Krzyż Wojenny (Grecja)
Krzyż Wojenny (gr. Πολεμικός Σταυρός, Polemikos Stauros) – greckie odznaczenie wojskowe ustanowione trzykrotnie w 1917, 1940 i 1974.
.jpg) Awers II kl. (1940) | |
.jpg) Awers III kl. (1917) | |
.jpg) Rewers III kl. (1917) | |
 Baretka I kl. (1917) | |
 Baretka II kl. (1917) | |
 Baretka III kl. (1917) | |
 Baretka (1940) | |
 Baretka I kl. (1974) | |
 Baretka II kl. (1974) | |
 Baretka III kl. (1974) | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Kruszec |
metal pozłacany, posrebrzany, patynowany brązowo |
| Powyżej | |
Historia i charakterystyka edytuj
Pierwszy Krzyż Wojenny, inspirowany francuskim odpowiednikiem, ustanowiono 28 lutego 1917 jako nagroda za heroizm podczas wojny, nadawana zarówno Grekom, jak i obcokrajowcom.
Drugi Krzyż Wojenny został ustanowiony 11 listopada 1940[1], wkrótce po najeździe wojsk włoskich na Grecję, jako wyróżnienie dla członków sił zbrojnych za bohaterskie czyny bojowe. Podczas II wojny światowej był nadawany greckim i obcym wojskowym za bohaterstwo na polu walki. Odznaczenie to przyznano wielu oficerom i żołnierzom alianckim biorącym udział w walkach w Grecji. Nadawano go także za bohaterstwo w walce podczas greckiej wojny domowej w latach 40. XX w[1].
Po zniesieniu monarchii w latach 70. XX w. odznaczenie, pozbawione symboli monarchistycznych, zostało przejęte przez władze republikańskie i od 1974 jest nadawane do dnia dzisiejszego.
Podział edytuj
Odznaczenie dzieli się na trzy klasy/stopnie.
- I klasa – złoty krzyż (z palmą na wstążce/baretce),
- II klasa – srebrny krzyż (z gwiazdką na wstążce/baretce),
- III klasa – brązowy krzyż (bez oznaczeń na wstążce/baretce),
w latach 1940-1974 były to:
- I klasa – krzyż ze złotą koroną,
- II klasa – krzyż ze srebrną koroną,
- III klasa – krzyż z brązową koroną[1],
a od 1974 jest:
- I klasa – krzyż ze złotym herbem,
- II klasa – krzyż ze srebrnym herbem,
- III klasa – krzyż z brązowym herbem[2].
Wygląd odznaczenia edytuj
Pierwsza wersja z 1917 miała wygląd srebrnego krzyża złożonego z pionowego miecza skierowanego ostrzem do góry, położonego na wieńcu dębowym, który z kolei położono na poziomej tabliczce z mottem spartańskim "Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ" (WRÓĆ DO DOMU z tarczą lub na tarczy). Poszczególne klasy/stopnie odznaczenia różniły się oznaczeniami umieszczanymi na wstążkach i baretkach, I klasa – palmę, II klasa – gwiazdkę, a III klasa – nic. Kolejne nadania oznaczano malutkimi gwiazdkami (mniejszymi niż przy II kl.). Krzyż wieszany był na czarnej wstążce z niebieskimi brzegami[3].
Odznaką Krzyża Wojennego od 1940 jest brązowy krzyż kawalerski z lekko wklęsłymi bokami ramion i dwoma skrzyżowanymi mieczami, umieszczonymi pomiędzy jego ramionami. Pośrodku krzyża umieszczony jest medalion z herbem Grecji. Przed 1974 w tym miejscu znajdowały się dwie skrzyżowane litery gamma pod koroną, a pod nimi, w niektórych egzemplarzach, litera beta, stanowiące monogram króla Jerzego II (Γεώργιος Β΄)[1][4], za panowania którego odznaczenie zostało ustanowione. W okresie monarchii (1940-1974) nad odznaką Krzyża Wojennego I klasy znajdowała się złota korona, srebrna dla klasy II i brązowa dla klasy III. Rewers odznaki był gładki z umieszczoną pośrodku datą 1940.
W 1974 zastąpiono ją napisem ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (Republika Grecji).
Wstążka odznaczenia jest koloru czerwonego z szerokim niebieskim pasem pośrodku. W okresie monarchii przy ponownym nadaniu przypinano do wstążki koronę. Poszczególne egzemplarze odznaczenia przyznawanego w okresie monarchii różnią się drobnymi elementami, w zależności od miejsca produkcji krzyży. Te wykonane podczas wojny przez firmę Spink and Son w Londynie są nieco mniejsze od oryginalnych greckich i posiadają płaską koronę typu brytyjskiego.
Od 1974, po usunięciu korony i inicjałów królewskich z medalionu krzyża, herb Grecji był umieszczony nad krzyżem w miejscu korony, a w medalionie umiejscowiono wieniec dębowy. Od 2003 klasę rozróżnia się na podstawie złotego, srebrnego lub brązowego herbu Grecji umieszczonego w medalionie odznaczenia.
Poszczególne klasy/stopnie od 1974 oznaczane są na baretkach za pomocą metalowych gwiazdek, odpowiednio złotej, srebrnej lub brązowej[2].
| Kolejne wersje awersów Krzyża Wojennego | ||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Odznaczeni edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Hieronymussen, Poul Ohm: Europæiske ordner i farver. Kopenhaga: Politikens Forlag, 1966, s. 200.
- ↑ a b Πολεµικός Σταυρός Απονέµεται για διακεκριµένες πράξεις που τελέσθηκ, www.army.gr (gr.)
- ↑ Ο ΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ.....μια ηθική αμοιβή για τους γενναίους. 2011-02-20. [dostęp 2020-11-11]. (gr.).
- ↑ Większość egzemplarzy odznaczenia nosi jedynie skrzyżowane litery gamma, ale już bez litery beta.
Bibliografia edytuj
- Poul Ohm Hieronymussen: Europæiske ordner i farver. Kopenhaga: Politikens Forlag, 1966 (duń.)
- Timitikes diakriseis polemikon shmaion. www.geetha.mil.gr, 2001, s. 36-40 (gr.)
- Πολεμικός Σταυρός, από την Στρατιωτική Επιθεώρηση Τεύχος Μαρ - Απρ. 2005 (gr.)
- Ν.Δ. 376/74 Περί των Στρατιωτικών Μεταλλίων, www.et.gr (gr.)
- Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939, s. 355.
Linki zewnętrzne edytuj
- War Cross 1940, www.geocities.com (ang.) [dostęp 3 sierpnia 2011]
- Croix de Guerre 1940, www.phalerae.org (fr.) [dostęp 3 sierpnia 2011]