Koma (astronomia)
Koma – pyłowo-gazowa „atmosfera” o zazwyczaj kulistym kształcie, otaczająca jądro komety i powstająca w miarę zbliżania się do Słońca pod wpływem jego promieniowania. Termin pochodzi od łacińskiego słowa coma, co znaczy włosy.
Rozmiary edytuj
Rozmiar komy oraz to, kiedy zaczyna się ona tworzyć, zależy zasadniczo od dwóch czynników: zasobów materii zgromadzonych w jądrze komety oraz jej odległości od Słońca. Komety „nowe”, które po raz pierwszy zbliżają się do Słońca, posiadają większy zapas materii i tym samym mogą wytworzyć rozleglejszą komę w większej odległości od gwiazdy. W konsekwencji odległość od Słońca, w której zaczyna tworzyć się głowa komety, jest inna przy każdym przelocie. Średnica komy w przypadku większości komet zazwyczaj wynosi około 50 000 kilometrów i tylko sporadycznie trafiają się komety, których otoczki mają średnicę przekraczającą milion kilometrów. Maksymalne rozmiary koma osiąga, kiedy kometa znajduje się w odległości 1,4 j.a. od Słońca. Jak dotąd największą zaobserwowaną gołym okiem komą może poszczycić się kometa 1811 I Flaugergues – jej średnica wynosiła 1,7 × 106 km i była większa od średnicy Słońca o 22%. Jeśli dokona się pomiaru nadfioletowego promieniowania cząsteczek wodoru wydobywających się z jądra komety, wówczas rozmiary komy okazują się znacznie większe – tutaj rekordzistką jest kometa 1970 II Bennett, której wodorowa otoczka miała średnicę 14 × 106 km.
Gęstość i masa edytuj
Koma charakteryzuje się bardzo niską gęstością – szacunkowa ilość cząstek przy powierzchni jądra wynosi około 105/cm3, co jest znikomą wielkością w porównaniu z gęstością powietrza przy powierzchni Ziemi (2,55 × 1019/cm3). Maleje ona wraz ze wzrostem odległości od jądra, by wreszcie zrównać się z gęstością materii międzygwiezdnej. Z uwagi na małą gęstość komy, niewielka jest także jej masa: nie przekracza ona 109 kg, z czego zaledwie 0,01-1% przypada na cząsteczki gazów. Podczas jednego przelotu w pobliżu Słońca, z komy ulatuje w przestrzeń do 1011 kg materii, co stanowi stukrotność jej maksymalnej masy.
Skład chemiczny edytuj
Komę tworzą przede wszystkim cząstki pyłów oraz atomy i cząsteczki głównych gazów OH, NH, CN, C3, C2 i NH2. Rzadziej spotykane substancje to żelazo, chrom, nikiel, wapń, miedź i potas.