Wikipedia

Kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel

kopalnia w Rudzie Śląskiej

Kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel – kopalnia węgla kamiennego, która działała w Rudzie Śląskiej[2] jako samodzielny zakład od 1 sierpnia 1931 do 1 stycznia 1971 roku.

Kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel
Ilustracja
Wieża wyciągowa szybu Klara w 2013 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Data założenia

1 sierpnia 1931

Data likwidacji

1 stycznia 1971

Zatrudnienie

3366 (1947)[1]

Położenie na mapie Rudy Śląskiej
Mapa konturowa Rudy Śląskiej, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel”
Ziemia50°17′17,3″N 18°50′38,5″E/50,288139 18,844028
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

Kopalnia powstała 1 sierpnia 1931 roku poprzez połączenie kopalni Wawel, kopalni Walenty oraz kopalni Hrabia Franciszek. Należała wówczas do Rudzkiego Gwarectwa Węglowego[3].

Ostatnim przedwojennym dyrektorem kopalni był Stefan Łukasiewicz, który po ataku Niemców na Polskę, pierwszego dnia wojny tj. 1 września 1939, osobiście zatopił część kopalni Walenty-Wawel[4].

W czasie okupacji niemieckiej ziem polskich podczas II wojny światowej funkcjonowała pod nazwą Wolfgang i przez cały ten okres nie przerwała pracy[5]. W 1945 roku niektórzy pracownicy kopalni zostali deportowani do ZSRR[6]. Zatrudnienie tuż po wojnie wynosiło 2519 pracowników, a dwa lata później – 3366 osób[1].

W 1948 roku kopalnia zdobyła Honorowy Sztandar Centralnego Zarządu Przemysłu Węglowego za osiągnięcie najwyższej ponadplanowej nadwyżki wydobycia[7]. Po wojnie wybudowano: szyb Centralny, nową sortownię oraz płuczkę[7] oraz wybudowano nowy poziom wydobywczy[2]. Zmieniono także wozy transportowe z małych (o pojemności 0,68 t) na znacznie większe (2,5 t)[8]. Od 1945 do 1957 roku należała do Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, po czym od 1 kwietnia tego roku – do Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[9]. 1 stycznia 1971 roku została połączona z kopalnią Paweł, tworząc kopalnię Wawel[9].

 
Wieża wyciągowa szybu Franciszek w 2013 roku
 
Wieża wyciągowa szybu Mikołaj w 2013 roku

Zespół szybu Franciszek z końca XIX wieku przy ulicy Konopnickiej w Rudzie Śląskiej został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego 29 sierpnia 1984 roku (nr rej.: 1324/84), a zespół szybu Mikołaj, przy ulicy Szyb Walenty z 1912 roku został również wpisany do tegoż rejestru 25 czerwca 2014 (nr rej.: A/418/14)[10].

Wydobycie edytuj

  • 1938 – 1 684 360 t[11]
  • 1945 – 500 572 t [1]
  • 1970 – 1 949 600 t[11]

Zaplecze socjalne edytuj

Dla swoich pracowników kopalnia wybudowała co najmniej 10 domów czterorodzinnych, kilka bloków mieszkalnych. Stworzono nowoczesne ambulatorium[2] przyzakładowe, izbę chorych z biblioteką, przedszkole i żłobek. Powstało także 8 domów górnika, stołówka, dom kultury z kinem oraz biblioteka[12]. Ponadto kopalnia dysponowała domem kolonijnym dla dzieci w Wiśle Jaworniku[13]. Przy kopalni powstała największa wówczas 120-osobowa orkiestra amatorska pod kierownictwem Augustyna Kozioła. Powołano również klub sportowy Slavia Ruda Śląska[14].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Niewiarowski 1960 ↓, s. 32.
  2. ↑ a b c Zuziak 1967 ↓.
  3. ↑ Janeczek 1999 ↓.
  4. ↑ Stefan Łukasiewicz (Harandon) – Wiki.Ormianie [online], www.wiki.ormianie.pl [dostęp 2018-04-17] (pol.).
  5. ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 29-30.
  6. ↑ Janeczek 1999 ↓, s. 82 i n..
  7. ↑ a b Niewiarowski 1960 ↓, s. 34.
  8. ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 36.
  9. ↑ a b Jaros 1985 ↓, s. 105-106.
  10. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 104 [dostęp 2017-11-29].
  11. ↑ a b Jaros 1985 ↓, s. 106.
  12. ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 38-40.
  13. ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 39.
  14. ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 40.

Bibliografia edytuj

  • Zdzisław Janeczek: Szkice z dziejów kopalni "Wawel": wydanie okolicznościowe z okazji zakończenia działalności kopalni "Wawel". Katowice: 1999. ISBN 83-905931-3-0.
  • Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 978-83-00-00648-9.
  • Marian Niewiarowski: XV lat Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego: 1945-1960. Bytom: Komitet Obchodu XV-lecia Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Bytomiu, 1960.
  • Antoni Zuziak: Sylwetki kopalń i zakładów Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. W: Tradycje górnictwa ziemi bytomskiej. Maroszek Henryk (red.). Katowice: 1967, s. 149.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kopalnia_Węgla_Kamiennego_Walenty-Wawel&oldid=72570730”