 55°42′45,0″N 60°50′53,0″E/55,712500 60,848056
| |
Zakłady Majak edytuj
Zakłady Majak powstały jako część radzieckiego programu badań nad bronią jądrową. Pierwotny cel zakładu to rafinowanie i obrabianie plutonu o przeznaczeniu wojskowym. W tym celu zbudowano pięć reaktorów jądrowych. W późniejszym okresie zakład specjalizował się w przetwarzaniu odpadów promieniotwórczych, głównie plutonu ze zdemobilizowanej broni i wypalonego paliwa jądrowego.
Okoliczności katastrofy edytuj
29 września 1957 roku doszło do awarii systemu chłodzenia zbiornika zawierającego dziesiątki tysięcy ton rozpuszczonych odpadów jądrowych. Awaria skutkowała eksplozją (niemającą charakteru jądrowego) o sile porównywalnej do wybuchu 75 ton trotylu (310 gigadżuli), a w konsekwencji pokrycie obszaru 39 000 kilometrów kwadratowych skażeniem promieniotwórczym o pierwotnej aktywności 2 milionów kiurów. W konsekwencji tej awarii ponad 200 osób zmarło na chorobę popromienną, 10 tysięcy ewakuowano, 470 tysięcy narażono na działanie promieniowania jonizującego, a obszar o wielkości setek kilometrów kwadratowych został wyłączony z użytku[1]. Ludzie popadli w histerię wynikającą z obawy przed możliwością wybuchu nowych „tajemniczych” chorób. Widziano ofiary chorób o skórze „zsuwającej się” z twarzy, dłoni i innych odsłoniętych fragmentów ciała[2].
Po awarii edytuj
Zdarzenie jądrowe, najpoważniejsze w historii ZSRR aż do katastrofy w Czarnobylu, skategoryzowano według międzynarodowej skali zdarzeń jądrowych jako „poważną awarię” – 6 w skali od 0 do 7. Plotki o awarii jądrowej w pobliżu Czelabińska krążyły na Zachodzie przez dłuższy czas. Fakt, że na wschód od Uralu nastąpił poważny wypadek jądrowy, wywnioskowano z badań nad wpływem promieniowania na rośliny, zwierzęta i ekosystemy, opublikowanych przez profesora Lwa Tumermana, byłego przewodniczącego laboratoriów biofizycznych Instytutu Biologii Molekularnej w Moskwie i jego współpracowników.
W 1966 roku na terenie najbardziej skażonym utworzono Rezerwat przyrody „Wostoczno-Uralskij”.
Anna Gyorgy[3], powołując się na ustawę o wolności informacji i w ten sposób otwierając akta CIA, dotarła do faktu, że CIA wiedziała od początku o katastrofie w zakładach Majak z roku 1957, lecz powstrzymywała się od ujawniania tej informacji, chcąc zapobiec zahamowaniu rozwijającego się przemysłu jądrowego w Stanach Zjednoczonych. Ralph Nader twierdził, że informacja nie została ujawniona ze względu na niechęć CIA do podkreślania faktu, że w Związku Radzieckim doszło do katastrofy jądrowej. Mogło to spowodować obawy u ludzi mieszkających w pobliżu instalacji jądrowych na terytorium Stanów Zjednoczonych[2]. Rosjanie oficjalnie przyznali się do katastrofy dopiero w roku 1992, niedługo po upadku ZSRR.
Przypisy edytuj
- ↑ Zhores Miedwiediew, The Australian, 9.12.1976.
- ↑ a b Pollock, Richard, 1978. „Soviets Experience Nuclear Accident”, Critical Mass Journal 3 str. 7–8.
- ↑ Gyorgy, A. et al., 1980. No Nukes: Everyone’s Guide to Nuclear Power, South End Press, ISBN 0-89608-006-4. s. 13, 128.