Wikipedia

Kodeks Moskiewski

rękopis Nowego Testamentu

Kodeks Moskiewski, łac. Codex Mosquensis, oznaczany symbolem Kap albo 018 (Gregory-Aland), Απρ1 (von Soden)[1] – grecki uncjalny rękopis Nowego Testamentu na pergaminie. Przekazuje tekst Listów powszechnych oraz Listów Pawła wraz z komentarzem. Paleograficznie datowany jest na IX wiek. Kodeks pochodzi z Athos, skąd sprowadzony został do Moskwy, niektóre jego partie zostały utracone. Rękopis jest rzadko cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Część kart zaginęła.

Kodeks Moskiewski
Ilustracja
Kodeks Moskiewski, tekst 1 Pt 1,1-3 oraz scholia w dolnym marginesie
Oznaczenie

Kap

Data powstania

IX wiek

Rodzaj

Kodeks majuskułowy

Numer

018

Zawartość

Listy powszechne, Listy Pawła

Język

grecki

Rozmiary

33,8 × 24,2 cm

Typ tekstu

tekst bizantyński

Kategoria

V

Miejsce przechowywania

Państwowe Muzeum Historyczne w Moskwie

Opis edytuj

Zachowało się 288 pergaminowych kart (33,8 na 24,2 cm) kodeksu z tekstem Listów Pawła oraz Listów powszechnych, z wyjątkiem dwóch luk (Rz 10,18—1 Kor 6,13; 1 Kor 8,8-11). Oryginalny kodeks zawierał także księgę Dziejów Apostolskich, która to księga zaginęła w całości[2].

Tekst pisany jest w 2 kolumnach na stronę, 27 linijkach w kolumnie, późną majuskułą[3]. Stosuje przydechy i akcenty[2].

Tekst został podzielony na paragrafy krótkimi komentarzami. Komentarze pisane są minuskułą. Na dole strony znajdują się scholia, których autorstwo przypisano dla Jana Chryzostoma, pisane minuskułą[4][a].

Tekst edytuj

Grecki tekst kodeksu reprezentuje bizantyńską tradycję tekstualną. Nie jest to jednak standardowy tekst bizantyński. Hermann von Soden zaklasyfikował go do grupy I[5] (późniejsi badacze uznali tę grupę za tekst cezarejski). Kurt Aland dał mu profil 1541 331/2 82 8s w Listach Pawła oraz 801 111/2 42 4s w Listach powszechnych. Profil ten oznacza, że kodeks wspiera tekst bizantyński przeciwko „oryginalnemu”[b] w 154 miejscach dla Listów Pawła i 80 – dla Listów powszechnych, współbrzmi zarówno z tekstem bizantyńskim, jak i „oryginalnym” w 33 i 11 miejscach, wspiera tekst „oryginalny” przeciwko bizantyńskiemu w 8 i 4 miejscach. Ponadto kodeks posiada 8 sobie właściwych wariantów w Listach Pawła i 4 – w Listach powszechnych. W oparciu o ten profil tekst rękopisu został zaklasyfikowany do V kategorii Alanda[3].

Tekst jest pokrewny dla kodeksu 0151. W Liście do Galacjan na 279 wyodrębnionych wariantów aż w 263 przypadkach oba kodeksy przekazują tekst zgodny. Różnic jest 16, mają wyłącznie charakter gramatyczny i na ogół jest to rezultat odmiennej wymowy niektórych samogłosek. Jest to bardzo wysoki stopień zgodności jak na rękopisy tradycji bizantyjskiej. Oba muszą pochodzić od tego samego przodka oddalonego co najwyżej o jedną generację wstecz. Jest rzeczą nieprawdopodobną, by jeden z rękopisów został skopiowany od drugiego ze względu na indywidualne różnice pomiędzy nimi. Oba rękopisy posiadają również komentarze o wysokim stopniu zgodności[5].

W Rzymian 1,8 przekazuje wariant περι, charakterystyczny dla rękopisów aleksandryjskich i wspierany przez rękopisy: א, A, B, C, D*, 33, 81, 1506, 1739 i 1881. Rękopisy tradycji bizantyjskiej przekazują wariant υπερ (także G Ψ)[6].

Jest jednym z najstarszych rękopisów, który w 1 Tymoteusza 3,16 przekazuje wariant θεός ἐφανερώθη (Bóg objawiony), charakterystyczny dla rękopisów późnej tradycji bizantyńskiej. Wcześniejsze rękopisy przekazują wariant ὃς ἐφανερώθη (który został objawiony)[7][8].

Historia edytuj

Kodeks jest zgodnie datowany na IX wiek. Datowali go tak XIX-wieczni, jak i XX-wieczni badacze (Tregelles[9], Tischendorf[10], Scrivener[11], Gregory[2], Kenyon[12]). W taki też sposób datuje go dziś INTF[3]. Wczesna historia kodeksu aż do roku 1655 jest nieznana. Z uwagi na zamiar przystąpienia do prac nad nowym przekładem Biblii, nazwanym później Biblią moskiewską[13][c], kodeks został w 1655 roku przywieziony przez mnicha Arseniusza, wraz z innymi rękopisami, z klasztoru św. Dionizego na górze Athos do Moskwy[14][d] na prośbę patriarchy Nikona[13]. Przechowywany był w bibliotece Świętego Synodu (XCVIII)[2][11]. Od 1920 roku rękopis przechowywany jest w Państwowym Muzeum Historycznym (V. 93, S. 97)[3][15].

Tekst rękopisu został skolacjonowany przez Matthaei[16]. Wykorzystał go Scholz w swoim wydaniu greckiego NT, cytując go za pośrednictwem Matthaei[14]. Od czasów Tischendorfa jest cytowany we wszystkich wydaniach greckiego NT. Scrivener ocenił, że rękopis powinien być często cytowany ex silentio[11]. We współczesnych wydaniach Nestle-Alanda rzadko jest cytowany indywidualnie, na ogół cytowany jest ex silentio[5]. NA27, w odróżnieniu od poprzednich wydań, wprowadziło rozróżnienie wykorzystanych rękopisów, jeżeli chodzi o kolejność cytowania. Kodeks 018 zaliczony został do świadków II rzędu[17]. UBS4 cytuje go jako Byz[18], które to siglum służy do oznaczenia wszystkich rękopisów tradycji bizantyńskiej. Oznacza to, że jest cytowany tylko wtedy, gdy jest zgodny z całą grupą, do której został przypisany. Nie jest cytowany indywidualnie[19].

Pierwsze facsimile (typograficzne) wydał Matthaei, była to tylko jedna linijka tekstu[11]. William Hatch wydał jego fotograficzne facsimile (jedna strona kodeksu), a także Bruce M. Metzger (tekst 1 Pt 1,1-3)[20].

Na listę rękopisów Nowego Testamentu wciągnął go Scholz, który oznakował go przy pomocy siglum 102 w przypadku Listów powszechnych oraz siglum 117 w przypadku Listów Pawła. W 1849 Tischendorf nadał mu siglum I w Listach powszechnych oraz K w Listach Pawła. W 1859 roku Tischendorf nadał siglum K dla całego rękopisu[14]. Gregory w 1908 nadał mu siglum 018[1].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Według Gregory'ego w Listach powszechnych zawiera catenę, a w Listach Pawła – scholia Jana Demasceńskiego (Gregory, Textkritik, 1900, s. 102).
  2. ↑ „Oryginalny” oznacza tu tekst w rekonstrukcji Alanda – Novum Testamentum Graece.
  3. ↑ Biblię moskiewską wydano w 1663 roku.
  4. ↑ Sugeruje to nota na karcie pierwszej oraz drugiej – κτημα μονης του κυρου διονυσιου. (Gregory, Textkritik, 1900. s. 102. )

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Caspar René Gregory: Die griechischen Handschriften des Neuen Testament. Leipzig: J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung, 1908, s. 34. (niem.).
  2. ↑ a b c d C. R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. Leipzig: 1900, s. 101-102.
  3. ↑ a b c d K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 113. ISBN 978-0-8028-4098-1.
  4. ↑ Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration. 2005, s. 77. ISBN 978-0-19-516122-9.
  5. ↑ a b c R. Waltz: Codex Mosquensis I Kap (018). Encyclopedia of Textual Criticism, 2007.
  6. ↑ NA26, s. 409
  7. ↑ Bruce M. Metzger: A Textual Commentary on the Greek New Testament. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001, s. 573-573. ISBN 3-438-06010-8.
  8. ↑ 1 Timothy 3:16 in Codex Alexandrinus at the Bible Research
  9. ↑ S.P. Tregelles: An Introduction to the Critical Study and Knowledge of the Holy Scriptures. London: 1856, s. 205.
  10. ↑ K.v. Tischendorf: Novum Testamentum Graece. Editio Septima. Lipsiae: 1859, s. CLXXX.
  11. ↑ a b c d Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 172.
  12. ↑ Frederic George Kenyon: Handbook to the Textual Criticism of the New Testament. Wyd. 2. London: Macmillan, 1912, s. 108.
  13. ↑ a b Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 224.
  14. ↑ a b c C. R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. Leipzig: 1900, s. 102.
  15. ↑ Por. В.Д. Лихарева: Бизантийская минютюра. Moskwa: Искусство, 1977, s. 11.
  16. ↑ C. F. Matthaei: Novum Testamentum Graece et Latine. Riga: 1782-1788. (jako g)
  17. ↑ Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C. M. Martini, B. M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001, s. 61*-62*.
  18. ↑ B. Aland, K. Aland, J. Karavidopoulos, C. M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 4. Stuttgart: United Bible Societies, 1993, s. 11*. ISBN 978-3-438-05110-3.
  19. ↑ B. Aland, K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 4. Stuttgart: United Bible Societies, 1993, s. 4*. ISBN 978-3-438-05110-3.
  20. ↑ J.K. Elliott: A Bibliography of Greek New Testament Manuscripts. Cambridge University Press, 1989, s. 48. ISBN 0-521-35479-X.

Bibliografia edytuj

  • C. R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J. C. Hinrichs, 1900, s. 101-102.
  • J. Leroy. Un témoin ancien des petits catéchèses de Théodore Studite. „Scriptorium”. 15, s. 36–60, 1961. 
  • Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration. Wyd. 4. New York – Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 77. ISBN 978-0-19-516122-9.
  • Kurt Treu. Die Griechischen Handschriften des Neuen Testaments in der UdSSR; eine systematische Auswertung des Texthandschriften in Leningrad, Moskau, Kiev, Odessa, Tbilisi und Erevan. „T & U”. 91, s. 280–283, 1966. Berlin. 

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kodeks_Moskiewski&oldid=71930645”