Wikipedia

Koniemłoty

wieś w województwie świętokrzyskim

Koniemłoty – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Staszów[4][5].

Koniemłoty
wieś
Ilustracja
Koniemłoty – perspektywa od strony cmentarza przy drodze do Staszowa
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

staszowski

Gmina

Staszów

Liczba ludności (2021)

682[2]

Strefa numeracyjna

15

Kod pocztowy

28-200[3]

Tablice rejestracyjne

TSZ

SIMC

0807412[4]

Położenie na mapie gminy Staszów
Mapa konturowa gminy Staszów, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Koniemłoty”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Koniemłoty”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Koniemłoty”
Położenie na mapie powiatu staszowskiego
Mapa konturowa powiatu staszowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Koniemłoty”
Ziemia50°31′09″N 21°07′01″E/50,519167 21,116944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Do 1954 roku siedziba gminy Oględów. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Koniemłoty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne edytuj

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Koniemłotów zawarty w tabeli 1.

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych[6]
Nazwa wsi – miasta Nazwy części wsi
– miasta 		Nazwy obiektów fizjograficznych
– charakter obiektu
I. Gromada Koniemłoty
  1. Koniemłoty
  1. Kępa
  2. Kolonia
  3. Piekło
  4. Poręba Koniemłocka
  1. Dziadówka – pole
  2. Działki – pole
  3. Gułacz – pole
  4. Kaczmarówka – pole
  5. Kępa – pole
  6. Kopaliny – pole
  7. Miże Pole – pole
  8. Oleksyk – jezioro
  9. Płóska – pole
  10. Pod Cmentarzem – pole
  11. Pod Gułaczem – pole
  12. Podgaiki – pole
  13. Poręba Koniemłocka – pole
  14. Przy Krzywej Drodze – pole
  15. Rzędówki – pole
  16. Zakościółka – pole
  17. Zawsie – pole

Geografia edytuj

Koniemłoty położone są w Niecce Połanieckiej, około 5 km na południowy zachód od Staszowa.

Religia edytuj

We wsi znajduje się parafia Wniebowzięcia NMP należąca do dekanatu Połaniec w ramach rzymskokatolickiej diecezji sandomierskiej, z zabytkowym kościołem pw. Wniebowzięcia NMP.

Historia edytuj

 
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP
 
Cmentarz w Koniemłotach. Pomnik żołnierzy armii radzieckiej poległych w walkach na przyczółku baranowsko-sandomierskim.
 
Dom Strażaka w Koniemłotach.
Osobny artykuł: Kalendarium Koniemłotów.

Koniemłoty to jedna z najstarszych wsi na ziemi staszowskiej. Tu w 1246 r. odbył się zjazd dostojników małopolskich z udziałem księcia sandomierskiego Bolesława Wstydliwego. W XIII wieku wieś należała do dóbr ziemskich klasztoru benedyktynów na Świętym Krzyżu, tu też znajdował się ich mały klasztor. Swój patronat nad osadą benedyktyni utrzymywali aż do kasacji ich zakonu w 1819 r. W 1527 r. Koniemłoty przeszły na własność dziedziców Staszowa: Łaskich, Zborowskich, Tęczyńskich, Opalińskich, Lubomirskich, Sieniawskich, Denhoffów i Czartoryskich. Wieś położona w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego wchodziła wraz z folwarkiem w 1662 roku w skład majętności rytwiańskiej Łukasza Opalińskiego[7].

W 1815 r. w Koniemłotach[8], w zaadaptowanym spichlerzu, którego budynek stoi do dnia dzisiejszego, z inicjatywy Izabeli Lubomirskiej założona została szkoła z 3 oddziałami. W 1905 r. za namową rodziców, miejscowa młodzież szkolna wystąpiła z żądaniem nauczania w języku polskim i 2 kwietnia 1906 r. władze carskie wydały na to zgodę. 1 września 1988 r. w Koniemłotach oddano do użytku nowy budynek szkolny, w którym mieści się obecnie Publiczna Szkoła Podstawowa.

W 1923 r. w Koniemłotach rozpoczęła działalność ochotnicza straż pożarna[8]. Pierwszą drewnianą remizę wybudowano we wsi w 1925 r., służyła ona strażakom do II wojny światowej. W 1944 r. w jej miejscu przystąpiono do budowy nowej remizy. Obecny murowany Dom Strażaka z dwoma boksami na samochody został oddany do użytku w 1971 r.

Zabytki edytuj

 
Koniemłoty – kościół pw. Wniebowzięcia NMP nocą

Pobenedyktyński zespół klasztorny, na który składa się:

  • kościół pw. Wniebowzięcia NMP wzniesiony w latach 1637–1649 w stylu późnorenesansowym. Po pożarze w 1770 r., kościół został odnowiony i przebudowany. Świątynia składa się z trzech naw: w prawej nawie bocznej znajduje się kaplica św. Benedykta wzniesiona na planie kwadratu, z barokowym ołtarzem św. Anny Samotrzeciej. Druga nawa boczna została dobudowana w latach trzydziestych XX wieku, według projektu Stefana Szyllera. Barokowy ołtarz główny zdobi obraz Niepokalanego Poczęcia NMP z 1742 r. W niszach ołtarza, po bokach, umieszczone są drewniane figury św. Benedykta i św. Scholastyki. W stallach ustawionych w prezbiterium znajdują się olejne obrazy przedstawiające wydarzenia z życia Najświętszej Maryi Panny;
  • budynek dawnego klasztoru benedyktynów, obecnie plebania, 1667-49, 1825, 1920;
  • ogrodzenie cmentarza kościelnego, z XVIII w., z bramą wzniesioną w 1886 r.

Osoby związane z miejscowością edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 57081
  2. ↑ Wieś Koniemłoty w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-29], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 495 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Por. Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 14–15, 77–96.
  7. ↑ Jacek Pielas, Podział latyfundium Łukasza Opalińskiego, marszałka nadwornego koronnego z lat 1668-1670, w: Inter maiestatem ac libertatem. Studia z dziejów nowożytnych dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Przybosiowi, red. J. Stolicki, M. Ferenc, J. Dąbrowski, Kraków 2010, s. 159.
  8. ↑ a b Koniemłoty na stronie Urzędu Miasta i Gminy Staszów.

Bibliografia edytuj

  1. Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Taszycki Witold (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koniemłoty&oldid=72798106”