Korczak Ziółkowski
Korczak Ziółkowski (ur. 6 września 1908 w Bostonie, zm. 20 października 1982 w Crazy Horse w Dakocie Południowej[1]) – amerykański rzeźbiarz polskiego pochodzenia[2].
 Korczak Ziółkowski, ok. 1955 | |
| Data i miejsce urodzenia |
6 września 1908 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 października 1982 |
| Narodowość |
amerykańska |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys edytuj
Oboje jego rodzice byli Polakami. Osierocony w drugim roku życia (oboje rodzice - Anna i Józef zginęli tragicznie) był wychowankiem kilku domów dziecka i rodzin zastępczych. W jednej z nich zdobył umiejętności budowy ciężkich konstrukcji. Jakkolwiek nigdy nie ukończył szkoły artystycznej, od najmłodszych lat przejawiał duży talent rzeźbiarski. Po ukończeniu technikum w Cambridge podjął pracę jako cieśla okrętowy w stoczni, gdzie po godzinach pracy zaczął też rzeźbić w drewnie, co uczyniło zeń cenionego twórcę mebli artystycznych[3][4].
Jego pierwszą rzeźbą w marmurze było popiersie sponsorującego go bostońskiego sędziego dla nieletnich Fredericka Pickeringa Cabota[1][4].
W 1932 przeprowadził się do West Hartford w stanie Connecticut, gdzie zaczął rzeźbić zawodowo. Sprzedawał swoje prace w Bostonie, Nowym Jorku i na obszarach Nowej Anglii[4]. W 1939 rzeźbiarz Gutzon Borglum zaproponował mu stanowisko asystenta przy tworzeniu monumentalnego dzieła – Głów Prezydentów w ścianie góry Mount Rushmore w Górach Czarnych w Dakocie Południowej[3]. W tym samym roku jego marmurowe popiersie Paderewskiego zdobyło pierwszą nagrodę na Wystawie Światowej w Nowym Jorku[1].
Podczas prac na Mount Rushmore zgłosiło się doń kilku wodzów plemienia Dakotów z pytaniem, czy nie podjąłby się stworzenia pomnika honorującego Indian. Wódz Henry Standing Bear napisał doń: My, wodzowie, chcielibyśmy by biały człowiek wiedział, że czerwony człowiek też ma swoich bohaterów[5].
Ziółkowski przystąpił do planowania pomnika Szalonego Konia, na który Indianie przeznaczyli 200-metrową skałę w Górach Czarnych. Korczak wykupił górę i okoliczny teren od rządu USA w zamian za inną swoją posiadłość. Kiedy projekt był przygotowany, zaczęła się wojna. Ziółkowski wstąpił na ochotnika do armii amerykańskiej, został ranny w Normandii podczas lądowania na plaży Omaha i wrócił do USA[1].
W 1947 przeniósł się na stałe w Góry Czarne i rozpoczął tworzenie największej rzeźby świata (ukończona będzie miała 195 m długości i 172 m wysokości, w samej głowie wodza mogłyby się zmieścić wszystkie głowy prezydentów z Mount Rushmore). 3 czerwca 1948 dokonano pierwszej kontrolowanej eksplozji dynamitu[3].
W Święto Dziękczynienia 1950 Ziółkowski ożenił się z Ruth Ross (ur. 26 czerwca 1926 w Hartford, zm. 21 maja 2014 w Rapid City), entuzjastką sztuki, która od 1947 była jego asystentką. Prace przy pomniku przebiegały wolno, bowiem Ziółkowski odmówił przyjęcia dotacji państwowych[6] w myśl indiańskiej zasady, że Góry Czarne nie są na sprzedaż. Pieniądze zbiera prywatna fundacja (Crazy Horse Memorial Fundation), a kasę zasilają wpływy z biletów wstępu i dary w milionach dolarów licznych mecenasów. Dzięki nim można było zakupić nowocześniejsze i wydajniejsze maszyny. Jednocześnie trzeba pamiętać, że od kilkunastu lat pracuje kilkuosobowa stała ekipa, która dzięki zebranemu doświadczeniu przyśpiesza prace nad pomnikiem. Ośrodek Crazy Horse rok rocznie odwiedza ponad milion turystów[7][8].
Ziółkowski zmagał się z rzeźbą do 1982, kiedy to zmarł nagle na zawał serca w miejscu pracy. Do tego czasu zaznaczył kontury rzeźby przedstawiającej Crazy Horse dosiadającego konia i wskazującego na swój dom, oświadczając, że „moje ziemie są tam, gdzie leżą moi zmarli”[9]. Został pochowany u stóp pomnika. Po jego śmierci prace kontynuowała wdowa i siedmioro spośród dziesięciorga dzieci[1]. Ruth Ross po śmierci została pochowana wraz z mężem[6], a ich dzieci i wnuki kontynuują prace i działają w Crazy Horse Memorial Foundation.
Jego krewną jest pisarka Aleksandra Ziółkowska-Boehm[10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Korczak Ziolkowski: Storyteller in Stone. reclaimingjournal.com. [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Polak dla Indian: historia pewnego pomnika. Szalony Koń Szalonego Polaka polityka.pl (pol.) [dostęp 2017-12-09]
- ↑ a b c Mateusz "Biszop" Biskup, Śladami zapomnianych bohaterów w rozdziale: Rzeźbiarz gór, Poznań: Vesper, 2011, s. 442-447, ISBN 978-83-7731-052-6.
- ↑ a b c KORCZAK. crazyhorsememorial.org. [dostęp 2024-02-21].
- ↑ Aleksandra Ziółkowska-Boehm, Otwarta rana Ameryki, Debit, 2007. ISBN 978-83-7167-556-0. Amerykańskie wydanie: Open Wounds of America, Nemsi Books, 2009, ISBN 978-0-9821427-5-2
- ↑ a b Indiański wódz, polski rzeźbiarz i największy pomnik świata, [w:] The Washington Post / Onet [online], Onet.pl, 27 maja 2014 [dostęp 2014-05-30] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-30] (pol.).
- ↑ Każdy człowiek ma swoją górę do przekucia. Niezwykły rzeźbiarz Korczak Ziółkowski.. www.cultureave.com. [dostęp 2021-11-22].
- ↑ Crazy Horse – Roter Held in grauem Stein. www.spiritofthewestmagazine.com. [dostęp 2024-02-21].
- ↑ CRAZY HORSE MEMORIAL. www.cultureave.com. [dostęp 2021-12-15].
- ↑ Aleksandra Ziółkowska-Boehm, Andrzej Palacz (przeprowadzający wywiad): Moje książki i Wańkowicz – rozmowa z Aleksandrą Ziółkowską-Boehm – Wydawca. Portal Rynku Wydawniczego. wydawca.com.pl, 2009-08-25. [dostęp 2018-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-05)].
Bibliografia edytuj
- Korczak Ziolkowski, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).