Wikipedia

Konklawe 1621

Konklawe 8-9 lutego 1621 – konklawe, które wybrało Grzegorza XV na następcę Pawła V. Było to najkrótsze konklawe XVII wieku i zarazem ostatnie, w którym wybrano papieża przez aklamację.

Konklawe 1621
Ilustracja
Daty i miejsce
8 – 9 lutego 1621
Rzym
Główne postacie
Dziekan

Antonio Maria Sauli

Kamerling

Pietro Aldobrandini

Prokamerling

Giovanni Battista Deti

Protoprezbiter

Federico Borromeo (nieobecny)

Protoprezbiter elektorów

Odoardo Farnese

Protodiakon

Andrea Baroni Peretti

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


52
17

Liczba nieelektorów

1

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Alessandro Ludovisi
Przybrane imię: Grzegorz XV

Śmierć Pawła V edytuj

Papież Paweł V zmarł 28 stycznia 1621 roku po najdłuższym pontyfikacie od czasu Eugeniusza IV w XV wieku. Papież ten, podobnie jak jego poprzednicy (a także następcy), uprawiał nepotyzm i swoją prawą ręką uczynił siostrzeńca Scipione Caffarelli-Borghese. Jako kardynał nepot zgromadził on ogromny majątek i wpływy i powszechnie uważano, że nowym papieżem zostanie osoba naznaczona właśnie przez niego.

Lista uczestników edytuj

W konklawe wzięło udział 52 z 70 żyjących kardynałów:

Oprócz Hiszpanów Zapata i Borja y Velasco wszyscy elektorzy byli Włochami, z tym, że kardynał Giovanni Bonsi był poddanym króla Francji. Trzydziestu dwóch z nich mianował Paweł V, czternastu Klemens VIII, czterech Sykstus V, a po jednym Grzegorz XIII (1572 – 1585) i Grzegorz XIV (1590 – 1591).

Nieobecni edytuj

17 kardynałów (6 Włochów, 3 Niemców, 5 Francuzów, 3 Hiszpanów):

Jednego spośród nich mianował Sykstus V, czterech Klemens VIII, a pozostałych Paweł V.

Nieuprawnieni do udziału w konklawe edytuj

12-letni syn króla Hiszpanii z racji młodego wieku i braku jakichkolwiek święceń nie miał uprawnień elektorskich:

Frakcje edytuj

Wyróżniano następujące frakcje wśród kardynałów:

  • „Borghesianie” – czyli nominaci papieża Pawła V dowodzeni przez jego siostrzeńca kardynała Borghese. Należeli do niej także: Barberini, Millini, Lante, Leni, Tonti, Verallo, Carafa, Rivarola, Filonardi, Serra, Galamina, Centini, Crescenzi, Ubaldini, Muti, Savelli, Ludovisi, Aquino, Campori, Priuli, Cobelluzio, Valier, Roma, Gherardi, Scaglia, Pignatelli, Capponi i Orsini (łącznie z liderem 29 purpuratów);
  • partia „klementyńska” – czyli stronnictwo kardynała Aldobrandini, bratanka Klemensa VIII, grupującego większość nominatów jego wuja; należeli do niej Bandini, Cesi, Bevilacqua, Bellarmin, Deti, Ginnasi, Delfino, Sannesio i Pio (łącznie 10 osób);
  • partia „sykstyńska"– partia grupująca czterech nominatów Sykstusa V pod wodzą jego krewnego kardynała Montalto. Należeli do niej Sauli, Giustiniani i del Monte, a także mianowany wprawdzie przez Klemensa VIII, ale spokrewniony z wicekanclerzem kardynał Baroni Peretti;
  • stronnictwo hiszpańskie – trzyosobowa frakcja, grupująca dwóch hiszpańskich kardynałów Borja y Velasco i Zapatę oraz przedstawiciela cesarza kardynała Madruzzo.

Ponadto wyróżniano grupę czterech kardynałów wywodzących się z północnowłoskich rodów książęcych (d’Este, Farnese oraz Medici i jego sojusznik Sforza), którzy zachowywali niezależność względem przywódców frakcji[1]. Z kolei kardynał Bonsi był jedynym reprezentantem frakcji profrancuskiej, gdyż żaden z francuskich kardynałów nie przybył na konklawe[2].

Partie te nie stanowiły jednak monolitów. Zwłaszcza ugrupowaniu kardynała Borghese brakowało wewnętrznej spójności i nie wszyscy jej członkowie byli w pełni lojalni wobec lidera. Stronnictwo hiszpańskie, choć formalnie liczyło tylko trzech członków, miało licznych sympatyków także w innych frakcjach[3].

Kandydaci na papieża edytuj

Za papabile uważanych było czternastu kardynałów, w tym trzech spośród „sykstyńczyków” (Sauli, Giustiniani i del Monte), trzech spośród nominatów Klemensa VIII (Bandini, Ginnasi i Madruzzo) i ośmiu spośród „borghesian” (Campori, Millini, Carafa, Galamina, Centini, Ludovisi, Aquino i Cobelluzio). W praktyce jednak tylko nieliczni mieli realne szanse na zdobycie tiary. Głównym faworytem wydawał się kardynał Campori, gdyż miał on poparcie kardynała Borghese, wicekanclerza Montalto oraz Hiszpanii i cesarza. Przeciwko niemu przemawiało jednak to, że wielu „borghesian” (m.in. Orsini) niechętnie patrzyło na jego kandydaturę, a otwarcie sprzeciwiały mu się Francja, Wenecja oraz kardynał Aldobrandini i jego stronnicy. W razie fiaska tej kandydatury największe szanse dawano kardynałowi Ludovisi („borghesianin”, ale popierany też przez Aldobrandiniego) oraz Aquino (także „borghesianin”, popierany zarówno przez Francję jak i Hiszpanię). Spośród nominatów Klemensa VIII realne szanse miał jedynie należący do stronnictwa hiszpańskiego Madruzzo, a z partii Montalto – kardynał Giustiniani[4].

Scipione Borghese wyraźnie zlekceważył swoją „wewnątrzpartyjną” opozycję wobec Camporiego. Był przekonany, że zdoła doprowadzić do jego wyboru już pierwszego dnia, przez aklamację[5]. Oponenci jednak nie próżnowali. Szczególnie aktywni w zakulisowym zwalczaniu tej kandydatury byli Alessandro Orsini oraz Roberto Ubaldini[6].

Przebieg konklawe edytuj

Konklawe rozpoczęło się 8 lutego. Borghese, zgodnie ze swym wcześniejszym planem, podjął próbę wyboru Camporiego przez aklamację. Przeżył jednak gorzkie rozczarowanie. Choć Camporiego poparli Hiszpanie, sykstyńczycy oraz kardynałowie Medici, d’Este i Farnese, zbudowany przez Orsiniego blok przeciwny, złożony z partii Aldobrandiniego, Francji oraz całkiem pokaźnej grupy „dysydentów” z partii Borghesego (oprócz Orsiniego także Ubaldini, Tonti, Crescenzi i Filonardi), a nawet reprezentującego cesarza kardynała Madruzzo, zdołał zablokować jego wybór. W tej sytuacji kandydatura Camporiego musiała zostać wycofana[7].

Rankiem 9 lutego doszło do pierwszego (i jak się później okazało – jedynego) pisemnego głosowania. Największe poparcie (15 głosów) uzyskał w nim powszechnie szanowany 78-letni jezuita Robert Bellarmin, który jednak nie zgodził się kandydować. W ciągu dnia kilku najbardziej wpływowych kardynałów: Borghese, Orsini, Zapata, Capponi, d’Este i Medici porozumieli się co do poparcia kardynała Alessandro Ludovisi, którego popierał Aldobrandini. Jeszcze tego samego dnia wieczorem 67-letni arcybiskup Bolonii został wybrany przez aklamację i przybrał imię Grzegorza XV[8]. Elekcję ogłoszono dopiero następnego dnia rano, a 14 lutego 1621 protodiakon Andrea Baroni Peretti koronował Grzegorza XV na schodach bazyliki watykańskiej.

Było to najkrótsze (zaledwie dwudniowe) konklawe XVII wieku i jedno z krótszych w historii. Zarazem było ostatnim, w którym dokonano wyboru przez aklamację, Grzegorz XV wprowadził bowiem nowe reguły dotyczące konklawe, zgodnie z którymi papież mógł być wybrany jedynie w pisemnym głosowaniu.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Pastor, s. 31.
  2. ↑ Pastor, s. 29-30 i 35.
  3. ↑ Pastor, s. 31-32.
  4. ↑ Pastor, s. 32-34.
  5. ↑ Melani, s. 39; Pastor, s. 35.
  6. ↑ Pastor, s. 34-36.
  7. ↑ Pastor, s. 36-38.
  8. ↑ Pastor, s. 38-41.

Bibliografia edytuj

  • Atto Melani, Sekrety konklawe, red. R. Monaldi i F. Sorti, Warszawa 2006
  • Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 27. London: 1952. (ang.).

Uzupełniające źródła internetowe edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konklawe_1621&oldid=68220840”