Kraszków (województwo świętokrzyskie)

wieś w województwie świętokrzyskim

Kraszkówwieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Waśniów[5][4].

Kraszków
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

ostrowiecki

Gmina

Waśniów

Liczba ludności (2020)

129[2]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

27-425[3]

Tablice rejestracyjne

TOS

SIMC

0276050[4]

Położenie na mapie gminy Waśniów
Mapa konturowa gminy Waśniów, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kraszków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kraszków”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kraszków”
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego
Mapa konturowa powiatu ostrowieckiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kraszków”
Ziemia50°50′05″N 21°15′10″E/50,834722 21,252778[1]

Był wsią benedyktynów świętokrzyskich w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Części wsi edytuj

Integralne części wsi Kraszków[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0276067 Podlesie część wsi

Historia edytuj

Wieś notowana w wieku XIII, położona 12 km na NW od Opatowa i około 16 km na E od klasztoru świętokrzyskiego. Położona historycznie, w roku 1328 w ziemi sandomierskiej[7], od 1442 powiecie sandomierskim[8], od 1827 w powiecie opatowskim.

Od 1470-80. parafia Momina (Długosz L.B. T IIs= 470).

Nazwy własne wsi w dokumentach źródłowych edytuj

W roku 1282 „Crascaw”, 1328, 1351 „Crascow”, 1442 „Craskow”, 1465-7 „Crastow”, 1467 „Kraskow”, 1470-80 „Kraszkow”, „Krasszkow”, „Craszkow”, 1504 „Kraszkow”, 1506, 1531, 1569 „Craskow”, 1510 „Kraslow”, 1529, 1531 „Crascow”, 1532 „Krasskoff”, 1564 „Kraskow” (ale: 1577 „Krasskow”), 1629,1780 „Kraszkow”, 1827 „Kraszków”, 1883 „Kraszków” i„ Kraszków Opatowski”[9][10][11].

Topografia i opisanie granic edytuj

W roku 1467 następuje rozgraniczenie części klasztornej w Milejowicach i Kraszkowie, części szlacheckiej w Milejowicach oraz Nieskurzowa należącego do biskupa włocławskiego, końcowa część granicy biegnie od narożnicy między Kraszkowem [część klasztorna], Milejowicami [część szlachecka] i Nieskurzowem wzdłuż starych, teraz odnowionych znaków granicznych między Nieskurzowem i Kraszkowem należącym do opata i konwentu świętokrzyskiego prowadzących przez zarośla do drogi zw. „Praskolka” dzielącej obie te wsie (TN XX 68);

W roku 1470-80 graniczy z Janowicami [sandomierskie], Milejowicami, Truskolasami i Piórkowem oraz wsiami doń przyległymi (Długosz L.B. T.III, s. 234).

Własność edytuj

Część biskupów lubuskich

w roku 1514 biskup lubuski Teodoryk sprzedaje dobra opatowskie Krzysztofowi Szydłowieckiemu, kasztelanowi sandomierskiemu (F. Kiryk, Opatow XIII-XVI wiek},

1531 z części wojewody krakowskiego w Kraszkowie i Worowicach pobór z 2 łana[12].

1532 jw. pobór z 1,5 łana[13].

W roku 1564-5 była to wieś służebna[14].

W roku 1883 pozostała osada leśna, 1 dom, 4 mieszkańców i 1 morga ziemi[15].

Część klasztoru świętokrzyskiego

Począwszy od 1470-80 większa część wsi należy do opactwa świętokrzyskiego We wsi był dobry folwark klasztorny 8,5 łanów kmiecych, 1 lub 2 karczmy z rolą. Kmiecie płacą po 1 wiardunek czynszu i 4 grosze poradlnego, dają po 30 jaj, 2 koguty, pracują po 2 dni tygodniowo własnym wozem lub pługiem, karczmarz płaci 2 grzywny czynszu (DLb. T.III s=234; T.II s=470).

1780 należy do klucza wierzbątowickiego dóbr stołu opata klaustralnego. Z imienia znanych jest 8 kmieci, w tym 3 pełnorolnych (wójt Marcin Machula, Michał Makosz, Józef Kosarz) i 5 niepełnorolnych (Karol Piątek, Wawrzeniec Warych, Wawrzeniec Banaczek, Kasper Job, Marcin Wujcik).

Jedna rola opust jest opustoszała i jeden półrolny (Piotr Zięba), Spisany był jeden chałupnik (Szymon Wołowiec), który jako polowy jest wolny od powinności, 7 komorników (Stanisławowa Nawrotowa, Jędrzej Machula, Józef Matuszczak, Matus Banaczek, wdowa Tkaczykowa, Stanina, Franciszek Florczyk).

Kmiecie pracują po 3 lub 4 dni tygodniowo sprzężajem w 2 konie i 2 woły, odrabiają po 4 dni powaby i 12 łokci oprawy, płacą po 1/18 zł czynszu, dają po 3 korce żyta, 2 kapłony i 30 jaj półrolny daje połowę wymiaru, chałupnik pracuje 1 dzień tyg. pieszo i odrabia 2 dni powaby. Poddani oprócz komornika wożą zboże na targi i do Wisły na „Fryor”, stróżują, strzygą owce, obrabiają kapustę i konopie. Komornicy dostają zasiane zagony dworskie, po 2 żyta i jęczmienia, 1 grochu.

Subsidium charitativum wynosi 436 zł (Inwentarz Wierzbątowic 6-8, 18).

1780-2, 1787 wieś traktowana jak Wierzbątowice.

1787 cała wieś liczy 110 mieszkańców, w tym 3 Żydów (Spis I 414; II 134).

1819 wieś Kraszków należy do stołu opata[16].

1827 cała wieś ma 14 domów i 136 mieszkańców (Tabela I 241).

W roku 1883 część tak zwana klasztorna ma 29 domów, 178 mieszkańców i 464 morgi ziemi[15].

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 61513
  2. Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 5-6 [dostęp 2022-04-22]
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 615 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c GUS. Rejestr TERYT
  5. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
  7. ZDM ↓, s. IV 907.
  8. Mp. ↓, s. IV 1434.
  9. Kam. ↓, s. 103.
  10. Niec. ↓, s. 110.
  11. Kop.K ↓, s. 188.
  12. ASK ↓, s. I/10 454v.
  13. ASK ↓, s. 594.
  14. LS ↓, s. 1564-5 331.
  15. a b SG ↓, s. IV 649.
  16. AOkup. ↓, s. 3v.

Bibliografia edytuj

  • Archiwum Skarbu Koronnego, dział w AG., Archiwa Państwowe, (skrót: ASK).
  • Lustracja województwa sandomierskiego 1564-1565, W. Ochmański (wyd.), Wrocław 1963, (skrót: LS).
  • Notata quedam ex variis libris et manuscriptis per R.P. Bonifacium Szepiński..., przekład J. Gacki, „Pamiętnik Religijno-Moralny” ser. 2, 7, 1861, s. 136-151, 257-273., „Notata quedam ex variis libris”, (skrót: Szepiński).
  • J. Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze.
  • Zbiór dokumentów Małopolskich, t. I-VIII, Kraków-Wrocław: S. Kuraś i I. Sułkowska-Kurasiowa, 1962–1975, (skrót: ZDM).
  • Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I-IV, wyd. F. Piekosiński (Mon.MAe., 3, 9, 10, 17), Kr. 1876-1905. T. V, rps w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kraków 1876–1905, (skrót: Mp.).
  • F. Nieckuła, Nazwy miejscowe z sufiksem -ov-, -in- na obszarze Wielkopolski i Małopolski, Wrocław 1971, (skrót: Niec.).
  • D. Kopertowska, Nazwy miejscowe województwa kieleckiego. Nazwy miast i wsi, nazwy części miast i wsi oraz nazwy alei, placów, ulic i osiedli mieszkaniowych, Warszawa-Kraków 1984, (skrót: Kop.).
  • K. Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, t. I, A-B; t. II, C-D, Kraków 1996–1997, (skrót: NMP).
  • R. Hube, Prawo polskie w XIV wieku. Sądy, ich praktyka i stosunki prawne społeczeństwa w Polsce ku schyłkowi 14. wieku ze źródeł współczesnych..., Warszawa 1886.
  • Liber formularum ad ius Polonicum necnon canonicum spectantium in codice Regimontano asservatarum, B. Ulanowski (wyd.), Kraków 1895, s. 169-256, (skrót: AKP).
  • Archiwum Komisji Historycznej, poniżej dane bibliograficzne pozycji wydanych w tej serii i wykorzystanych w Materiałach., (skrót: AKH).
  • Akta Okupacji klasztoru świętokrzyskiego, 1819 r., ZDP rps 1456., (skrót: AOkup.).