Wikipedia

Krystyna Sienkiewicz (aktorka)

polska aktorka

Krystyna Waleria Sienkiewicz (ur. 14 lutego 1935 w Ostrowi Mazowieckiej, zm. 12 lutego 2017 w Warszawie[1]) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, wykonawczyni piosenki poetyckiej.

Krystyna Sienkiewicz
Ilustracja
Krystyna Sienkiewicz w 2004 r.
Data i miejsce urodzenia

14 lutego 1935
Ostrów Mazowiecka

Data i miejsce śmierci

12 lutego 2017
Warszawa

Zawód

aktorka

Współmałżonek

Włodzimierz Rylski (rozwód),
Andrzej Przyłubski (rozwód)

Lata aktywności

1955–2017

Zespół artystyczny
STS w Warszawie (1957–1964 i
1970–1975),
Teatr Ateneum w Warszawie (1964–1970),
Teatr Syrena w Warszawie (1975–1984)
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Krystyna Sienkiewicz, zdjęcie z Haftowanych gałganów (1988)

Życiorys edytuj

Jej rodzina pochodziła spod Grodna[2]. Była córką Edwarda Sienkiewicza i jego żony Anny z domu Berdowskiej[1][3]. Jej ojciec był działaczem społecznym i urzędnikiem, a matka nauczycielką[4]. Miała starszego brata, Ryszarda[4]. We wczesnym dzieciństwie mieszkała w Wąsewie i Zarębach Kościelnych, a podczas okupacji radzieckiej uciekła z rodziną do Goworowa[5]. Jej rodzice nie przeżyli II wojny światowej – ojciec został zamordowany w 1942 w obozie koncentracyjnym Oranienburg, a matka zmarła w 1944 wskutek choroby (doznała skrętu kiszek)[6][7]. Po zakończeniu wojny wraz z bratem została odnaleziona przez Janinę Pieńkowską, stryjeczną siostrę ich ojca[8]. Zamieszkała z ciotką w Szczytnie, a jej brat został w sierocińcu[9]. Od najmłodszych lat była uzdolniona humanistycznie, już jako czteroletnia dziewczynka potrafiła czytać i pisać[10]. Po ukończeniu gimnazjum w Szczytnie i w Liceum Sztuk Plastycznych w Łodzi podjęła studia na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, na której w 1957 obroniła z wyróżnieniem dyplom z projektowania przestrzennego[11].

Ilustrowała teksty w czasopiśmie dla dzieci „Świerszczyk”[12]. W trakcie studiów na ASP tworzyła scenografię dla Studenckiego Teatru Satyryków (STS)[13]. 1 września 1955 zadebiutowała jako aktorka, zastępując chorą koleżankę (Aleksandrę Gustkiewicz) w roli Ewy w spektaklu Szopa betlejemska wystawianym w STS-ie[14]. Zebrała przychylne recenzje, a Krzysztof Teodor Toeplitz określił ją „różowym zjawiskiem STS-u”[15]. Wkrótce na stałe dołączyła do STS-u, w którym przez kolejne lata zagrała m.in. w spektaklach: Bardzo starzy oboje, Dobie i państwu, Dziś straszy, Łotrzyce, Kochany panie Ionesco i Solo na perkusji[16]. Występowała także z Janem Tadeuszem Stanisławskim w satyrycznych programach radiowych: Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy i Ilustrowany Magazyn Autorów, a w latach 1958–1966 pojawiała się w programie Kabaret Starszych Panów[17]. Występowała także w spektaklu objazdowym Agnieszki Osieckiej Tingel-tangel[18].

W 1958 zadebiutowała na dużym ekranie epizodyczną rolą w dramacie Wojciecha Jerzego Hasa Pożegnania (1958)[19]. Była dublerką Guilietty Masiny, odtwórczyni roli Gelsominy w filmie Victora Vicasa Jons und Erdme (1959)[20]. Później zagrała epizody m.in. w Jutro premiera (1962) i Godzina pąsowej róży (1963)[19]. Pierwszą większą rolę zagrała w Smarkuli (1963) Leonarda Buczkowskiego[19]. W 1964 zadebiutowała jako aktorka teatralna rolą Krysi Traktorzystki w spektaklu Niech no tylko zakwitną jabłonie (reż. Jan Biczycki) wystawianym w Teatrze Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie[21]. Za tę rolę otrzymała nagrodę za debiut sceniczny na Fedtiwalu Sztuk Współczesnych we Wrocławiu[22]. Grała także w innych sztukach Teatru Ateneum: w Ptaku, Śmierci na gruszy, Zmierzchu, Męczeństwie i śmierci Jean-Paula Marata i Lecie[23]. Kontynuowała również karierę filmową, zagrała m.in. Jankę, przyjaciółkę Joanny (Kalina Jędrusik), w komedii sensacyjnej Jana Batorego Lekarstwo na miłość (1965) oraz szeregową Anielę w komedii wojennej Rzeczpospolita babska (1969)[19].

Równolegle z karierą aktorską nagrała kilka piosenek, m.in. „Czy te oczy mogą kłamać?” z Bohdanem Łazuką, „Koteczki, pieseczki” z Mieczysławem Czechowiczem oraz „Żaby, ryby i raki” i „Kokaina”[24].

W 1970 odeszła z Teatru Ateneum, a w kolejnych latach grała w teatrach warszawskich: Rozmaitości (1973), Syrena (1975–1984, 2000, 2004), Komedia (1988, 1994), Scena Prezentacje (1994–1995), Na Woli (1995), Rampa na Targówku (2006–2008) oraz w Teatrze Polskim w Poznaniu (1985)[25]. Zagrała również w kilkunastu spektaklach Teatru Telewizji[26].

W 1971 otrzymała Nagrodę Specjalną Jury na 9. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu[27]. W latach 70. przez pewien czas współprowadziła z Andrzejem Zaorskim program Studio Gama. Wyjechała także do Stanów Zjednoczonych, gdzie występowała dla amerykańskiej Polonii; od tamtej pory regularnie występowała za granicą[28]. Była także jedną z gwiazd programów kabaretowych Olgi Lipińskiej, począwszy od cyklu Gallux Show (m.in. w duecie z Barbarą Wrzesińską jako Siostry Sisters) poprzez kolejne edycje programów: Właśnie leci kabarecik (1974–1977) i Kurtyna w górę (1977–1984)[29]. W 1975 poprowadziła 13. KFPP w Opolu[27]. W słuchowisku radiowym Rodzina Poszepszyńskich Jacka Janczarskiego i Macieja Zembatego często odgrywała rolę panny Ingi, sąsiadki tytułowej rodziny. W serialu zadebiutowała rolą Jadwigi Leśniewskiej w Rodzinie Leśniewskich (1978)[30].

Zagrała nauczycielkę Bożkową, matkę tytułowej bohaterki w serialu Rozalka Olaboga (1985). W 1996 odebrała Nagrodę Artystyczną Polskiej Estrady Prometeusz. Grała Anielę Kaczorowska, matkę Jadwigi Graczyk (Joanna Kurowska) w serialu Graczykowie (1999–2000)[31].

Okazjonalnie zajmowała się tworzeniem grafik, stworzyła ilustracje m.in. do książki Wandy Majerówny „Groszek i Natalia” (1975)[32].

Postanowieniem Prezydenta RP z 7 października 2003 została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi w działalności na rzecz rozwoju studenckiego ruchu kulturalnego”[33]. W 2007 z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego odebrała Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

W 2004 w wyniku krwotoku przedsiatkówkowego obu oczu utraciła 85% wzroku[34], ale mimo to nie przerwała pracy zawodowej. Dzięki terapii prof. Ariadny Gierek-Łapińskiej stan jej wzroku znacznie się poprawił[35]. Od 2007 występowała w śpiewogrze Klimakterium... i już[36]. W 2008 uległa kontuzji, a wskutek złamania prawej ręki zachorowała na zespół Sudecka[37]. Od 2010 grała w spektaklach w reż. Dariusza Taraszkiewicza: Zamknięty świat, Kwartet oraz Harold i Matylda[38].

W październiku 2015 nakładem Wydawnictwa Marginesy ukazała się biografia aktorki pt. „Krystyna Sienkiewicz. Różowe zjawisko” autorstwa Grzegorza Ćwiertniewicza.

W 2014 doznała udaru mózgu[39], a rok później zdiagnozowano u niej czerniaka oka[39]. Zmarła 12 lutego 2017 w jednym z warszawskich szpitali na skutek komplikacji spowodowanych infekcją układu oddechowego[40][41]. Została pochowana 21 lutego w kolumbarium na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (Q kolumb. 7-2-8)[42] i zgodnie z jej wolą, uroczystości miały charakter świecki[43][44].

Życie prywatne edytuj

Jej pierwszym mężem był piosenkarz Włodzimierz Rylski; świadkami na ich ślubie byli Agnieszka Osiecka i Jeremi Przybora[45]. Rozwiodła się z mężem po roku małżeństwa[46]. Następnie wyszła za aktora i asystenta reżysera Andrzeja Przyłubskiego[47], z którym miała adoptowaną córkę Julię i z którym rozwiodła się po 14 latach małżeństwa[48]. Bratankiem aktorki jest lekarz i muzyk Kuba Sienkiewicz[49].

Od 1985 mieszkała przy ul. Płatniczej 35/37 na warszawskich Bielanach[50][51]. W grudniu 1991 otworzyła butik z ręcznie robionymi gadżetami na warszawskim Żoliborzu[52]. Była prezesem fundacji 120-lecia Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami[53].

Filmografia edytuj

  Filmy fabularne
Rok Tytuł Rola Ocena
1958 Pożegnania prostytutka z papierosem –
1959 Inspekcja pana Anatola dziewczyna w klubie parodiująca Giuliettę Masinę –
1962 Jutro premiera ekspedientka w kwiaciarni –
1963 Smarkula Julka Wronicz, siostra Jurka, koleżanka Krysi –
1963 Godzina pąsowej róży koleżanka Karola; wnuczka na plaży –
1965 Lekarstwo na miłość Janka, przyjaciółka Joanny Filmweb.pl  
1967 Zwariowana noc służąca Cesia Filmweb.pl  
1967 To jest twój nowy syn Ala Filmweb.pl  
1967 Paryż – Warszawa bez wizy radiotelegrafistka Zula –
1967 Dziadek do orzechów Filmweb.pl  
1969 Rzeczpospolita babska szeregowy Aniela Filmweb.pl  
1971 Motodrama Krysia, sekretarka klubu sportowego, narzeczona Jacka Filmweb.pl  
1971 Milion za Laurę członek komisji w telewizji Filmweb.pl  
1980 Rodzina Leśniewskich mama Jadwiga Leśniewska Filmweb.pl  
2006 Bezmiar sprawiedliwości oburzona kobieta w restauracji –
  Seriale telewizyjne
1964 Barbara i Jan robotnica w zakładach im. Róży Luksemburg (odc. 1) –
1968 Klub profesora Tutki Weronika (odc. 6); „interesująca” aktorka (odc. 7) –
1978 Rodzina Leśniewskich mama Jadwiga Leśniewska Filmweb.pl  
1984 Rozalka Olaboga nauczycielka Bożkowa, mama Rozalki Filmweb.pl  
1988 Mistrz i Małgorzata pisarka Karaulina, członkini Massolitu –
1989 Paziowie kucharka Serczykowa –
1998 Z pianką czy bez babcia klozetowa Tola (odc. 8 i 9) –
1999–2000 Graczykowie babcia Aniela Filmweb.pl  
2002 Na dobre i na złe pani Regina (odc. 96) –
2004 Daleko od noszy matka Kidlera (odc. 39) –
2005 Anioł Stróż ciotka Krystyna (odc. 11) –
2006 Egzamin z życia kobieta w kawiarni (odc. 46) –
2006 Hela w opałach Lusia, prababcia dzieci Heleny (odc. 11) –
2006 Ale się kręci Matylda, ciotka Magdy Filmweb.pl  
2006 Bezmiar sprawiedliwości oburzona kobieta w restauracji (odc. 3) –
2007 Codzienna 2 m. 3 w roli samej siebie (odc. 47) –
2013 Na dobre i na złe pani Łucja, pierwsza pacjentka Oli (odc. 518) –
2014 Lekarze Zofia Grzelak (odc. 52) –

Role teatralne edytuj

 
Odcisk dłoni Krystyny Sienkiewicz w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach
 
Grób Krystyny Sienkiewicz na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
  Role teatralne
Rok Tytuł Rola Teatr
1964 Niech no tylko zakwitną jabłonie Krysia Traktorzystka Teatr Ateneum w Warszawie
1965 Ptak Marysia
1966 Śmierć na gruszy nieznajomy
1967 Zmierzch Kłasza Zubariewa/Sąsiadka
1968 Lato Lusia
1971 Sobie i państwu Ona/Żona Studencki Teatr Satyryków w Warszawie
1974 Łotrzyce Waleria Teatr Rozmaitości w Warszawie
1985 Wyspy Galapagos Krysia Teatr Polski w Poznaniu
1995 Nunsense siostra Mary Amnezja Teatr na Woli w Warszawie
2008 Klimakterium i już Krycha Teatr Rampa w Warszawie
2011 Zamknięty świat Lucyna Teatr Impresaryjny Finestra w Warszawie
2013 Harold i Matylda Matylda Teatr Komedia w Warszawie

Twórczość literacka edytuj

  Książki
Rok Tytuł Data wydania Wydawnictwo Ocena
1988 Haftowane gałgany 1988 Młodzieżowa Agencja Wydawnicza Lubimyczytac.pl  
Merlin.pl  
Gandalf.com.pl  
Biblionetka.pl  
1997 ...zgadnij z kim leżę 1.01.1997 Instytut Wydawniczy „Świadectwo” Lubimyczytac.pl  
2013 Cacko 5.03.2013 Prószyński i S-ka Lubimyczytac.pl  
Ceneo.pl  
Empik.com  
2016 Skrawki 22.11.2016 Prószyński i S-ka Lubimyczytac.pl  
Gandalf.com.pl  

Dyskografia edytuj

  Albumy
Rok Tytuł Data wydania Wydawca Ocena
2002 Kiedyś byłam lalką[54] 1.01.2002 EMI Music Poland Empik.com  

Odznaczenia i nagrody edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Krystyna Sienkiewicz. rejestry-notarialne.pl.
  2. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 13.
  3. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 14.
  4. ↑ a b Sienkiewicz 2013 ↓, s. 15.
  5. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 17–18.
  6. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 18–20.
  7. ↑ Mój brat chciał mnie zabić. se.pl, 2009-12-21. [dostęp 2017-02-12].
  8. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 20–21.
  9. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 21–22, 52.
  10. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 15, 27.
  11. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 22, 30–31, 35, 50.
  12. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 32.
  13. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 45.
  14. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 45–47.
  15. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 47.
  16. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 48–50, 54, 76–77.
  17. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 51, 59.
  18. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 154.
  19. ↑ a b c d Sienkiewicz 2013 ↓, s. 143.
  20. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 64–66.
  21. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 73–74, 187.
  22. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 74.
  23. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 74–75.
  24. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 162–163.
  25. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 77–78.
  26. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 78.
  27. ↑ a b Sienkiewicz 2013 ↓, s. 163.
  28. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 225.
  29. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 113.
  30. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 149.
  31. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 152.
  32. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 34.
  33. ↑ M.P. z 2004 r. nr 6, poz. 107 – pkt 82.
  34. ↑ Życiowa tragedia Krystyny Sienkiewicz [online], Onet.pl, 17 lutego 2004 [dostęp 2004-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-27] (pol.).
  35. ↑ Mała Krysia, ale duża Sienkiewicz. Rozmowa z aktorką Krystyną Sienkiewicz. dziennikbaltycki.pl, 2012-09-21. [dostęp 2016-12-26].
  36. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 78–84, 172, 187.
  37. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 187–190.
  38. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 163–164.
  39. ↑ a b Krystyna Sienkiewicz nie żyje. Znana aktorka miała 81 lat. wyborcza.pl. [dostęp 2017-02-16].[martwy link]
  40. ↑ Pogrzeb Krystyny Sienkiewicz. Kiedy i gdzie odbędzie się ceremonia?. [w:] „Super Express” [on-line]. se.pl, 2017-02-15. [dostęp 2017-02-15].
  41. ↑ Nie żyje Krystyna Sienkiewicz. tvp.info, 2017-02-12. [dostęp 2017-02-12].
  42. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  43. ↑ Pogrzeb Krystyny Sienkiewicz. Tak żegnała ją rodzina, przyjaciele i fani. W Warszawie odbył się pogrzeb uwielbianej artystki. wp.pl. [dostęp 2017-02-21].
  44. ↑ Krystyna Sienkiewicz spoczęła na Powązkach Wojskowych. film.interia.pl. [dostęp 2017-02-21].
  45. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 89–93, 110.
  46. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 93.
  47. ↑ Tygodnik Życie na Gorąco nr 28, 9 lipca 2015, s. 4 i 5.
  48. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 88, 95–100, 122.
  49. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 33, 37.
  50. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 9, 124–137.
  51. ↑ Żegnają Cię Bielany. Gdzie pod kasztanem siedział kot. [online], Nasze Bielany [dostęp 2021-02-20] (pol.).
  52. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 140.
  53. ↑ Sienkiewicz 2013 ↓, s. 205.
  54. ↑ Krystyna Sienkiewicz – Kiedyś Byłam Lalką. discogs.com. [dostęp 2017-02-13]. (ang.).
  55. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krystyna_Sienkiewicz_(aktorka)&oldid=73556361”