Krasny Brzeg (rejon żłobiński)

Krasny Brzeg
Кра́сны Бе́раг
	; Pałac Koziełł-Poklewskich, 2014
Państwo	Białoruś
Obwód	homelski
Rejon	żłobiński
Sielsowiet	Krasny Brzeg
Wysokość	132 m n.p.m.
Populacja (2009); • liczba ludności	; 2280
Nr kierunkowy	+375 2334
Kod pocztowy	247232, 247236
Tablice rejestracyjne	3
	Położenie na mapie obwodu homelskiego Krasny Brzeg
	Położenie na mapie Białorusi Krasny Brzeg
	52°57′02,3″N 29°47′01,0″E/52,950639 29,783611
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krasny Brzeg (błr. Кра́сны Бе́раг, ros. Красный Берег) – wieś na Białorusi, w rejonie żłobińskim obwodu homelskiego, około 23 km na południowy zachód od Rohaczowa, nad rzeczką Dobośnią.

Znajduje tu się stacja kolejowa Krasny Brzeg, położona na linii Homel – Żłobin – Mińsk.

Historia edytuj

Pierwsze pisemne wzmianki o wsi pochodzą z 1317 roku, nazywała się wtedy Czerwony Brzeg. Kolejny zapis o wsi to akt jej sprzedaży w 1528 roku przez Aleksieja Zankowicza.

W ciągu XVII, XVIII i XIX wieku Krasny Brzeg wielokrotnie zmieniał właścicieli. Były nimi rodziny Sołtanów, Woronieckich, Bogorodzkich (I połowa XIX wieku), Gryniewiczów. Po zniesieniu pańszczyzny w zaborze rosyjskim w 1861 roku miejscowi chłopi zaczęli w 1862 roku odkupywać części majątku od Gryniewiczów. Po powstaniu styczniowym Krasny Brzeg został odkupiony przez potomka dawnych właścicieli, rosyjskiego wojskowego inżyniera, pułkownika z twierdzy Bobrujsk Aleksandra Iwanowicza Bogorodzkiego. Od niego z kolei w 1867 roku^[2] albo 1877 roku dobra te kupił jego kolega Michał Konstanty Hattowski, generał inżynierii. W 1873 roku uruchomiono Kolej Libawsko-Romieńską, przebiegającą przez majątek^[3]. Córka Hattowskiego Maria, wychodząc za mąż za Wincentego Koziełł-Poklewskiego, wniosła Krasny Brzeg w posagu, choć formalnie własność Krasnego Brzegu przeszła na Wincentego dopiero około 1900 roku, po śmierci Michała Hattowskiego. Wincenty był ostatnim właścicielem Krasnego Brzegu.

Czerwony Brzeg i inne okoliczne wsie bardzo ucierpiały, prawie zostały zmiecione z powierzchni ziemi w czasie zażartych bitew wojny polsko-rosyjskiej w latach 1654–1667. Pierwszego września 1812 roku w czasie napoleońskiej inwazji na Rosję okoliczne wioski, w tym leżący kilkanaście kilometrów od Krasnego Brzegu Kazimierów, były świadkami zaciekłej bitwy między polską brygadą a siłami rosyjskimi. Polskie oddziały zmusiły siły rosyjskie do odwrotu. W 1845 roku we wsi (poza dworem) mieszkało jedynie 18 mieszkańców. W czasie rewolucji w 1905 roku lokalna ludność próbowała zająć pałac właścicieli, jednak została rozpędzona przez wezwanych kozaków. Po rewolucji październikowej majątek został znacjonalizowany. Po ustaleniu przebiegu granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku wieś znalazła się na terytorium ZSRR. W 1930 roku we wsi powstał sowchoz „Czerwony Brzeg” i kołchoz „Czerwony Komunar”. Od 1937 roku wieś jest siedzibą sielsowietu. W czasie II wojny światowej znajdował się tu obóz przejściowy dla dzieci w wieku 8–14 lat. Przebywało tu (i było deportowanych do Niemiec) 1990 dzieci, które miały być dawcami krwi dla rannych żołnierzy niemieckich^[4].

Wieś szlachecka położona była w końcu XVIII wieku we włości streszyńskiej w powiecie rzeczyckim województwa mińskiego^[5]. W wyniku II rozbioru Polski wieś znalazła się w 1793 roku w Imperium Rosyjskim.

Zespół pałacowo-parkowy przed 1914 rokiem

Obecny wygląd bramy wjazdowej do majątku, obecnie do szkoły rolniczej

Oficyna w majątku

Pałac edytuj

Wincenty Koziełł-Poklewski, postanowiwszy osiedlić się w Krasnym Brzegu, zlecił w latach 1890–1893 architektowi Eugeniuszowi Szretterowi zaprojektowanie wielkiego pałacu. Pałac powstał około 1900 r. Był to dwukondygnacyjny (z prawym skrzydłem parterowym) neogotycki budynek o zróżnicowanej i niesymetrycznej bryle. Sala balowa była wyposażona w stylu Ludwika XVI. Inne sale: arabska, gotycka, renesansowa, romańska. Znajdowała się tu duża kolekcja obrazów polskich i rosyjskich malarzy. Park, łącznie z sadem owocowym, zajmował około 10 ha. Był otoczony murem, z potężną, neogotycką bramą wjazdową. Obecnie w pałacu mieści się Krasnobrzeski agrarnyj koledż. Jest historyczno-kulturalnym zabytkiem Białorusi o numerze w rejestrze 312Г000324. Majątek w Krasnym Brzegu został opisany w pracy Antoniego Urbańskiego Memento kresowe wydanej w 1929 r., strona 97. Jest również opisany w 1. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[2].

Zobacz też edytuj

Opis majątku i zdjęcia na stronie Radzima.org

Przypisy edytuj

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu homelskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
↑ ^a ^b RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 86–89, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
↑ Krasnybrzeg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 641 .
↑ Растоптанное детство: вымысел и правда детского концлагеря „Красный Берег”.
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 103.

[spis1-1] Liczby ludności miejscowości obwodu homelskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).

[RA-2] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 86–89, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[S4-3] Krasnybrzeg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 641 .

[4] Растоптанное детство: вымысел и правда детского концлагеря „Красный Берег”.

[5] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 103.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]