Wikipedia

Komitet Obrony Demokracji

polskie stowarzyszenie

Komitet Obrony Demokracji (KOD) – polski ruch społeczny i stowarzyszenie założony 19 listopada 2015 i zarejestrowany 2 grudnia 2015 w odpowiedzi na politykę obozu rządowego Prawa i Sprawiedliwości. KOD krytykuje tę politykę jako niedemokratyczną, szkodliwą dla polskich interesów i zagrażającą ładowi konstytucyjnemu.

Komitet Obrony Demokracji
Ilustracja
Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Data założenia

19 listopada 2015

Rodzaj stowarzyszenia

stowarzyszenie

Profil działalności

monitorowanie życia publicznego

Zasięg

Rzeczpospolita Polska

Przewodniczący Zarządu Głównego

Jakub Karyś

Nr KRS

0000604562

Data rejestracji

1 marca 2016[1]

brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Baner KODu na platformie otwierającej katowicki Marsz Równości (2018)

Ruch powstał w następstwie działań rządu, powołanego w wyniku wyborów parlamentarnych w Polsce w 2015, które przyczyniły się, według części komentatorów, do zaburzenia ładu konstytucyjnego w Polsce, przede wszystkim poprzez zmiany w strukturze Trybunału Konstytucyjnego. Działacze KOD krytykowali też m.in. reformy sądownictwa przeprowadzone przez PiS, w tym reformę sądów powszechnych, Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego jako niezgodne z Konstytucją.

KOD stawia sobie za główny cel monitorowanie życia publicznego w Polsce i skupia swoich członków wokół organizowanych przy różnych okazjach publicznych demonstracji. Oficjalna strona Komitetu podaje, że powstał on, „by walczyć z łamaniem prawa przez rządzących w naszym kraju, by przypomnieć wszystkim obywatelom, że mieszkamy w państwie demokratycznym i że demokracji powinniśmy ze wszystkich sił bronić. Chcemy żyć w społeczeństwie neutralnym światopoglądowo, przeciwdziałać łamaniu zasad praworządności, nadużyciom władz, przekraczaniu przez nią swoich uprawnień oraz kompetencji”[2].

KOD nie jest partią polityczną, ale regularnie uczestniczy w akcjach i działaniach o charakterze polityczno-społecznym, m.in. poprzez organizację zbiorowych manifestacji, protestów i klubów dyskusyjnych. Komitet współpracował ze wszystkimi partiami opozycyjnymi Sejmu VIII kadencji. KOD prowadzi też działania związane z upowszechnianiem oraz popularyzacją wiedzy na temat wartości demokratycznych, takich jak trójpodział władzy, wolności obywatelskie, partycypacja polityczna czy niezawisłość sędziowska.

Działania organizacji popierały i wspierały różne osoby publiczne, wśród których byli artyści, naukowcy i działacze społeczni. W latach 2015–2017 przewodniczącym KOD był Mateusz Kijowski. W 2017 na czele ruchu stanął Krzysztof Łoziński, zastąpiony czasowo w 2018 przez Magdalenę Filiks, przy czym w 2019 ostatecznie zrezygnował z przewodnictwa. W 2019 przewodnictwo w stowarzyszeniu objął Jakub Karyś. KOD prowadzi oddziały lokalne we wszystkich szesnastu województwach Polski.

Geneza stowarzyszenia edytuj

Powstanie ruchu zostało zainspirowane artykułem Krzysztofa Łozińskiego ogłoszonym 18 listopada 2015 na portalu internetowym „Studio Opinii”. Łoziński w swoim artykule, nawiązując do terminu siła bezsilnych[3], ukutego przez Václava Havla oraz tradycji Komitetu Obrony Robotników[4], którego był współpracownikiem, postawił tezę, że w jego ocenie wobec zjawisk występujących w życiu publicznym[5] po wyborach parlamentarnych i przejęciu władzy w państwie przez Prawo i Sprawiedliwość w listopadzie 2015, należy powołać Komitet Obrony Demokracji. Inicjatywa spotkała się z odzewem działacza społecznego Mateusza Kijowskiego, który dzień po publikacji artykułu z 18 listopada założył na portalu społecznościowym Facebook grupę o nazwie Komitet Obrony Demokracji[6]. Po trzech dniach w grupie znajdowało się trzydzieści tysięcy uczestników[7]. We wpisie na swoim blogu z 18 listopada 2015 Łoziński zaproponował nazwę ruchu, pisząc, iż „wobec jawnych prób demontażu demokracji dokonywanych przez PiS” (...) „trzeba założyć Komitet Obrony Demokracji działający na podobnych zasadach do tych, na jakich niegdyś działał KOR (Komitet Obrony Robotników powstały w 1976)”[4][8].

23 listopada grupa założycielska, znająca się do tej pory jedynie wirtualnie, spotkała się w Warszawie i podjęła rozmowy na temat przyszłości ruchu. Trzy dni później, w Warszawie przy ulicy Olesińskiej, zebrało się już ponad dwieście osób, które stworzyły podstawy struktur ruchu[9]. Równocześnie powstał serwis internetowy KOD[10]. Na jednej z jego stron został opublikowany manifest, w którym KOD zaprosił do współdziałania wszystkich, dla których ważne są wartości demokratyczne, bez względu na poglądy i wyznanie[10].

Powstanie KOD spotkało się z odzewem w Internecie oraz mediach[11] (nie tylko polskich[12]). Reakcje były skrajne – od przyjaznych[13], po ostrą krytykę[14]. Zainteresowanie KOD w Internecie spowodowało, że w grudniu 2015 #KOD okazał się najpopularniejszym hasztagiem na polskim Twitterze[15]. Twarzą i głosem KOD w tym pierwszym okresie jego działania stał się Mateusz Kijowski[16][17][18][19].

Poparcie osób publicznych edytuj

Działania KOD poprzez udział w demonstracjach bądź w inny sposób poparli artyści, intelektualiści, społecznicy i inne osoby publiczne, m.in. Agnieszka Holland, Andrzej Wajda, Marek Kondrat[20], Magdalena Cielecka, Andrzej Chyra, Maciej Stuhr, Dorota Stalińska, Krystyna Janda, Daniel Olbrychski, Maja Ostaszewska, Robert Więckiewicz[21], Andrzej Blikle[22], Maja Komorowska[23], Krystyna Kofta, Dorota Warakomska, Tomasz Lis[24], Aleksander Gleichgewicht, Aleksander Labuda[25], Bronisław Maj, Ewa Lipska[26], Jakub Kornhauser[27], Andrzej Tarnawski[28], Adam Grobler, Jan Woleński, Karol Modzelewski, Jerzy Zdrada, Jerzy Vetulani[29], Jan Güntner i Jan Hartman. Do niektórych manifestacji zapraszani byli również politycy wszystkich partii, łącznie z rządzącą, jednak wzięli w nich udział wyłącznie liderzy partii opozycyjnych[30].

KOD publikuje miesięczny biuletyn „Dekoder” w postaci papierowej oraz w Internecie.

Statut i struktury KOD edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Działacze Komitetu Obrony Demokracji.

Na pierwsze publiczne spotkanie sympatyków KOD, które odbyło się w Warszawie 26 listopada 2015 w sali Sceny Przodownik Teatru Dramatycznego, przyszło ponad dwieście osób[31]. Podczas spotkania podjęto decyzje o powołaniu stowarzyszenia oraz utworzono robocze sekcje m.in. akcji, mediów, prawa, edukacji, programu, promocji i zagranicy.

2 grudnia 2015 w Warszawie odbyło się spotkanie założycielskie Stowarzyszenia Komitet Obrony Demokracji. Uchwalony został statut i powołano tymczasowy zarząd. Wśród dwudziestu jeden założycieli znaleźli się między innymi Krzysztof Łoziński, Walter Chełstowski, Andrzej Miszk oraz Paweł Wimmer[32]. Wybrano zarząd Stowarzyszenia w składzie: Piotr Cykowski, Dorota Guenter, Mateusz Kijowski, Jarosław Marciniak, Jacek Parol, Joanna Roqueblave i Radomir Szumełda. 5 grudnia ukonstytuowały się nieformalne struktury regionalne, między innymi w Olsztynie, Katowicach[33], Poznaniu i Wrocławiu. Autoryzowana z początkiem grudnia przez tymczasowe władze stowarzyszenia, podjęta przez społeczny „Komitet Obrony Demokracji” zbiórka funduszy na działalność bieżącą KOD w organizacji osiągnęła założony cel dwudziestu tysięcy złotych w ciągu doby od jej ogłoszenia[34].

Zarząd główny KOD (od 28 września 2020)[35] edytuj

Przewodniczący:

Wiceprzewodniczący:

Sekretarz:

  • Magda Lesiak

Skarbnik:

  • Piotr Szafraniec

Pozostali członkowie:

  • Magdalena Bielska
  • Maciej Dudek
  • Mirosław Michalski
  • Michał Piotr Szulc

Zorganizowane demonstracje i inne działania edytuj

 
Manifestacja „Obywatele dla demokracji”, 19 grudnia 2015, Warszawa

26 listopada 2015 KOD ogłosił list otwarty do prezydenta RP, wzywający go do podporządkowania się decyzji Sejmu, podjętej bezpośrednio na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, według której zaprzysiężenie trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego było obowiązkiem prezydenta Andrzeja Dudy[36].

Osobny artykuł: Kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce.

3 grudnia 2015 KOD zorganizował pikietę popierającą rolę Trybunału Konstytucyjnego jako organu kontrolującego zgodność norm prawnych niższego rzędu (np. ustaw) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi[37]. Mniejsza pikieta miała miejsce również 9 grudnia w tym samym miejscu.

 
Manifestacja KOD, Gdańsk, 19 grudnia 2015

Kolejna manifestacja w Warszawie została zorganizowana 12 grudnia 2015. Według Stołecznego Biura Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego wzięło w niej udział około 50 tysięcy osób[38][39], natomiast według Komendy Stołecznej Policji uczestniczyło w niej od 17 do 20 tysięcy osób[40]. Zebrały się one przed Trybunałem Konstytucyjnym w Alei Szucha, a następnie przeszły pod Sejm i Pałac Prezydencki. Równolegle odbyły się demonstracje w kilku innych miastach, w tym w Poznaniu, gdzie w wiecu wzięło udział około 2 tysiące osób[41], we Wrocławiu – ponad 2 tysiące osób[42] i w Szczecinie – ponad dwa tysiące osób[43]. Niewielka demonstracja odbyła się także w Brukseli przed polską ambasadą[44]. Na manifestację zorganizowaną 13 grudnia w Gdańsku przybyło około 3 tysiące osób[45][46]. O manifestacjach informowały światowe media[47][48][49][50].

19 grudnia odbyły się demonstracje w 23 miastach[51] Polski (m.in. w Warszawie przed Sejmem, w Krakowie, Tarnowie, Katowicach, Poznaniu, Lublinie, Gdańsku i Częstochowie) oraz pod polskimi placówkami dyplomatycznymi za granicą[52][53].

28 grudnia 2015 w Teatrze Roma w Warszawie KOD zorganizował koncert Artyści dla demokracji[54] w reżyserii Marka Majewskiego, dla uczczenia dwudziestej piątej rocznicy objęcia przez Lecha Wałęsę urzędu prezydenckiego.

 
9 stycznia 2016 – pikieta na Starym Rynku w Gorzowie Wlkp.

Styczeń 2016 edytuj

9 stycznia 2016 w 20 miastach Polski (m.in. w Warszawie[55], Krakowie, Łodzi, Gdańsku, Lublinie, Katowicach, Częstochowie[56], Kielcach, Wrocławiu, Poznaniu[57], Bydgoszczy, Rzeszowie, Gorzowie Wlkp.) oraz w Pradze, Londynie i Sztokholmie odbyły się manifestacje pod hasłem „Wolne Media”. Uczestnicy protestowali przeciwko zmianom dokonanym w ustawie o radiofonii i telewizji, a w konsekwencji tego w zarządach TVP i Polskiego Radia[58].

12 stycznia KOD złożył u marszałka Sejmu obywatelski projekt inicjatywy ustawodawczej o Trybunale Konstytucyjnym[59].

18 stycznia KOD demonstrował przed budynkiem Komisji Europejskiej w Brukseli, gdzie odbyło się spotkanie Donalda Tuska, szefa Rady Europejskiej, z prezydentem Andrzejem Dudą, popierając hasła wyborcze prezydenta. Odbyła się też równolegle w tym samym miejscu kontrmanifestacja zwolenników rządu Beaty Szydło[60].

23 stycznia KOD zorganizował w ponad czterdziestu miastach w Polsce, a także za granicą, manifestacje pod hasłem „W obronie Twojej wolności”. W warszawskiej manifestacji brali udział działacze dawnego Komitetu Obrony Robotników oraz węgierskiej opozycji, między innymi Balázs Gulyás – węgierski socjolog, organizator manifestacji w 2014 roku przeciwko ograniczaniu dostępności Internetu. Uczestnicy przeszli sprzed Kancelarii Prezesa Rady Ministrów przed Pałac Prezydencki[61].

Luty 2016 edytuj

27 lutego w Warszawie odbyła się demonstracja pod hasłem My Naród. Jednym z głównych tematów manifestacji była obrona dobrego imienia Lecha Wałęsy zainspirowana działaniami IPN, który opublikował część zawartości teczek z domu generała Czesława Kiszczaka bez uprzedniej weryfikacji. 28 w Gdańsku KOD demonstrował pod hasłem Polska murem za Wałęsą w obronie czci Lecha Wałęsy[62]. Tego samego dnia manifestowano również w Łomży w związku ze zbliżającymi się wyborami uzupełniającymi do Senatu[63].

Marzec 2016 edytuj

Po ogłoszeniu 11 marca 2016 przez Europejską Komisję na rzecz Demokracji przez Prawo (tzw. Komisja Wenecka) opinii w sprawie zagrożeń dla porządku konstytucyjnego w Polsce, 12 marca 2016 KOD współorganizował manifestację w Warszawie pod hasłem Obrońmy ład konstytucyjny. W ocenie warszawskiego ratusza zgromadziła ona 50 tys., a według policji 15 tys. osób[64].

W dniu 17 marca KOD uruchomił pikietę pod Kancelarią Premiera Rady Ministrów, ustawiając tablicę odliczającą dni mijające od orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie nowelizacji ustawy o Trybunale[65].

Kwiecień 2016 edytuj

2 i 3 kwietnia 2016 w kilkunastu miastach w Polsce odbyły się obchody 19. rocznicy uchwalenia konstytucji[66]. Głównym wydarzeniem obchodów był niedzielny marsz we Wrocławiu[67]. Od kwietnia 2016 patronem Komitetu Obrony Demokracji został Władysław Bartoszewski[68].

Maj 2016 edytuj

 
Demonstracja zorganizowana przez KOD i partie opozycyjne na placu Piłsudskiego w Warszawie, 7 maja 2016

3 maja w Gdańsku, Białymstoku i Katowicach odbyły się demonstracje sprzeciwu wobec działań rządu, zorganizowane przez KOD. Dwie główne to „Marsz Wkurzonych” w Gdańsku i „Czerwona kartka dla rządu” w Katowicach. W demonstracjach wzięli również udział przedstawiciele partii opozycyjnych wobec rządu PiS[69].

4 maja 2016 KOD złożył w Sejmie projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym[70], pod którym podpisało się ponad sto tysięcy obywateli[71].

7 maja w Warszawie KOD manifestował wraz z PO, PSL, Nowoczesną i ugrupowaniami pozaparlamentarnymi, w marszu „Jesteśmy i będziemy w Europie”, spod siedziby Kancelarii Premiera na Plac Piłsudskiego. Przed tym marszem pod patronatem KOD powstała koalicja Wolność Równość Demokracja, skupiająca liczne opozycyjne podmioty polityczne (koalicja została potem kontynuowana). Przedmiotem dyskusji była liczba osób, która wzięła udział w manifestacji: według policji tylko na Placu Piłsudskiego w szczytowym momencie było ok. 45 tysięcy osób, według dziennikarzy TVP w manifestacji wzięło udział 45 200, według dziennikarzy Gazeta.pl 55 600[72], zaś według przedstawicieli miasta stołecznego marsz zgromadził 240 tysięcy osób[73][74].

W dniach 24–25 maja delegacja KOD z Mateuszem Kijowskim omawiała sytuację polityczną w Polsce w Brukseli spotykając się z szefem Parlamentu Europejskiego Martinem Schulzem, przewodniczącą Zielonych Rebeccą Harms, szefem frakcji Europejskiej Partii Ludowej Manfredem Weberem, liderem liberałów Guy Verhofstadtem, liderem socjalistów Giannim Pittellą oraz przewodniczącym Rady Europejskiej Donaldem Tuskiem[75].

Czerwiec 2016 edytuj

2 czerwca Parlament Europejski ogłosił listę zdobywców Nagrody Obywatelskiej Parlamentu Europejskiego(inne języki) (Citizens' Prize). Wśród pięćdziesięciu osób i instytucji z całej Europy znalazł się na niej również KOD[76]. Stowarzyszenie KOD zostało zgłoszone do nagrody przez Różę Thun, która uzasadniła nominację tym, że KOD skupia rzesze obywateli wokół wspólnych wartości europejskich (...) przez swoje nieustępliwe dążenie do kształtowania postaw demokratycznych.

4 czerwca, w 27. rocznicę wyborów parlamentarnych z 1989, Komitet zorganizował w wielu miastach kraju manifestacje uliczne. W Warszawie manifestacja według obliczeń ratusza zgromadziła 50 tysięcy uczestników, a według danych policyjnych 10 tysięcy osób[77].

Listopad 2016 edytuj

Z okazji Narodowego Święta Niepodległości 11 listopada odbył się marsz KOD, który rozpoczął się na placu Gabriela Narutowicza w Warszawie, a zakończył na Polu Mokotowskim, gdzie odbyły się m.in. koncerty[78][79].

Grudzień 2016 edytuj

W 35. rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego, 13 grudnia, odbył się marsz KOD pod hasłem „Stop dewastacji Polski”. Przeszedł on sprzed dawnej siedziby PZPR pod siedzibę PiS. Upamiętniono ofiary stanu wojennego, a także protestowano przeciw rządowi Beaty Szydło[80]. Kilka dni później odbyło się kilka demonstracji KOD, po wybuchu tzw. kryzysu parlamentarnego[81].

Styczeń 2017 edytuj

17 stycznia zarząd Komitetu Obrony Demokracji podjął uchwałę, w której wezwał Mateusza Kijowskiego do ustąpienia z funkcji szefa Stowarzyszenia. Miało to związek z ujawnionymi przez media dokumentami, z których wynikało, iż firma Mateusza Kijowskiego i jego żony dostała od KOD ponad 90 tysięcy złotych za świadczenie usług informatycznych[82].

Maj 2017 edytuj

27 maja odbyły się wybory na przewodniczącego ruchu, w których wybrany został Krzysztof Łoziński, natomiast Mateusz Kijowski wycofał się z kandydowania[83].

Lipiec 2017 edytuj

 
Komitet Obrony Demokracji na Paradzie Równości w 2023
 
Komitet Obrony Demokracji w trakcie Marszu Miliona Serc w Warszawie (2023)

W lipcu KOD protestował w wielu miastach Polski przeciwko przeprowadzanej przez PiS reformie Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego[84].

Czerwiec 2018 edytuj

W czerwcu 2018 zakończyła się trwająca 818 dni pikieta pod Kancelarią Prezesa Rady Ministrów[85]. Był to najdłużej trwający ciągły protest po 1989 roku.

Lipiec 2018 edytuj

W lipcu 2018 KOD brał udział w wielu miastach Polski w protestach w obronie Sądu Najwyższego w Polsce[86].

Grudzień 2018 edytuj

17 grudnia Krzysztof Łoziński zawiesił czasowo przewodnictwo w KOD z powodów osobistych, a p.o. przewodniczącej została dotychczasowa wiceprzewodnicząca Magdalena Filiks[87].

Marzec 2019 edytuj

16 marca 2019 stowarzyszenie zadeklarowało poparcie dla Koalicji Europejskiej w wyborach do Parlamentu Europejskiego w tym samym roku[88].

Maj 2019 edytuj

14 maja ogłoszono poszerzenie Koalicji Europejskiej m.in. o stowarzyszenie[89].

Czerwiec 2019 edytuj

Z dniem 26 czerwca 2019 Krzysztof Łoziński zrezygnował z funkcji przewodniczącego stowarzyszenia[90].

Październik 2019 edytuj

13 października 2019 w wyborach parlamentarnych p.o. przewodniczącej Zarządu Głównego KOD Magdalena Filiks uzyskała mandat posła na Sejm IX kadencji z listy Koalicji Obywatelskiej[91][92][93].

Listopad 2019 edytuj

W związku z objęciem mandatu posła, z dniem 12 listopada 2019 Magdalena Filiks przestała pełnić funkcje w KOD. 24 listopada nowym przewodniczącym stowarzyszenia został Jakub Karyś[94].

Koalicja Wolność Równość Demokracja edytuj

 
Wóz KOD-u z napisem „Wolność, równość, demokracja” na marszu równości w Krakowie, 2022

Przed planowaną na 7 maja 2016 demonstracją KOD powołano, pod patronatem tej organizacji, koalicję Wolność Równość Demokracja, zrzeszającą szereg centrowych i lewicowych podmiotów politycznych, których deklarowanymi celami stały się „przywiązanie do europejskich wartości”, „poszanowanie dla porządku konstytucyjnego” oraz „niezgoda na niszczenie państwa”. Koalicja sprzeciwiła się także mowie nienawiści szerzonej również – jej zdaniem – przez urzędników państwowych oraz niektóre media. Po demonstracji z 7 maja koalicja została kontynuowana. W jej skład weszły:[95]

Do koalicji nie przystąpiła m.in. najsilniejsza w parlamencie partia opozycyjna Platforma Obywatelska, biorąca jednak udział w demonstracjach KOD.

Przewodniczącą komitetu koordynacyjnego WRD została początkowo Elżbieta Bińczycka (z Partii Demokratycznej, a po jej przekształceniu UED)[98], którą zastąpił Janusz Onyszkiewicz (także z UED)[99]. Funkcję wiceprzewodniczącego objął Andrzej Potocki (SD)[98].

Media edytuj

Z KOD związany był portal Koduj24.pl. Serwis został uruchomiony w czerwcu 2016 roku[100], a zamknięty we wrześniu 2021 roku z powodu problemów finansowych[101].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Komitet Obrony Demokracji zarejestrowany w KRS, wyborcza.pl, 1 marca 2016, ISSN 0860-908X [dostęp 2016-03-01].
  2. ↑ O KOD-zie [online], ruchkod.pl [dostęp 2018-06-26].
  3. ↑ Vaclav Havel, „Siła bezsilnych i inne eseje”; Vaclav Havel felietony, eseje, szkice, Warszawa: Agora SA, 2011.
  4. ↑ a b Krzysztof Łoziński, Trzeba założyć KOD [online], studioopinii.pl, 18 listopada 2015 [dostęp 2015-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-02].
  5. ↑ Sondaż: Ponad połowa Polaków uważa, że demokracja w kraju jest zagrożona [online], wprost.pl, 11 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-14].
  6. ↑ Powstał społeczny ruch: Komitet Obrony Demokracji [online], newsweek.pl, 22 listopada 2015 [dostęp 2015-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-26].
  7. ↑ Maciej Orłowski, Zakładajcie własne komitety [online], wyborcza.pl, 1 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13].
  8. ↑ Piotr Pytlakowski: KOD prześwietlony. polityka.pl, 2016-02-09. [dostęp 2022-10-03].
  9. ↑ Katarzyna Wyszomierska, Opozycja chodnikowa – zaczęło się w listopadzie… cz. 1, „Skwer Wolności”, 22 listopada 2017 [dostęp 2017-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-12].
  10. ↑ a b Manifest Komitetu Obrony Demokracji [online], komitetobronydemokracji.pl [dostęp 2015-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-21].
  11. ↑ „Temat dnia Gazety Wyborczej”: Wojciech Maziarski rozmawia z Mateuszem Kijowskim o Komitecie Obrony Demokracji i aktualnej sytuacji w Polsce [online], wyborcza.pl, 13 grudnia 2015 [dostęp 2015-11-24].
  12. ↑ Henry Foy, Neil Buckley, Tensions over migration: Barbed rhetoric, ft.com, 26 listopada 2015, ISSN 0307-1766 [dostęp 2015-12-25] (ang.).
  13. ↑ Adam Boniecki, Nie mam dobrych prognoz dla KOD-u [online], tygodnikpowszechny.pl, 30 listopada 2015 [dostęp 2015-12-04].
  14. ↑ Bogumił Łoziński, Żenująca „obrona” demokracji [online], gosc.pl, 23 listopada 2015 [dostęp 2015-12-13].
  15. ↑ Michał Kolanko, Raport: #KOD najpopularniejszym hashtagiem na TT w grudniu, Petru częściej wspominany niż PAD [online], 300polityka.pl, 7 stycznia 2016 [dostęp 2016-01-13].
  16. ↑ Mateusz Kijowski: Być może wsadzą mnie do więzienia. No i co? [online], onet.pl, 12 lipca 2016 [dostęp 2017-12-23].
  17. ↑ Manifestacje KOD. Komentarze polityków i dziennikarzy [online], onet.pl, 19 grudnia 2015 [dostęp 2017-12-23].
  18. ↑ Kukiz ostro o uczestnikach demonstracji. KOD: podejmiemy działania prawne. Fundacja Batorego żąda przeprosin [online], 20 grudnia 2015 [dostęp 2017-12-23].
  19. ↑ Mateusz Kijowski napadnięty na Dworcu Centralnym? „Nagle dostałem dwa czy trzy ciosy” [online], gazeta.pl, 23 czerwca 2016 [dostęp 2018-01-25].
  20. ↑ Józef Wieczorek, RozKODowanie akademickiego Krakowa [online], wordpress.com, 21 grudnia 2015 [dostęp 2016-02-02].
  21. ↑ Andrzej Jarmakowski, W obronie Twojej wolności manifestacje KOD w ponad 40 miastach [online], progressforpoland.com, 22 stycznia 2016 [dostęp 2016-02-02].
  22. ↑ Andrzej Blikle, 12 grudnia pod Trybunałem Konstytucyjnym [online], natemat.pl [dostęp 2016-02-04].
  23. ↑ Mateusz Kijowski, Maja Komorowska i Agnieszka Holland na manifestacji KOD. wp.pl, 19 grudnia 2015. [dostęp 2016-02-02].
  24. ↑ „Nie pozwolimy zamknąć nam ust”. Tomasz Lis na manifestacji KOD [online], newsweek.pl, 19 grudnia 2015 [dostęp 2016-03-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-04].
  25. ↑ Marcin Walków, Wrocław: Komitet Obrony Demokracji znów na placu Solnym [online], 23 stycznia 2016 [dostęp 2016-02-16].
  26. ↑ Donata Subbotko, Ewa Lipska: Epitafium dla tyrana [online], wyborcza.pl, 30 stycznia 2016 [dostęp 2016-02-02].
  27. ↑ Violetta Szostak: Jakub Kornhauser. Surrealista na rowerze. Gazeta Wyborcza. Duży Format, 9 czerwca 2016. [dostęp 2020-05-30].
  28. ↑ Mecenas Andrzej Tarnawski: Będzie proces, nie odpuszczę!!!. koduj24.pl, 9 czerwca 2017. [dostęp 2017-07-19].
  29. ↑ Ewa Koszkowska, Prof. Jerzy Vetulani: zachowanie polskiego rządu jest niekatolickie [online], wp.pl, 25 grudnia 2016 [dostęp 2017-01-23].
  30. ↑ Tysiące ludzi na manifestacji KOD w Warszawie. Wsparcie dla Lecha Wałęsy, krytyka PiS [online], wyborcza.pl, 27 lutego 2016 [dostęp 2016-03-24].
  31. ↑ Grzegorz Szymanik, Piotr Socha, Komitet Obrony Demokracji: O demokracji porozmawiamy z każdym politykiem. Także z Jarosławem Kaczyńskim, jeśli zechce [online], wyborcza.pl, 3 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13].
  32. ↑ Powstaje Stowarzyszenie Komitet Obrony Demokracji [online], Komitet Obrony Demokracji, 3 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-26].
  33. ↑ Komitet Obrony Demokracji. Ślązacy się skrzyknęli [online], wyborcza.pl, 5 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13].
  34. ↑ Walczymy w obronie demokracji w Polsce [online], zrzutka.pl, 9 grudnia 2015 [dostęp 2016-06-19].
  35. ↑ Struktura [online], ruchkod.pl [dostęp 2020-09-29].
  36. ↑ Ostry list Komitetu Obrony Demokracji do Prezydenta! [online], metrocafe.pl, 27 listopada 2015 [dostęp 2015-12-17].
  37. ↑ Alina Kwapisz-Kulińska, Komitety Obrony Polaków [online], studioopinii.pl, 3 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-22].
  38. ↑ Nawet 50 tys. osób przeszło ulicami Warszawy. Marsz KOD zakończony [online], tvn24.pl [dostęp 2015-12-13].
  39. ↑ „Tu jest Polska!”. Manifestacja „w obronie demokracji”. Ratusz: przyszło 50 tys. osób [online], 12 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
  40. ↑ Policja: Na warszawskiej manifestacji KOD 17–20 tysięcy osób [online], radiozet.pl, 13 grudnia 2015 [dostęp 2016-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-28].
  41. ↑ Precz z kaczorem-dyktatorem!. Marsz obrońców demokracji [online], fakt.pl, 12 grudnia 2015 [dostęp 2016-06-19].
  42. ↑ Ewa Wilczyńska, Wrocławianie w obronie demokracji. Ponad 2 tysiące osób manifestowały na pl. Solnym [online], gazetawroclawska.pl, 12 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13].
  43. ↑ Jolanta Kowalewska, Tłumy na manifestacji w obronie demokracji. „Demokracja jest w agonii” [online], wyborcza.pl, 12 grudnia 2015 [dostęp 2016-01-05].
  44. ↑ Komitet Obrony Demokracji, manifestacja 12.12.2015. [dostęp 2015-12-14].
  45. ↑ Maciej Sandecki, Gdańsk, manifestacja w obronie demokracji. Rozpoczęło się od przepychanek [online], wyborcza.pl, 13 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13].
  46. ↑ Ewelina Oleksy, Wiec KOD „Obywatele dla demokracji” na placu Solidarności w Gdańsku [online], dziennikbaltycki.pl, 12 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13].
  47. ↑ Poland protests: Thousands march against Law and Justice party [online], bbc.com, 12 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13].
  48. ↑ Protests in Poland against PiS court substitutes [online], dw.com, 13 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13].
  49. ↑ Miles de opositores protestas en Polonia [online], elcaribe.com.do, 12 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01].
  50. ↑ Miles de personas protestan contra el gobierno en Polonia [online], excelsior.com.mx, 12 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-14].
  51. ↑ Pikiety KOD. „Konstytucja Głupku”, „Drapieżnik poluje nocą”, „Prezesie, make love”, „Duda wróć na konstytucji łono”. Przegląd transparentów [online], wyborcza.pl, 19 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-22].
  52. ↑ Skandowali: „Pod osłoną nocy PiS kraj na dno stoczy”. Demonstracje KOD w całej Polsce [online], tvn24.pl, 19 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-21].
  53. ↑ Częstochowski marsz KOD. Miało być stu, szło 2,5 tysiąca [online], wyborcza.pl, 19 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-28].
  54. ↑ Ewelina Lis, Pełna sala na koncercie „Artyści dla demokracji”. Trwa zbieranie podpisów pod obywatelskim projektem ustawy o Trybunale Konstytucyjnym [online], newsweek.pl, 28 grudnia 2015 [dostęp 2015-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-01].
  55. ↑ Morze ludzi przed TVP w Warszawie. Byliśmy na miejscu. Demonstracje w 20 miastach [online], wyborcza.pl, 9 stycznia 2016 [dostęp 2016-01-09].
  56. ↑ Tak było na marszu KOD-u w Częstochowie [online], wyborcza.pl, 9 stycznia 2016 [dostęp 2016-01-12].
  57. ↑ Piotr Żytnicki, Policji w Poznaniu nie spodobał się transparent „Precz z kaczorem dyktatorem”, wyborcza.pl, 16 stycznia 2016, ISSN 0860-908X [dostęp 2016-01-14].
  58. ↑ 20 miast, tysiące ludzi na ulicach. KOD protestuje w obronie mediów [online], mpolska24.pl, 9 stycznia 2016 [dostęp 2016-06-19].
  59. ↑ KOD złożył u Marszałka Sejmu projekt ustawy o TK, wprost.pl, 12 stycznia 2016, ISSN 0209-1747 [dostęp 2016-01-23].
  60. ↑ Dwie konkurencyjne manifestacje w Brukseli. Obie chcą „powitać prezydenta” [online], tvn24.pl, 18 stycznia 2016 [dostęp 2016-01-18].
  61. ↑ Manifestacje KOD w kilkudziesięciu miastach. „Nie godzimy się na inwigilację” [online], polskieradio.pl, 23 stycznia 2016 [dostęp 2016-01-23].
  62. ↑ Polska murem za Wałęsą [online], wp.pl, 28 lutego 2016 [dostęp 2016-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-01].
  63. ↑ Agnieszka Domanowska, Demonstracja KOD-u w Łomży. Przyszło kilkaset osób, był jeden incydent [online], wyborcza.pl, 28 lutego 2016 [dostęp 2016-03-24].
  64. ↑ „Przywróćmy ład konstytucyjny”. Manifestacja opozycji w Warszawie [online], onet.pl, 12 marca 2016 [dostęp 2016-06-19].
  65. ↑ KOD odsłania licznik przed siedzibą KPRM [online], onet.pl, 16 marca 2016 [dostęp 2016-06-19].
  66. ↑ W Weekend KOD świętuje rocznicę uchwalenia konstytucji, wyborcza.pl, 1 kwietnia 2016, ISSN 0860-908X [dostęp 2016-04-04].
  67. ↑ Sebastian Klauziński, Jacek Harłukowicz, KOD zorganizował urodziny konstytucji w całym kraju, wyborcza.pl, 4 kwietnia 2016, ISSN 0860-908X [dostęp 2016-04-04].
  68. ↑ Władysław Bartoszewski będzie patronem KOD [online], wp.pl, 21 kwietnia 2016 [dostęp 2016-04-21].
  69. ↑ „Marsz Wkurzonych” w Gdańsku i „czerwona kartka dla rządu” w Katowicach – demonstracje KOD i opozycji 3 maja [online], 300polityka, 3 maja 2016 [dostęp 2016-05-05].
  70. ↑ Druk nr 550 [online], sejm.gov.pl [dostęp 2016-06-03].
  71. ↑ „Przywraca normalne funkcjonowanie Trybunału”. KOD złożył w Sejmie projekt ustawy o TK, gazeta.pl, 5 maja 2016, ISSN 0860-908X [dostęp 2016-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-11].
  72. ↑ 30 tys.? 240 tys.? Policzyliśmy GŁOWA PO GŁOWIE, ile osób nagrała kamera na marszu KOD [online], gazeta.pl, 15 maja 2016 [dostęp 2016-05-18].
  73. ↑ Michał Wachnicki, Sebastian Klauziński, „Tu jest Polska” – ogromny marsz KOD i opozycji. Być może nawet ćwierć miliona osób, wyborcza.pl, 7 maja 2016, ISSN 0860-908X [dostęp 2016-05-07].
  74. ↑ Maciej Deja, Marsz KOD 7 maja w Warszawie: Ile osób wzięło udział w „Błękitnym marszu”? Wojna o liczby, polskatimes.pl, ISSN 1898-3081 [dostęp 2016-05-10].
  75. ↑ Agnieszka Kublik, Głównym celem KOD jest budowa społeczeństwa obywatelskiego. Kompromis ws. Trybunału pozwoli nam się wreszcie tym zająć [online], wyborcza.pl, 27 maja 2016 [dostęp 2016-06-19].
  76. ↑ Aleksandra Banasiak, Komitet Obrony Demokracji i Fundusz Masywu Śnieżnika laureatami Nagrody Obywatelskiej Parlamentu Europejskiego [online], europarl.pl, 2 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-19].
  77. ↑ Wielka manifestacja KOD w Warszawie, pikniki w całym kraju. KOD świętuje rocznicę wyborów 4 czerwca [online], wyborcza.pl, 4 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-05].
  78. ↑ KOD Niepodległości. Marsz 11 listopada 2016 [TRASA, PROGRAM, POSTULATY] [online], naszemiasto.pl, 25 października 2016 [dostęp 2016-12-29].
  79. ↑ Trzy duże marsze w Warszawie na 11 listopada. Jaka była frekwencja? [online], newsweek.pl, 11 listopada 2016 [dostęp 2016-12-29].
  80. ↑ 13 grudnia w Warszawie. KOD kontra PiS na ulicach stolicy [online], newsweek.pl, 13 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-29].
  81. ↑ Kolejna manifestacja KOD i opozycji przed Sejmem [online], wp.pl, 20 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-29].
  82. ↑ Michał Wilgocki, Zarząd KOD wzywa Kijowskiego do ustąpienia. Kijowski: „Nie ustąpię” [online], wyborcza.pl, 17 stycznia 2017 [dostęp 2017-03-08].
  83. ↑ Marcin Makowski: Potwierdzają się doniesienia WP. W KOD doszło do rozłamu. Jest nowy ruch [online], wp.pl, 27 maja 2017 [dostęp 2017-05-27].
  84. ↑ Danuta Pawłowska, To nie jest astroturfing, to mapa prawie 200 protestów w obronie sądów 23 lipca [online], wyborcza.pl, 23 lipca 2017 [dostęp 2017-12-11].
  85. ↑ KOD kończy pikietę przed KPRM [online], dorzeczy.pl, 6 czerwca 2018 [dostęp 2018-07-12].
  86. ↑ Walka o Sąd Najwyższy trwa. Impas w sprawie I prezesa SN [RELACJA NA ŻYWO] [online], Newsweek.pl, 6 lipca 2018 [dostęp 2018-07-23].
  87. ↑ Komunikat Zarządu Głównego KOD z dnia 17.12.2018 [online], ruchkod.pl, 17 grudnia 2018 [dostęp 2019-05-14].
  88. ↑ KOD będzie wspierał Koalicję Europejską przed wyborami do PE [online], pap.pl, 16 marca 2019.
  89. ↑ Roch Kowalski, Michał Olech, Koalicja Europejska rozszerza się o nowe ugrupowania, m.in. UED, IP i KOD [online], 300polityka.pl, 14 maja 2019 [dostęp 2019-05-14].
  90. ↑ Bartosz Goluch (oprac.), Krzysztof Łoziński rezygnuje z funkcji szefa KOD. „To trudna decyzja” [online], wp.pl, 13 czerwca 2019 [dostęp 2019-08-16].
  91. ↑ Szokowała w kampanii, teraz zostanie posłem. Zobacz nazwiska sejmowych debiutantów [online], polsatnews.pl, 14 października 2019 [dostęp 2019-11-26].
  92. ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 14 października 2019 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 13 października 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1955)
  93. ↑ Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 2019. Wyniki wyborów do Sejmu RP [online], pkw.gov.pl [dostęp 2019-10-14].
  94. ↑ Jakub Karyś nowym przewodniczącym Komitetu Obrony Demokracji [online], interia.pl, 24 listopada 2019 [dostęp 2019-11-26].
  95. ↑ Manifest Koalicji Wolność Równość Demokracja [online], ruchkod.pl, 6 maja 2016 [dostęp 2018-02-16].
  96. ↑ Porozumienie Unii Pracy z Komitetem Obrony Demokracji [online], uniapracy.org.pl, maj 2016 [dostęp 2016-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09].
  97. ↑ Partia Zieloni zawiesza polityczną współpracę z KOD [online], partiazieloni.pl, 14 listopada 2016 [dostęp 2016-12-07].
  98. ↑ a b c Konferencja prasowa Koła Poselskiego Europejscy Demokraci – Współpraca opozycji w ramach KOD-WRD [online], sejm.gov.pl, 27 września 2016 [dostęp 2018-02-16].
  99. ↑ Współpraca [online], uniaeuropejskichdemokratow.pl [dostęp 2018-02-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-17].
  100. ↑ Ruszył serwis informacyjny koduj24.pl. kodmalopolska.pl. [dostęp 2020-07-24]. (pol.).
  101. ↑ Portal koduj24.pl zamyka swoje podwoje - KODUJ24.PL [online], web.archive.org, 30 września 2021 [dostęp 2022-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2021-09-30].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komitet_Obrony_Demokracji&oldid=73147163”