Kompleks startowy 39 Centrum Kennedy’ego
Kompleks startowy 39 (ang. Launch Complex 39, zazwyczaj używany jest skrót LC39) odnosi się do platform startowych LC39A i LC39B w Centrum Kosmicznym im. Johna F. Kennedy’ego na przylądku Canaveral w Stanach Zjednoczonych, które były używane w amerykańskich załogowych programach kosmicznych: Apollo i Space Transportation System.
 Widok na kompleks startowy nr 39 | |
| Inne nazwy |
KSC LC-39 |
|---|---|
| Operator | |
| Kosmodrom | |
| Całkowita liczba startów |
166 |
| Koszt budowy |
800 milionów $[1] |
| Stan obecny |
W użyciu (LC-39A) |
| Liczba platform |
2 |
| Typ wyrzutni |
naziemna |
| Wymiary | |
| Obsługiwane rakiety | |
| Saturn | |
| Space Shuttle | |
| Ares I-X | |
| Space Launch System | |
| Falcon 9 | |
| Falcon Heavy | |
| Starship | |
Historia edytuj
Platformy LC39A i LC39B były używane wcześniej przy startach rakiet Saturn V dla misji księżycowych programu Apollo. Początkowa struktura platform została przemodelowana na potrzeby promów kosmicznych, zaczynając od platformy LC39A, po ostatnim starcie rakiety Saturn V, która wyniosła Skylab w 1973 roku, a w roku 1977 LC39B po zakończeniu programu Sojuz-Apollo.
W czasie programu Apollo kompleks 39 był po prostu parą platform startowych, jedyną modyfikacją było dodanie tzw. „stołka” – podstawki, która umożliwiała rakietom Saturn IB korzystanie z wieży startowej skonstruowanej dla Saturn V. Platformy dla promów mają stałą wieżę (pozostałość z epoki Apollo-Saturn) oraz obrotową platformę serwisową, służącą do ochrony orbitera i instalacji ładunków do luku towarowego promu.
Po raz pierwszy LC39 użyto w roku 1967, kiedy wystrzelono rakietę Saturn V niosącą pojazd bezzałogowy Apollo 4. LC39B użyto do misji bezzałogowej Apollo 6, natomiast z LC39A wystartował Apollo 8, drugi załogowy lot programu. Oprócz Apollo 10, który startował z LC39B, wszystkie misje Apollo, od Apollo 8 w grudniu 1968 do Apollo 17 w grudniu 1972 startowały z platformy LC39A.
W roku 1974 zapadła decyzja o skreśleniu platformy LC39A z systemu Apollo-Saturn, po czym została ona przekonfigurowana do zastosowania z promami kosmicznymi. Użyto jej w pierwszej misji promów – starcie Columbii w misji STS-1 w roku 1981. Z zastosowania w systemie Apollo-Saturn LC39B skreślona została w roku 1977, ale ze względu na ograniczenia budżetowe przebudowa ukończona została dopiero w roku 1986. Pierwszym startem z tej platformy była zakończona katastrofą promu Challenger misja STS-51-L. Platforma LC-39B miała być przebudowywana pod rakiety Ares I, jednak wskutek anulowania programu Constellation zdecydowano o przystosowaniu wyrzutni LC-39B na przyjęcie rakiet Space Launch System, zaś firma SpaceX przebudowuje LC-39A na potrzeby rakiet Falcon 9 oraz Falcon Heavy.
Użycie promu kosmicznego edytuj
Zanim prom wystartował z jednej z platform kompleksu LC39, był on montowany w Vehicle Assembly Building (VAB). Mobile Launcher Platform (MLP), specjalnie skonstruowana ruchoma platforma, załadowana na transporter była przechowywana w VAB. Różne segmenty rakiety dodatkowej na paliwo stałe (Solid Rocket Booster – SRB) dołączano do MLP. Dopiero później, między boostery, instalowany był zewnętrzny zbiornik. Boostery w momencie instalacji były już „zatankowane” – paliwo stałe wlewano w postaci płynnej w czasie łączenia elementów rakiety w całość w fabryce w Utah. Z kolei puste zbiorniki zewnętrzne transportowano barkami z miejsca ich produkcji w Luizjanie. Zbiorniki tankowano ciekłym wodorem i ciekłym tlenem w czasie odliczania przed startem.
Orbiter podłączano do połączonych boosterów i zbiornika, po czym transporter przewoził cały system do odległej o 5,5 km platformy – przejazd trwał około ośmiu godzin. Platforma mobilna była instalowana za pomocą kilku mocowań do platformy startowej, a transporter odsuwano na bezpieczną odległość. Wieżę startową stanowiły Stała Struktura Obsługi (ang. Fixed Service Structure – FSS) i Obrotowa Struktura Obsługi (ang. Rotating Service Structure – RSS). RSS zawierała sterylne pomieszczenie i umożliwiała dostęp do ładowni orbitera, tak aby ładunek, który miał być wyniesiony za pomocą promu, mógł być zainstalowany bądź, w razie potrzeby, naprawiony krótko przed startem, w czasie, gdy prom oczekiwał na platformie. Prom mógł pozostawać na platformie nawet przy bardzo złej pogodzie, ponieważ był chroniony przez RSS, która, zgodnie z założeniami NASA, chroniła pojazd przed wiatrami o prędkościach do 60 węzłów.
Krótko przed startem do zbiornika zewnętrznego wtłaczano paliwo.
Najmniejsza odległość, na jaką można było zbliżyć się do platformy w czasie startu, to 5 kilometrów. Budynki kontroli startu i VAB znajdują się prawie dokładnie 5 kilometrów od LC. W przypadku eksplozji pojazdu na platformie, 5 kilometrów to minimalna odległość uważana za bezpieczną dla pracowników Centrum Kosmicznego i specjalnych gości.
Stan obecny edytuj
Stanowisko Startowe 39A edytuj
14 kwietnia 2014 roku, SpaceX podpisało umowę leasingu na 20 lat. Stanowisko zostało przebudowane pod kątem startów rakiet z serii Falcon 9, a także Falcon Heavy. Ponadto przebudowa obejmuje także stworzenie ośrodka poziomego montażu rakiet, podobnego do istniejącego w wynajmowanym przez SpaceX zakładzie w Bazie Lotniczej Vandenberg, co jest znaczącą różnicą w porównaniu do stosowanego przez NASA pionowego montażu promów kosmicznych oraz rakiet z programu Apollo. Jednocześnie zamontowane zostaną nowe systemy kontroli oraz systemy hydrauliczne przeznaczone dla różnorodnych rakiet. Dla misji wojskowych startujących ze Stanowiska 39A rakiety będą montowane pionowo, zgodnie z wymaganiami kontraktu z Siłami Powietrznymi USA[2][3]. Pierwszy start rakiety Falcon 9 z wyrzutni LC-39A miał miejsce 19 lutego 2017, kiedy to został wystrzelony statek zaopatrzeniowy Dragon CRS-10[4], będąc jednocześnie pierwszym startem po ostatnim wahadłowcu wystrzelonym w 2011 roku.
Stanowisko 39A ma służyć do startów rakiet wynoszących astronautów w kapsułach Dragon w ramach partnerstwa prywatno-publicznego z NASA. Plany NASA z kwietnia 2014 roku, przewidują pierwsze misje załogowe w 2018 roku[2].
Stanowisko Startowe 39B edytuj
Po starcie misji Ares I-X, NASA rozebrała wszystkie konstrukcje służące do obsługi startów promów kosmicznych, przywracając mu wygląd „clean pad” z czasów misji Apollo. To podejście pozwoli na przyjęcie przez stanowisko wielu różnych typów rakiet, które zamiast korzystać ze zbudowanych pod ich kątem stałych konstrukcji, będą przywożone na ruchomej platformie startowej[5]. Zbiorniki LH2, LOX oraz wody, używane przez system tłumienia hałasu, są jedynymi elementami z ery promów kosmicznych pozostawionymi na stanowisku.
W 2015 roku NASA miała w planach pierwszą misję Space Launch System w roku 2018, a drugą (załogową) w 2021[6]. Rok wcześniej ogłoszono, że Stanowisko 39B będzie dostępne dla lotów komercyjnych w momencie, gdy nie będzie już ono potrzebne dla programu SLS[2].
Stanowisko Startowe 39C edytuj
Budowa stanowiska rozpoczęła się w styczniu 2015 roku, a zakończyła w czerwcu tego samego roku. Betonowe stanowisko o wymiarach 50 na 100 stóp, może przyjąć do 60 000 kg masy rakiety, paliwa, ładunku a także systemu startowego dla pojazdu kosmicznego. Dodatkowo do rakiety dołączona może być wieża, rurociągi oraz okablowanie o łącznej masie do 21 000 kg[7].
Galeria edytuj
-
Start misji Apollo 11 -
Rakieta Saturn INT-21 startuje ze stacją Skylab. -
Start misji Ares I-X -
Wahadłowce Atlantis i Endeavour są umieszczane na LC-39A i LC-39B w ramach przygotowań do ostatniej misji serwisowej Kosmicznego Teleskopu Hubble'a (maj 2009). Endeavour był gotowy do misji awaryjnej w przypadku kłopotów z Atlantisem. -
Rozbiórka wież serwisowych wahadłowca przy wyrzutni 39B -
Start rakiety Falcon Heavy -
Artystyczna wizja rakiety SLS na wyrzutni 39B
_and_Endeavour_(STS-400)_on_launch_pads_again.jpg)
.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ Hollee Temple ,The Florida Quiz Book: How Much Do You Know about Florida?, 2006, str. 213
- ↑ a b c Stephen Clark: SpaceX's mega-rocket to debut next year at pad 39A. [w:] Spaceflight Now [on-line]. 2014-04-15. [dostęp 2015-10-24]. (ang.).
- ↑ Marcin Pudełko: SpaceX przebudowuje wyrzutnię LC-39A. Kosmonauta.net, 2015-01-11. [dostęp 2015-11-30]. (pol.).
- ↑ Historyczna 39A znów w użyciu. Loty kosmiczne. [dostęp 2017-02-19].
- ↑ Todd Halvorson: Historic space shuttle pad soon to be scrap. [w:] USA Today [on-line]. 2011-03-23. [dostęp 2015-10-24]. (ang.).
- ↑ Chris Gebhardt: SLS manifest options aim for Phobos prior to 2039 Mars landing. [w:] NASASpaceFlight.com [on-line]. 2015-09-22. [dostęp 2015-10-24]. (ang.).
- ↑ Linda Herridge: New Launch Pad will Enable Smaller Companies to Develop and Launch Rockets from Kenned. NASA, 2015-07-17. [dostęp 2015-10-24]. (ang.).