Konrad Wallenrod (powieść poetycka)
 |
Ten artykuł od 2015-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Konrad Wallenrod, powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich – powieść poetycka napisana przez Adama Mickiewicza na zsyłce w Moskwie, prawdopodobnie między rokiem 1825[1] a 1828, wydana zaś w lutym 1828 przez drukarnię Karola Kraya; uważana za jeden z najbardziej znanych poematów polskiego romantyzmu. Oryginał wysłany z Moskwy został ocenzurowany przez rosyjskiego cenzora Bazylego Anastasewicza. Mickiewicz musiał usunąć wers Tyś niewolnik, jedyna broń niewolników jest zdrada, a w drugim wydaniu po wprowadzeniu zmian w przedmowie car Mikołaj I nazywany jest przez poetę Ojcem tylu ludów[2].
.jpg)
| |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Petersburg |
| Język | |
| Data wydania | |
| Wydawca | |
Informacje ogólne edytuj
Ponieważ autor wykorzystał w dziele tzw. historyzm maski, rozgrywająca się w średniowieczu akcja w istocie porusza jednak problemy patriotyczne Polski XIX wieku. Za pierwowzór literackiego Konrada Wallenroda posłużyła autentyczna postać żyjącego w XIV wieku wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada von Wallenrode, który jednak nie był litewskim agentem we władzach zakonu.
Motto edytuj
Od tytułu powieści wywodzi się termin wallenrodyzm, określający nową postawę etyczno-moralną polskich ruchów narodowowyzwoleńczych mających podłoże w doktrynie Niccolò Machiavellego:
Dovete adunique sapere, come sono due generazioni da combattere... bisogna essere volpe e leone.
Co można tłumaczyć jako:
Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia… trzeba być lisem i lwem.
Rolę drugiego motta pełni w powieści cytat Friedricha Schillera umieszczony w Przedmowie, który nadaje doniosłą rolę zgłębianiu przez poezję zapomnianej przeszłości, utrwalanej − jak się okazuje w toku powieści − w tradycji i pieśni gminnej:
Was unsterblich im Gesang soll leben, muss im Leben untergehen.
Co można tłumaczyć jako:
Co ma ożyć w pieśni, zaginąć powinno w rzeczywistości.
Wpływ i inspiracje edytuj
Mickiewicz, pisząc Konrada Wallenroda, wzorował się na modnej w okresie romantyzmu prozie historycznej Waltera Scotta, eposach Torquata Tassa oraz Pieśni Osjana Jamesa Macphersona. Historycznym pierwowzorem Konrada Wallenroda był pruski dowódca Herkus Monte, który w młodości był w krzyżackiej niewoli, a w 1260 stanął na czele pruskiego powstania przeciwko zakonowi.
Konrad Wallenrod dwukrotnie był adaptowany na potrzeby opery. Pierwszy raz jako I Lituani w 1874 roku przez włoskiego kompozytora Amilcare Ponchiellego i jako Konrad Wallenrod w 1885 roku przez Władysława Żeleńskiego. Przyjęło się uważać, że poematem Mickiewicza mógł inspirować się Fryderyk Chopin, pisząc swoją Balladę g-moll.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ M. Janion, Życie pośmiertne Konrada Wallenroda, Warszawa 1990, str. 39.
- ↑ Ludwik Bazylow, Polacy w Petersburgu, 1984, s. 138-139.
Linki zewnętrzne edytuj
- Konrad Wallenrod w zbiorach Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona.pl
- Konrad Wallenrod w serwisie Wolne Lektury